Sureja Ihlas
Javën e kaluar folëm pak për domethënien e ajetit të parë të sures Ihlas, sures Kul huvallah. Ne jemi të bindur se nuk kemi mundësi asnjëherë që në tërësi të përmbledhim të gjitha kuptimet e ajeteve të Kur’anit. Ka një ajet tjetër në Kur’an që thotë : “Thuaj: “Sikur të ishte deti ngjyrë për t’i shkruar fjalët e Zotit tim, deti (uji i tij) do të shterej para se të përfundojnë fjalët e Zotit tim, e edhe sikur të sillnim shtesë edhe një si ai (deti)”. (Kehf, 109). Do të thotë ka një elelement që është shumë i rëndësishëm, dijetarët kur flasin për Kur’anin, çdoherë në fund thonë: “Zoti e di më mirë të vërtetën” e thonë këtë për shkak se Kur’ani është një organizëm i gjallë, nuk është organizëm i vdekur, qelizat e Kur’anit pandërprerë ripërtërihen dhe për atë edhe është universal nga aspekti kohor dhe hapësinor.
Universaliteti i Kur’anit është në gjallërinë permanente që e ka në konstruktin e vet . Si pasojë, në çdo periudhë kohore, në lidhje me Kur’anin ka mundësi që të folen fjalë të ndryshme me fundamente të njëjta. Në bazë të hulumtimeve që janë bërë është konstatura se Kur’ani është libri për të cilin më së tepërmi është folur në histori dhe nuk ka një libër tjetër rreth të cilit është shkruajtur dhe folur më tepër se sa për Kur’anin. Pikërisht për këtë sado që të flasim për Kur’anin, çdoherë lindin ide të reja, çdoherë e rruan freskinë e vete.
Ne thamë që për ti bërë ibadet si duhet All-llahut, për ta adhururar si duhet All-llahun xh.sh., gjithsesi se ka nevojë ta njohim Atë, pa e njohur dikë nuk kemi mundësi që të krijojmë miqësi, nuk kemi mundësi që të krijojmë afërsi me të. Edhe All-llahun xh.sh. nevojitet ta njohim mirë atë me qëllim që të krijojmë miqësi dhe afërsi me All-llahun xh.sh., pasi qëllimi i jetës së njeriut në këtë botë është krijimi i miqësisë me All-llahun xh.sh. . Në një ajet All-llahu xh.sh. thotë:” Unë nuk i krijova xhinët dhe njerëzit për tjetër pos që të më adhurojnë.” (Dharijat, 56) Që në përkthim të lirë do ta kishte këtë kuptim :“Unë i kam krijuar edhe xhinët edhe njerëzit (xhinët dhe njerëzit janë krijesa të cilët kanë dëshirë dhe vullnet të lirë të besojnë ose të mos besojnë) vetëm me një qëllim edhe ai qëllimi është që të më njohin Mua, t’më bëjnë ibadet Mua”.
Ky ajet në trajtë të parimit, në formë të principit, na e tregon elementin bazë të besimit edhe ai është besimi në njëshmërinë e All-llahut xh.sh., ose besimi në ekzistencën e All-llahut xh.sh.. Njëshmëria në gjuhën fetare është emërtuar si tevhid.
Tevhid do të thotë të besoni se Zoti ekziston, të besoni se Zoti është një dhe të besoni se nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut xh.sh.. Këto tre elemente e përbëjnë besimin në njëshmërinë e Zotit, besimin e tevhidit në All-llahun xh.sh.. All-llahu xh.sh. nëpërmjet të ajeteve të ndryshme të Kur’anit adhimushan, nëpërmjet të haditheve të Pejgamberit a.s. , këta parime na i ka zbërthyer duke i ndarë në disa fusha të fetarësisë dhe të dijes për fenë.
Njohja e Allahut xh.sh. nëpërmjet emrave dhe cilësive të Tij (këtë mendoj që e thamë herën e kaluar) dhe vetë emrat dhe cilësitë e All-llahut xh.sh. kanë dy dimensione të rëndësishme, kjo duhet gjithnjë të mbahet në mend.
