Sureja Humezeh
Të nderuar miq, ne ka dy javëqëflasim për suren Humezeh, një sure e cila ka të bëjë me karakterin e njeriut dhe bartjen e këtij karakteri në shoqërinë njerëzore. Piksëpari sureja flet për disa veti të personit që janë veti jo cilësore për njeriun, siç është tallja me të tjerët, siç është tallja me fenë, kryesisht elementi i parë i kësaj talljeje dhe mosserioziteti më i madh është tallja dhe mosserioziteti ndaj fesë. Juve duhet t’iu kujtohet që ne në lidhje me këtë mosseriozitet folëm edhe nga aspekti individual i personit edhe nga aspekti shoqërorë, pra edhe në lidhje me vetveten e tij edh enë lidhje me të tjerët. Gjithashtu edhe me ata të cilët e prezantojnë fenëqofshin këto hoxhallarët, shejhlerët, profesorët, nëse nuk kanë seriozitet në prezantimin e fesë. Mosserioziteti në prezantimin e fesëështë nënçmim për fenë dhe ai që e bën këtë hyn në këtë grupin e personave për të cilët Allahu xh.sh. thotë “Mjer për ata të cilët tallen (me fenë)”. Feja është malli i Zotit dhe Ai nuk lejon që askush të tallet me mallin e Tij. Pastaj thotë që çfarë karakteristike kanë këto që tallen me fenë, thotë: “Elledhi xhemea ma len vead-dedeh….” të cilët përpiqen që të tubojnë pasuri dhe atë pasuri e numërojnë në mbrëmje dhe mendojnë se pasuria e tyre do të ngel deri në fund. Ky segment është i pranishëm te të gjithëgrupet që tallen, posaçërisht tek ata që tallen me fenë.
Para së gjithash, Kur’ani është libër i fesë, libër i cili na e sjell neve lumturinë e botës tjetër, çdoherë kur flet, në plan të parë e ka lumturinë e Ahiretit, në plan të parë e ka përkushtimin ndaj Zotit. Për atë çdokush që elementet e fesë i përdor për përfitime të kësaj bote, është person që tallet me fenë, pa marrë parasysh se çka është me profesion. Në këtë grup bëjnë pjesë ato të cilët bëjnë hajmalia, ato që bëjnë magji, ato që shërojnë me Kur’an dhe të gjitha këto i përdorin për t’u bërë të pasur dhe kjo është tallja më e madhe më fenë. Çdo përfitim i kësaj dynjaje duke e keqpërdorur fenë, duke e keq-shfrytëzuar fenë, është tallje me fenë. Ja po filloj prej te ne, prej te hoxhallarët, shejhlerët, profesorët, ose daitë të cilët dalin para njerëzve dhe zgjatet te të gjitha segmentet e jetës. Feja është qëllim final i jetës për ne që besojmë, ama kemi edhe qëllime sekondare që i shërbejnë këtij qëllimi. Në këto qëllimet sekondare bëjnë pjesëpuna jonë. Për shembull nëse ne punën e përdorim vetëm për të tubuar pasuri, atëherë ta dini qëkjo është tallje me të, se tallja me punën e sjell me vete edhe talljen me Zotin. Nëse e kemi në karakter që pas përfundimit të punës tonë vetëm ta numërojmë në mbrëmje sa para kemi bërë edhe të mendojmë se kjo pasuri do të jetë pafund për ne, atëherë kjo është tallje me Zotin, kjo është tallje me fenë, për shkak se në realitet ajo pasuri nuk është e jona, për një moment ka mundësi që mos ta kemi, atë që 50 vjet e kemi fituar, për një moment ka mundësi qëta humbim. Ja të marr shembujt tonë, kemi pas njerëz të cilët kanë punuar nëbregdet, a nuk ka ndodhur që për një natë krejt që i kanë pasur u kanë shkuar kot (një pjesës së madhe); për një natë ka nis lufta edhe krejt që i kanë pas i kanë lënë dhe kanë ikur, madje edhe shumica janë vrarë. Kjo tregon që pasurinë të cilën e kemi të kësaj bote, ka mundësi të bëhet e përhershme vetëm atëherë kur kemi seriozitet në të. Serioziteti në të gjitha segmentet e jetës është atëherë kur i shërben Zotit, edhe dimensioni fetarë edhe dimensioni i pasurisë edhe dimensioni i pozitës është i tillë. Muamë kujtohet (tash nuk dua ta përmend emrin) një person i cili në periudhën e komunizmit ka qenë në funksion të lartë dhe kur ai kalonte rrugës, ne frikoheshim, ama tash ecte nëpër rrugë dhe askush nuk i thoshte mirëdita. Pse? Për shkak se pozitën nuk e ka përdorur për qëllime të cilat çojnë te qëllimi final. Ne muslimanët kemi filluar ta përdorim një mekanizëm mbrojtës qëështë shumë i rrezikshëm.Shpeshherë kemi filluar ta përdorim fjalën“T’i kthehmi fesë…” Çka nënkuptojmë me kthimin drejt fesë? Ose çka nënkuptojmë me kthimin drejt Kur’anit dhe sunnetit? Secili e vendos në funksion të vetin ashtu si e kupton vetë dhe si pasojë këta elemente të shenjta i vëndon në shfrytëzim të unit të vetë, pra Kur’anin dhe sunnetin. Nuk mundet kështu, porkjo mund bëhet nëpërmjet tëkrijimit të shtigjeve nga do të ecet.Ndërsa shtigjet mund t’i krijojnë njerëzit që janë të edukuar intelektualisht dhe shpirtërisht për ta bartur fjalën e Zotit dhe të Pejgamberit a.s.. Do të thotë CV (curriculum vitae), edhe sejri suluk (edukim shpirtëror) do të thotë CV-ja e njeriut, pa mos të të dalë CV-ja përpara çka ke bërë, si ke bërë, ku ke bërë, çka janë rezultatet e punës tënde, nuk ka mundësi të të dëgjojnë njerëzit ty.
Gjallëria e njerëzve është me rëdnësi, feja është element/organizëm i gjallë. Gjeneratat e para, gjeneratat e dyta, gjeneratat e treta kanë vdekur, ama qelizat janë ripërtërirë. Për shembull shumica e dijetarëve në bazë të të cilëve ne sillemi ne sot, nuk janë të gjeneratave të para. Ja ato që thonë se janë selefi salih, ato bazohen te Ahmed Ibn Hanbeli, a Ahmed Ibn Hanbeli nuk është i periudhës selefe, nuk i takon gjeneratës së parë, as gjeneratës së dytë, po gjeneratës së tretë i takon. Për atë, shumëështë e rëndësishme mënyra se si i afrohemi çështjeve. Edhe këtu ta dini që s’ka test më të mirë (i dini si këto testet që bëhen tash për sheqerin, për shtatzaninë) testi më i mirë për ta parë një njeri se a është i mirë apo i keq, shiheni se për çka e bën punën. Nëse në fund të kësaj pune, qëllim është pasuria, atëherë atij nuk i besohet. Ja unë po iu them lirisht nëse e shihni qëdikush e çon punën drejt asaj që të jetë profitabile për të, atëherë atij njeriut mos i besoni, lirisht mos i besoni, se pa marrë parasysh për çfarë elementi flet, për shkak se e ka bërë qëllim një gjë shumë të imët të kësaj bote dhe ai nuk i vlen për asgjë.