Kur’ani është një libër të cilin ne duhet ta kuptojmë, rreth të cilit duhet të mendojmë, por Kur’ani është një libër, në parim, me të cilin ne duhet t’i lutemi Zotit, me të cilin ne duhet ti bëjmë ibadet All-llahut xh.sh.. Pra, ky parim shpeshherë në periudhën e fundit nën ndikimin e ideve materialiste dhe pozitiviste të periudhës së fundit është harruar edhe në mesin e muslimanëve. Pra, Kur’ani nuk është vetëm një libër të cilin ne duhet vetëm ta kuptojmë, vetëm duhet ta marrim vesh se çka ka aty brenda, çfarë na urdhërohet, por në të njëjtën kohë është edhe një libër i cili e shton ibadetin te All-llahu xh.sh.. Pa të nuk mund të falim namaz, ta bëjm haxhin, të agjërojmë, t’i lutemi Allahut xh.sh.
Ngjashëm edhe emrat e All-llahut xh.sh. dhe cilësitë e Tij janë pjesë të ibadeteve tona dhe të lutjeve që ia bëjmë All-llahut xh.sh.. Për shembull, namazin kur e falim, ne e fillojmë me një frazë e cila është e përbërë prej një emri dhe një cilësie të All-llahut xh.sh.. Si e fillojmë namazin? Me All-llahu ekber. All-llahu ekber, do të thotë: Zoti është më i madhi.
All-llah është emri më i lartë i All-llahut xh.sh., ekber është cilësi e Tij, domethënë që është më i madhi në ekzistencë, nuk ka më të madh, cilësori është përdorur në superlativ dhe jo në komperativ, nuk krahasohet me dikë . Superlativi është the best ,më i madhi. Pra nëpërmjet të kësaj fraze ne e vërtetojmë se nuk ka më të madh se Allahu në gjithësi, por njëkohësisht edhe i lutemi atij. Dimensioni i lutjes dhe përkujtimit të Allahut xh.sh. nëpërmjet të emrave dhe cilësive është i përfaqësuar në përmasën sufike të fesë Islame.
Ka një ajet në Kur’an që se All-llahu xh.sh. thotë ka emra të bukur dhe nëpërmes tyre ju keni mundësi ti luteni atij. “All-llahu ka emrat më të mirë, andaj Atë thirreni me ata e hiquni nga ata që bëjnë shtrembërime me emrat e Tij. Ata kanë për t’u shpërblyer (me dënim) për veprimet e tyre”. ( A’raf, 180). Këto emrat e bukur të All-llahut xh.sh. n tarikatet sufike janë forma të ibadetit, përkujtime të Zotit. Për shembull, prej emrave të All-llahut xh.sh. është Melik ( Sundues), është Hafidh (Mbrojtës), Kuddus ( i Shenjtë), Rahim (Mëshirëbërës), Rahman (Mëshirues), Kerim (Fisnik) dom thënë, këto janë emra të All-llahut xh.sh., nëpërmjet të cilëve, me përkujtimin e këtyre emrave, bëjmë edhe ibadet.
Elementi i parë e cila neve na afron në njohtimin tonë me All-llahun xh.sh është zbërthimi i emrave dhe cilësive të Tij., -këtu fjalën, njohtim e përdora si përkthin i fjalës gnozë ose në arabisht përdoret fjala ma’rifet ose irfan. Filozofia e ma’rifetit, irfanit, e gnozës, është një filozofi në vete. Filozofia e irfanit është filozofi e veçantë për muslimanët, prandaj mënyra e njohtimit me All-llahun xh.sh. është një fushë në vete. Pse e them këtë? Për shkak se shpeshherë, ne përpiqemi ta njohim Zotin nëpërmjet metodave të mendjes spekulative, metodave logjike, metoda të cilat shërbejnë për njohjen e çështjeve shumë më të ulëta të jetës njerëzore, nuk ka mundësi.