Prandaj them se , këto ajetet e para të sures Humeze neve na bartin në këtë dimension, që thotë nuk guxojmë në asnjë punë të kësaj bote të mendojmë se gjërat materiale janë të përhershme.Dhe ta dini që kjo ka qenë kështu çdoherë në histori duke filluar prej Pejgamberit a.s.. Disa herë e kemi biseduar me ju që pejgamberët janë prototipe prej të cilëve ne i mësojmë gjërat. Për shembull, a u kujtohet juve se çka i prezantuan mekasit Pejgamberit a.s. ? Erdhën dhe i thanë: Ti lëre këtë punë që je duke e bërë, ty do të ta japim më të bukurën mekase, ty do të të japim pasuri sa të duash, ty do të të bëjmë kryetarë të Mekes. Këto tre gjëra janë tre sfida që për çdo ditë na i nxjerr neve shejtani përpara, pozitën, pasurinë, epshin. Kjo nuk do të thotë që ne nuk do të marrim pozitë, nuk do të bëjmë pasuri, nuk do të martohemi, por, do të thotë që këto nuk do të bëhen qëllime të jetës, por do të mbeten mjete. Pejgamberi a.s., nuk ka dyshim, që atyre u tha jo. Pse u tha jo? Se ato ia prezantonin këto tre gjëra si qëllim, por ama më vonë kur e arriti qëllimin final, krijoi shoqëri si duhet, atëherë në mesin e shoqërisë së tij kishte edhe kryetarë shteti, kishte edhe komandant ushtrie, kishte edhe pasanik; Osmani r.a., Ebu Bekri r.a. ishin pasanik, Abdurrahman Ibni Aufi ishte një prej muhaxhirëve i cili ishte shumë pasanik, e la krejt pasurinë në Meke, ishte një tregtarë shumë i zoti, erdhi në Medine dhe aty u bë njëri prej pasanikëve më të mëdhenj të Medines. E dini Abdurrahman Ibni Aufi është një prej dhjetë personave të cilët janë të përgëzuar me Xhennet dhe nuk do të thotë që këto nuk duhet t’i kemi ne, por ama nuk duhet të na shndërrohen në qëllime.
PastajAllahu xh.sh. na tregon se me çka do të ballafaqohemi nëse nuk veprojmë kështu. Nëse nuk veprojmë në këtë mënyrë, atëherë thotë: “Kel-la le junbedhenne fil hutameh” / “Jo, nuk duhet të veprohet në këtë mënyrë assesi”. Pse? Për shkak se në të kundërtën ata “le junbe dhenne fil hutameh” ; në përkthimet e Kur’anit e kanë përkthyer fjalën hutameh – ai do te hidhet në njëtorturë dërmuese, por hutameh është një term dhe termet vështirë mund tëpërkthehen. Këtu më mirë do të ishte të thotë do të hudhen në hutameh dhe në fund ta sqaronte se çka është hutameh dhe pastaj lexuesi ta analizojë se çka do të thotë hutameh. E them këtë pasi e dini çka ndodh? Ndodh që na dalin myftilerë me përkthimin e Kur’anit. Ai për shembull e ka lexuar ‘torturë dërmuese’ edhe tash kjo fjala ‘torturë dërmuese’ në gjuhën shqipe ka një kuptim sadist. Hutameh nuk ka të bëjë me një gjë të tillë. Hutameh në esencë, është emër i njërit prej xhehennemeve, si metaforë do të thotë zjarr i cili bën flakë në të katër anët. Më vonë Allahu xh.sh. thotë “Ve ma edrake mel hutameh” / “A e di ti se çka do të thotë hutameh?”, “Narullahil múkadeh” e sqaron vetë. Në ajetet kur Zoti parashtron pyetje tregonqë çështja për të cilën flet, është shumë e rëndësishme. Ku tjetër e përdor këtë ‘ve ma edrake’ ? E përdor edhe te “Inna enzelnahu fi lejletil kadr” / “Ne e zbritëm Kur’anin Natën e Kadrit” , “Ve ma edrake ma lejletul kadr” / “A mund ta perceptoni ju se çka është Nata e Kadrit?” , “Lejletul kadri hajrun min el fi shehr”. Shikoni këtu definicionin e jep me komparacion Allahu xh.sh., ndërsa në suren Humezeh e përkufizon plotësisht , bën përkufizim filozofik dhe thotë “Narullahil múkadeh” / “Është një zjarr i cili çon flakë në të katër anët”. Në Kur’an dhe në hadith zjarri do të thotë siklet. Ashtu siç pasuria kur bëhet qëllim njeriun e çon drejt zjarrit të xhehennemit qëështë si dënim për botën tjetër, në të njejtën kohë pasuria kur bëhet qëllim, tallja me fenë, shndërrimi i fesë në element që duhet të na i mundësojë neve interesat e kësaj bote, në