Rruga për te Zoti, për njohjen e Zotit është rrugë e cila domosdoshmërisht në vete e përmban edhe përkushtimin. Asnjë njeri nuk ka mundësi që të krijojë miqësi me Zotin, përderisa nuk i është përkushtuar Zotit. Prandaj nuk e di, a e thash edhe më përpara, besimi në Zotin ,kjo kul huvallahu ehad është një proçes, domethënë, nuk është diçka që ndodh dhe kryhet përnjëherë. Shpeshherë ne mendojmë se besimi është diçka bëhet sa çel e mbyll sytë, deri tash unë nuk kam besuar si duhet dhe tash e dëgjova këtë ligjëratë dhe u bëra musliman ose u bëra besimtarë pa marrë parasysh, nuk është kështu. Allahu xh.sh. Pejagmberit a.s. i thotë “Ti (Muhammed) përqëndrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë), e mos tejkaloni (kufijtë e caktuar), se më të vërtetë Ai është shikues i asaj që veproni”. (Hud,112 E kanë pyetur Pejgamberin a.s “O i dërguar i All-llahut, po a nuk je ti në rrugën e All-llahut”? “Po”-por thotë: “Kërkohet në vazhdimësi të qëndrosh në këtë rrugë”. Universaliteti i islamit dhe permanenca në fe, ka të bëjë edhe me aspektin kohorë, por ka të bëjë edhe me aspektin hapsinorë. Me aspektin kohorë ka të bëjë, se për shembull, Islami ka qenë fe edhe e babait tim, edhe e gjyshit tim, edhe stërgjyshit tim, e kështu me rradhë dhe do të jetë edhe e djalit tim, nipërve të mi, stërnipëve e keshtu me rradhë, por ka të bëjë edhe me elementin hapësinorë. Çka do të thotë hapësinorë? Do të thotë që nuk mund të bëhemi musliman vetëm në xhami, musliman nuk mund të bëhemi vetëm në shkollë, musliman nuk mund të bëhemi vetëm kur të takohemi me një hoxhë ose kur të kemi një problem, musliman nuk bëhet njeriu vetëm në këto raste. Ka një ajet në Kur’an thotë: “Kur hipin ata në anije (u këputet lidhja me tokën dhe frikësohen) i luten sinqerisht All-llahut, e kur i shpëton ata (dhe dalin) në tokë, qe, po ata të njëjtit i lusin idhujt!” (Ankebut, 65) . Pra, atëherë kur hypin në anije dhe anijen fillojnë ta marrin valët e detit, atëherë fillojnë ti luten Zotit, sa ndalen errërat e detit, atëherë e harrojnë Zotin” domethënë, ky Zot, nëse nuk je me atë kur je rehat, Ai nuk të vjen kur je në siklet. Për të ardhur kur je në siklet, atëherë kur je rehat, kur mendon se nuk të duhet edhe pse atëherë më tepër të duhet, kur je rehat më tepër të duhet Zoti se atëherë më tepër mund të shtrembërohesh, ndërsa atëherë kur je në siklet, atëherë ke pak drojë për dimensionin fizik, për jetën tënde. Do të thotë që afrimi deri te All-llahu xh.sh. bëhet nëpërmjet të një përkushtimi dhe kjo është e rëndësishme në të gjitha lëmitë e jetës.
Shpeshherë parashtrohet një pyetje shumë praktike te ne “po, ai fal namaz, por, unë u bëj mirë njerëzve”. Shikoni, ky që fal namaz nëse nuk iu bën mirë njerëzve, nëse nuk sillet mirë në shoqëri atëherë ky namaz i ngel në xhep, nuk shkon në qiell, ama edhe ky që e bën një të mirë, këtë të mirën për çfarë e bën, ku e ka satisfakcionin. E mira për të qenë e mirë në etikë, në aksiologji duhet ta bëni pa kundërvlerë. Nëse e bëni që dikush t’ua kthejë të mirën, unë t’ua bëj një të mirë që të kem një interes prej jush, kjo nuk është e mirë. Për atë edhe sufitë asnjëherë nuk e kanë bërë ibadetin për të hyrë në xhennet.
Një femër sufi, një grua shumë e njohur në historinë islame, Rabia el Adevije një ditë i është drejtuar All-llahut x.sh. me këto fjalë “O Zot, nëse të lutem për shkak se kam frikë prej zjarrit tënd më hudh përgjithmonë në të, nëse të lutem për shkak se kam shpresë për parajsën, për xhennetin tënd atëherë mos ma trego asnjëherë, por nëse të lutem për shkak Tëndin, atëherë ma mundëso veten Tënde” ose një poet sufi, Junus Emre, në një ilahi që shumë këndohet edhe tek ne, thotë:
“Cennet cennet dedikleri, bir kaç köşkle bir kaç hüri, isteyene ver sen anı, bana seni gerek seni”- “
Xhennet, xhennet thonë njerëzit, çka është xhenneti , janë disa pallate dhe disa hyri, ata që i duan këta jepjua atyre, ndërsa mua më duhesh vetëm Ti dhe vetëm Ti”
Do të thotë, kjo është ndjenja për të cilën ne e bëjmë ibadetin dhe me të cilën kemi dëshirë t’i afrohemi Allahut xh.sh.. E mira në këtë botë, nëse nuk kapet për themelin e ekzistencës, nuk ka kuptim. Për shembull kohëve të fundit ne kemi një botë ku mbretëron filozofia e konsumit, ju që merreni me ekonomi më mirë se unë e dini, por unë ju flas si një lexues i mirë jo si ndonjë ekspert pra ndonjëherë ka mundësi edhe të gaboj, por është e vërtetë se momentalisht filozofia e cila mbretëron me botën është filozofia e konsumit, domethënë njerëzit janë shëndërruar në konsumatorë të rrezikshëm dhe për atë kur bisedoni me njerëzit më nuk keni mundësi të bisedoni për ideale, për shkak se ai kërkon kundërvlerën e idealeve “po unë do vrapoj për idelalin, por a do të më bëni kryetarë shteti”, menjëherë këtë e mendon.
Do t’ua tregoj një rast ku do të përpiqem t’u sqaroj se këto nuk janë çështje utopike, janë çështje reale. E dini pse i ka dërguar pejgamberët Zoti? I ka dërguar për të treguar se feja mund të jetësohet dhe pejgamberët janë prototipe të mënyrave të ndryshme të jetës së njerëzve pas tyre. Lexojeni jetën e pejgamberëve në Kur’an, do ta shihni se ata janë prototipe për mënyrën si do të sillen njerëzit.
Pejgamberët, shoqëria e pejgamberit, njerëzit e mirë gjatë historisë janë persona të cilët na tregojnë se jeta bashkë me fenë nuk është utopi domethënë mund të sendërtohet. Do t’iu tregoj një rast, Halid Ibni Velid është një prej shokëve miqve të afërt të Pejgamberit a.s është një person prej më meritorëve për përhapjen e shtetit Islam dhe muslimanëve në pjesët tjera të botës përveç Mekkes dhe Medines, përveç Hixhazit. (Mekka dhe Medina bashkërisht emërohen si Hixhaz do ta dëgjoni këtë fjalë shumë domethënë kur thuhet Hixhaz është krahina eMekkës dhe Medines) Halid Ibni Velidi ka qenë në një luftë në Jermuk kundër Bizantit. Bizanti atëherë është një perandori e madhe, si Maqedonia të luftojë me Amerikën. Ndërsa arabët kanë qenë disa fise të bashkuara që kanë dalur të luftojnë me një superfuqi botërore. Asokohe ka patur dy superfuqi, janë Perandoria Sasanide (Iraniane) dhe Perandoria Bizantine.