të njejtën kohë ia shton zjarrminë njeriut në brendinë e tij, ai ballafaqohet me probleme të shumta në jetën e tij. Këtë pikë së pari ia them vetes (se kur bisedoj me ju, bisedoj sikur me bisedu me vetveten) e pastaj juve, autoritet më i lartë në jetën e njeriut duhet të jetë feja, aty ku feja del përpara, aty krejt ujërat që rrjedhin ndalen; aty ku del Zoti përpara, atyu krejt ujërat ndalen. Përndryshe, të gjitha gjërat tjera të cilat i nxjerrim para fesë dhe Zotit në këtë botë, do të na e shtojnë zjarrminë brenda, në dukje ne do të dukemi se jemi të shëndetshëm, jemi pasanik, jemi në pozitë, mirëpo kur do të hyni brenda vetes, atëherë do ta shihni qëdiçka kallet. Ne kemi një numër të madh të familjeve, të personave të cilët prej jashtë kur i shihni mendoni se këto janë më të mirët e botës, ama hyni brenda ta shihni qëjanë në kaos, në familje, pastaj kaos në brendinë e personit, nuk mund të flejë i qetë, nuk është rehat, duhet të përdor mjete shtesë për ta arritur rehatinë si alkool, drogë edhe në fund do të bëj vetëvrasje; këto janë elementet të cilat janë duke u përdorur kohëve të fundit. A e dini pse? Për shkak se Pejgamberi s.a.v.s. thotë që ata që nuk kanë drojë dhe kujdes ndaj Zotit, kanë drojë dhe kujdes prej çdo gjëje tjetër në botë. Ato që kanë drojë dhe kujdes prej Zotit, nuk kanë frikë prej gjërave të kësaj bote, për shkak se kapen për hallkën e parë. Të kapesh për hallkën e parë nga aspekti i fenomenit të fesë, i fenomenit njerëzor, psikologjisë së fesë është shpëtim për njeriun. Paramendojeni në ekzistencë të kapeni për Zotin, a ka mundësi dikush tjetër t’iu thotë diçka? S’ka mundësi. A e dini pse besimtarët kanë frikë gjatë jetës? Jo se dyshojnë në Zotin, dyshojnë në veten, nën subkoshiencën/libidon e vet thotë ‘sigurisht është ashtu si thotë Zoti, ama unë se di a jam plotësisht në rregull’ domethënë ka dyshim në vetveten. Prandaj edhe në këtë sure Allahu xh.sh. për personat të cilët e keqpërdorin fenë, personat të cilët e përdorin fenë, pasurinë, pozitën, dijen, familjen, për të arritur të mirat e kësaj bote, thotëqë ata përjetojnë një zjarrmi. A e dini sa i rrezikshëm është ky element? Ja do t’ua jap një shembull konkret edhe pse posaçërisht në këto mjedise nuk më intereson politika aspak, ama shikoni çka është duke ndodhur në Kosovë këto ditë. Ta dini që, personat të cilët kanë arritur ose dëshirojnë të arrijnë një pozitë të caktuar, janë në gjendje edhe njerëzit e vet më të afërt t’i flijojnë dhe kjo krijon pikërisht atë konstatimin që Hobsi e bën për njeriun “Homo hominis lupus est” / “Njeriu për njeriun është ujk” domethënë për të mbijetuar vet, është në gjendje ta vret edhe më të afërmin e vet; edhe gjatë historisë ka patur njerëz të cilët për pozita të caktuara e kanë vrarë djalin e vet, babain e vet e kështu me rradhë. Do të thotë që këto janë elemente që njeriun e çnjerëzojnë, e largojnë prej dimensionit njerëzorë të tij dhe assesi nuk mund të arsyetohen edhe nëse kanë qenëtë pranishme në mesin e myslimanëve. Çdokush që mundohet ta arsyetojë dobësitë e karakterit për të treguar se filani ka bërë shumë të mira, nuk është në rregull, unë bisedoj për të mirat që ka bërë, ama për dobësitë e karakterit të cilat janë, ato dobësi të karakterit duhet t’i kemi parasysh. Ne kemi në historinë tonë shumë raste të tilla, ja për shembull do t’ju tregoj një rast: personi është në gjendje të thotë Hz.Muavia, nuk është në gjendje të thotë Hz.Husejni, nuk mund ta kuptojë këtë. Psenuk mund të thuash Hz.Husejni a aq gojën mbushur mund të thuash Hz.Muavia? Domethënë kjo mënyrë e veprimit ndodh edhe në shoqëri, pse ndodh a e dini? Ndodh për shkak se njerëzit kanë dëshirë ndonjëherëtë tregohen më të arsyeshëm edhe se vetë realiteti.