Kur dalin në betejë një prej komandantëve bizantin i quajtur George, thotë: “Kam dëshirë të takohem me Halidin, i cili është bërë mit i musliamanëve, asnjë luftë nuk e ka humbur, në të gjitha betejat që ka marrë pjesë e ka fituar luftën, dua të takohem me këtë mit që edhe emrin e ka marrë shpata e Zotit (Sejfullah)”. Kur takohet me Halid Ibni Velidin, e sheh një njeri që është me rroba të grisura, që nuk i ka mburojat e hekurta të cilat i kanë komandantët bizantin dhe i thotë:”Ta parashtroj një pyetje. Pse keni ardhur të luftoni? A keni ardhur për pushtet? Nëse keni ardhur për pushtet atëherë ne t’iu japim juve një protektorat dhe të bëheni një shtet nën ne (siç ishin hebrenjtë atëherë). Nëse keni ardhur për pasuri t’iu japim sa të doni pasuri. Nëse keni ardhur për femra (është mentalitet i atëhershëm se lufta bëhet edhe për plaçka, për të marrë femrat e grupit tjetër) atëherë t’ua japim edhe këtë edhe kthehuni prapa, robëresha t’iu japim sa të doni”. Halid Ibni Velidi thotë:”Jo, nuk kemi ardhur për asnjërën prej këtyre. Po ta sqaroj. Ne ishim në errësirë ashtu si jeni ju tash, neve na zbriti një dritë prej qiellit që na ndriçoi , mirëpo ajo dritë që zbriti prej qiellit na tha që është mëkati më i madh që ju këtë dritë ta depononi në vete, mos t’ua çoni të tjerëve, ne kemi ardhur t’ua sjellim këtë dritë juve, na e ka urdhëruar Pejgamberi jonë që t’ua sjellm këtë dritë juve dhe ne do ta fitojmë luftën”. “Pse je i sigurtë se do ta fitoni luftën”? “Për shkak se ju keni ardhur për këto tre gjërat e para, keni ardhur keto ti merrni dhe të ktheheni prap, ndërsa ne kemi ardhur që mos të kthehemi prap”.
Për fat të keq njeriu bashkëkohorë e ka humbur botëkuptimin e sakrificës dhe kjo është shumë rrezik, ta dini. Atëherë kur unë dot’iu kërkoj juve dhe do t’iu them kam nevojë ta pi një kafe me ju, ju të më thoni ‘jo nuk kam kohë të pi me ju kafe’. Ja edhe kjo gjysmë ore e juaja është një sakrificë, mos diskutojmë për gjërat tjera. Humbja e botëkuptimit të sakrificës na ka lënë kështu si jemi.
Kohëve të fundit shumë shpesh përdoret një devizë serbe “ Për ideale vdesin vetëm budallenjtë”. Nuk është aspak e vërtetë, “ Pa ideale lindin budallenjtë” është e vërteta. Ideali e ushqen njeriun, e mban gjallë të njerëzishmen brenda njeriut.
Ja pra të mirën kur do ta bësh nëse nuk ke ideal, atëherë e bën për kundërvlerë materiale dhe për asgjë tjetër, Zoti edhe vepërmirësit ia mundëson që e mira e tij të bëhet e përhershme e amshueshme, ia mundëson amshimin të mirës dhe këtë koncept e ka xhenneti, mos mendoni se xhenneti është kundërvlerë e veprave tona.
Ta dini që e mira sa më shumë ta bëni, aq më shumë shtohet dhe kur thotë All-llahu xh.sh. : “Kush vjen me një (punë) të mirë, ai (në ditën e gjykimit) shpërblehet dhjetëfish, e kush vjen me (vepër) të keqe, ai ndëshkohet vetëm për të. Atyre nuk u bëhet e padrejtë “. ( En’am, 160).
Që domethënë, kur ju e bëni një të mirë, unë do t’ua quaj dhjetë” e tregon mënyrën se si rritet e mira dhe xhenneti është vetëm se rritje e të mirës tonë që e kemi bërë ne këtu domethënë nuk është kundërvlerë e veprës tonë, por është vetëm se rritje me energjinë e Zotit, me energjinë hyjnore e veprës tonë të cilën e kemi bërë në këtë botë.
Shpeshherë ndodh që njerëzit që nuk kanë shumë vepra pas vetes, por kanë një vepër ose dy të cilat ata i ngrejnë në një rang shumë të afërt me All-llaun xh.sh. Kjo nuk do të thotë që ibadetet nuk janë me rëndësi, se shpesh herë kështu është kuptuar nga popullata.
Do t’ua tregoj dy raste. Ka një dijetarë sufi shumë të njohur ,Bishr el Hafi. Bishr el Hafi do të thotë Bishri që ka ecur pa këpucë këmbëzbathur. Një ditë Bishri kaloi rreth rrugës dhe e pa një letër të përlyer që e kishin shkelur njerëzit me baltë, e ngriti letrën dhe pa që aty ishte i shkruar emri i All-llahut xh.sh. E mori atë letër, e pastroi dhe e vendosi në një vend të lartë. Në ëndërr një dijetarit të lartë shpirtëror i thuhet që të shkojë dhe ta lajmërojë Bishrin për të mëposhtmen: “O Bishr, ti e pastrove emrin Tim, unë ta pastrova zemrën tënde”. Do të thotë një vepër e cila është pa asnjë lloj kundërvlere të kësaj bote, me një ndjenjë të pastër shpesh herë e fut në aksion mëshirën dhe faljen e All-llahut xh.sh.
Ja po ua tregoj edhe një rast të rëndësishëm që t’iu ngelet në kokë t’ua ilustroj. Ka pas një njeri në një fshat i cili ka qenë shumë i keq dhe ka vdekur (i ka pas krejt të këqijat). Fshatarët e kanë pyetur , hoxhën, kryeplakun e fshatit, zonjën e tij dhe kanë thënë që ne kemi vendosur mos ta varrosim se këtë nuk e merr toka aq i keq që ka qenë. Këtë ta hudhim diku ku janë mbeturinat dhe ashtu edhe veprojnë. Atë natë kanë ra të flejnë edhe hoxhës edhe kryeplakut të fshatit edhe zonjës së këtij të vdekurit në ëndërr i del se ai është afër Pejgamberit a.s në xhennet, domethënë në gradën më të lartë. Rregulli Islam është që ëndërra për të qenë prej Zotit duhet të përsëritet 3 herë , nëse e njëjta ëndërr iu përsëritet 3 herë, atëherë duhet të konsultoheni ju me fakirin, ata që nuk janë këtu me dikë kujt i besojnë që t’ua komentoj ëndërrën. Nëse të njëjtën ëndërr ose me simptome të ngjashme e shohim 3 herë, përderisa nuk përsëritet 3 herë ëndrra ka mundësi të jetë nga ana e shejtanit, djallit. Këtyre u është përsëritur 3 herë ëndrra.
Ëndërrat ndahen në dy grupe (ndoshta do të vijë edhe koha kur do të flasim për ëndërrat) ëndërra rahmani dhe ëndrra shejtani, domethënë, ëndërrat të cilat vijnë nga shejtani dhe ëndërrat të cilat vijnë nga mëshira e Zotit, për atë duhet të përsëriten 3 herë. Çdoherë kur do të shihni ndonjë ëndërr që do t’iu shqetësoj juve atëherë do ta lexoni 3 herë suren Felek dhe suren Nas dhe nëse keni qenë në krahun e majtë kthehuni në krahun e djathtë, nëse iu përsëritet 3 herë atëherë duhet të konsulltoheni me fakirin.
Edhe e shohin dhe konstatojnë që ka diçka këtu. Shkojnë te vendi që e kanë hudhur, kur e shohin ai nuk është aty, aty e shohin një barí me dhent e vet i cili rrin dhe e ka çel strajcën e vet dhe hanë bukë. I afrohen dhe thonë: “Ne e lamë një kufomë para dy-tre ditësh këtu, mos e ke parë ti?” Thotë: “Po, e pashë”. I thonë: “Çka u bë”? thotë:”E pashë dhe thash kush paskan qenë këta njerëz kaq të ligë që nuk e kanë varrosur. Unë nuk jam as hoxhë as fetarë, asgjë nuk di prej fesë ama di se duhet të varroset njeriu, për atë e hapa një gropë nuk e di nëse e kam hapur ka kibleja apo jo (e dini xhenazeja e ka kiblen e vete, kryesisht xhenzaeja ta dini krejtve ka mundësi të na ndodh vdekje, xhenazeja vendoset ashtu që ana e djathtë e xhenazes është e drejtuar kah kibleja e jonë që falemi) por e hapa një gropë dhe e futa brenda. Çdo ditë unë kur ulem të ha bukë vjen nga një udhëtarë, kalon këndej pari edhe unë e thirr të hamë bashkë bukë, them eja ti je mysafir i Zotit edhe ne hamë bukë bashkë edhe ai shkon. Atë ditë askush nuk erdhi unë hëngra bukë vet dhe kur e varrosa këtë nuk dija çka të lutem, i çova duart dhe thashë: O Zot çdo ditë ti më ke dërguar mua nga një mysafir, sot unë ta çoj Ty një mysafir” dhe All-llahu xh.sh. për hirë të kësaj lutjeje të sinqertë të këtij bariu që nuk ka ditur asgjë për fenë e ka fal atë.