A e keni analizuar ndonjëherë se si janë zgjedhur katër halife? Për shembull halifi i parë Ebu Bekri r.a. nuk e ka lënë askush po Pejgamberi a.s. në mënyrë metaforike e ka nxjerrur imam, ama nuk ka thënë ta bëjnë halife Ebu Bekrin pas tij, e ka nxjerrur imam dhe me këtë u ka dhënë pak shenjë se ky ka mundësi të bëhet. Hz.Osmanin në Bedr kur ka shkuar e ka lënë në Medine kryetar të Medines. Hz.Aliun gjithashtu e ka lënë disa herë dhe ka thënë: Për kë jam udhëheqës unë, edhe Aliu është. Do të thotë që të gjithë personave të cilët kanë mundësi ta bëjnë këtë punë, në mënyrë metaforike i ka shënjuar. Hz.Ebu Bekri është zgjedhur në mënyrë demokratike, pikërisht si sot, janë mbledhur njerëzit, kanë dalë i kanë dhënë zotim Hz.Ebu Bekrit pjesa më e madhe e Medines edhe Hz.Ebu Bekri është zgjedhur për halife. Hz.Omerin e ka lënë me vasijet Hz.Ebu Bekri, ka thënë ‘nëse më pyetni mua se kush duhet të vijë pas meje, do të bëhet Hz.Omeri’ dhe e kanë bërë. Hz.Osmanin e ka zgjedhur një senat i deleguar prej gjashtë personave plus djali i Hz.Omerit i cili nuk ka pas të drejtë vote, po nëse votat do të jenë të barabarta atëherëdo të votonte. Hz.Aliu si është zgjedhur e dini? Hz.Aliu është zgjedhur me revolucion se para tij një grup e ka vrarë Hz.Osmanin edhe pas saj ai grupi që ka qenë i pakënaqur me udhëheqësit të cilët i ka vendosur Hz.Osmani, ato kanë insistuar që të bëhet Hz.Aliu. Do të thotë që të gjitha këto elemente janë shembuj të cilët neve na tregojnë se të gjitha këto janë pjesë përbërëse të organizimit shoqëror të cilat, nëse i shërbejnë të mirës, kanë mundësi që të jenë pjesë përbërëse edhe e shoqërisë muslimane.
E kisha qëllimin që zjarri rritet jo vetëm kur jeni në gabim, por edhe atëherë kur jeni oportunist. Oportunizmi është shumë i rrezikshëm, turqisht ka një fjalë thotë ‘Një gjarpër që nuk më kafshon mua, le të jetojë 100 vjet’, po ama ai gjarpëri që ta kafshon fqiun, ta dini që afër e keni, se ai iu kafshon nesër juve. Momentalisht muslimanët janë shumë oportunist, posaçërisht ne shqipëtarët jemi shumë oportunist. Njerëzit kryesisht janë në gjendje ta shajnë të mirin për shkak të një veprimtarie, ama janë në gjendje mos të flasin hiç për të keqin asgjë. Për shembull t’iu them diçka, njeriu është në gjendje ta shajë një person që bën një veprimtari pozitive, por ama nuk është në gjendje njërit që shet drogë t’i thotë diçka, nuk flet asgjë për të edhe është në gjendje atij t’i bëj lajka, se ka mundësi të ketë ndonjë përfitim prej atij. E njerëzishme është kjo? Kjo është shumë e çnjerëzishme në shoqëri dhe kjo neve na ballafaqon me probleme të ndryshme. Do t’ua tregoj edhe një rast: Sulltan Sulejmani Beshiktashllë Jahja Efendiut, një shejh i njohur, një ditë ia ka dërguar njërin prej ndihmësve të vet t’ia çojë një letër që e kishte shkruar . Në atë letër ka shkruar: “I respektuar shejh, kur do të prishet perandoria ime?” Shejhi e ka marë letrën dhe në anën e pasme të letrës ka shkruar “Nemelazım sultanım”. Sulltani e ka marë letrën dhe ka menduar se është hidhëruar shejhi se pse e ka dërguar ndihmësin (ashtu është, të gjithë sulltanët e mëparshëm posaçërisht ndaj personave të cilët kanë qenë shpirtërorë, kanë pasur respekt të madh) dhe ka shkuar vet te Shejhi. Kur shkon te shejhi e pyet atë se mos është hidhëruar se ia ka dërguar letrën me ndihmësin e nuk kishte ardhur vet. Shejhi ia kthen: Jo, nuk u preka aspak, po ajo ishte përgjigjeja në pyetjen tënde. Sulltani i thotë: Po unë nuk e kuptoj se çka do të thotë. E tash po të tregoj- i thotë shejhi- atëherë kur njerëzit për të ligat që ndodhin në shoqëri, do të thonë “Nemelazım” / “Nuk më intereson mua”, atëherë ta dish që ka filluar të të prishet perandoria edhe atëherë kur do të kesh frikë që delen mos të ta hajë çobani dhe jo ujku, atëherë ta dish së do të të prishet perandoria. Momentalisht delet është duke i ngrënë çobani edhe kryesisht njerëzit janë të ballafaquar me këtë gjendje. Kjo e shton zjarrin brenda, për atë nuk mund të flejnë njerëzit të qetë. Për shkak se qëllim nuk është hakikati. Kur do e kesh qëllim hakikatin, atëherë duhet ta dishë që për t’u përpjekur për hakikatin, kërkon një sakrificë të caktuar, ama kjo të çon të flesh i qetë, kjo të çon të vdesësh i qetë. Sakrifica nëse është për hakikatin, të çon edhe të vdesish rahat edhe të flesh, ama nëse sakrifica nuk është për hakikatin, nëse qëllimet nuk janë në lidhje me hakikatin, atëherë edhe nuk të vdiset, atëherë ke frikë edhe prej vdekjes, atëherë i kërkon të gjitha mënyrat si mos të vdesish. Sot në mëngjes kisha një rast me dy persona që njëri ka katër stenda dhe është shumë rahat edhe njëri që ka pas një sulm në zemër dhe ishte duke shkuar krejt prej frikës. Do të thotë që zjarri brenda një njeriu shtohet, atëherë kur gjërat të cilat nuk duhet të shndërrohen në qëllim (si në këtë rast) shndërrohen në qëllim. Kjo ka të bëjë me me pasurinë që e tuboni vetëm për këtë botë. Dhe çka ndodh pastaj? Personi i cili nuk është në gjendje që këtë laps ta jep për një hajrat, ai shkon i jep një milion kësi lloj lapsa në vende ku nuk duhet. Nëse ka të bëjë me doktorët dhe avokatët, i shkojnë atje paratë; ka mundësi fëmijët mos t’i jenë rregull, me dy-tre herë punë të dështuara të ia harxhojnë krejt ato paratë që është dashur t’i jep zekat gjatë gjithë jetës së vet; ose ka mundësi të kenë probleme psiqike edhe atëherë e gjejnë një xhinxhi të mirë edhe ai ua merr krejt paratë, se ai sa herë që do shkosh do të të thotë ‘ke një xhin’ t’i merr 100 euro, herës tjetër përsëri njejtë e kështu me rradhë (kjo është shumë prezente në Europë, shkojnë 1000 kilometër te ndonjë injorant që ai shkruan diçka në letër edhe ia merr 500 euro). Do të thotë që këto janë disa elemente të cilat tregojnë se, nëse nuk janë qëllimet si duhet, atëherë përsëri ato që duhet të dalin prej nesh dalin, ama pasuria jonë ngel përsëri e papastruar.
Faleminderit.