Do të thotë që elementi i përshpirtshmërisë fetare është element shumë i rëndësishëm, prandaj kur do ta bëjmë një të mirë në këtë botë, nëse kemi dëshirë të jeni të mirë, me ata që nuk kanë dëshirë të jenë mirë me ata nuk kam punë, domethënë ne flasim për njerëzit që duan të jenë të mirë, për të qenë e mira e përhershme ka nevojë të lidhet me Zotin. Të mirën e bën të përhershmë dhe e lidh me Zotin ibadeti, adhurimi dhe këto forma të adhurimit neve All-llahu xh.sh. na i ka treguar në Kur’an, prandaj njeriu i përsosur është personi i cili bën ibadet por ibadeti atë e orienton drejt të mirës në shoqëri.
Nuk ka vlerë më të madhe se të jeni me dinjitet, dinjitetin njeriut ia jep kujdesi ndaj All-llahut xh.sh. Fakiri u flet pak prej përvojës, besoni krejt janë fjalë boshe, ndërgjegjja, vetëdija, këto nëse nuk janë të lidhura me Zotin, nëse nuk e ndjejnë në vete kontrolin e Zotit nuk kanë suskses në jetën e njerëzve. Për shembull, si do ta arsyetoni një njeri i cili e ka dhënë betimin e Hipokratit dhe kur të shkoni ju ai të ju operojë, nëse nuk keni para ai nuk ju operon. Leni njerëzit që janë të rëndomtë, por njerëzit të cilët janë të edukuar, të cilët kanë dhënë betime për t’iu shërbyer njerëzve ose për shembull njerëzit të cilët i fitojnë zgjedhjet, njerëzit të cilët udhëheqin me njerëzit, sa ulen në karriget e veta e harrojnë popullatën e vet. Përderisa nuk ka lidhje me All-llahun xh.sh. ta dini që e mira ngel e cekët, të mirës i priten këmbët. Për atë edhe All-llahu xh.sh. e ka institucionalizuar këtë punë dhe këtë e ka bërë nëpërmjet ibadeteve, e ka institucionalizuar nëpërmjet namazit, e ka institucionalizuar nëpërmjet të agjërimit, e ka institucionalizuar nëpërmjet të haxhit. A vetëm kështu bëhet musliman? Jo, vetëm me këto nuk bëhet musliman, por edhe këto janë elemente të cilat neve mirësinë e jetës na e bëjnë të përhershme dhe atëherë kur na nevojitet më së shumti na e nxjerrin përpara.
Ka një profesor këtu që shumica prej jush edhe e njihni tash është i moshuar, një periudhë të gjatë atëherë kur kam qenë unë më i ri kështu si një pjesë e juaja kemi patur polemika të ashpra në lidhje me fenë, ka qenë ateist. Para 2-3 viteve e pash rrugës edhe e përshëndeta ‘Si je profesor? A je mirë?’ tha: ‘Mirë jam’. Ishte kthyer prej Amerikës, e ka një vëlla në Amerikë. Më tha që pandërprerë duhet ti lutemi Zotit që jemi në një shoqëri e cila ka fé. Thash: “Pse”? “Për shkak se- tha – vëllau im ishte bërë si një kosh për mbeturina, askush nuk ia kthente sytë më” (kjo nuk është te krejt në Amerikë, ua tregoj një shembull të një shoqërie e cila është kryesisht e koncentruar në elementin e përbotshmërisë edhe atje ka familje që ua ka ënda të jetoni me ato) dhe mua më pëlqeu kjo fjalë. Thash: “Jo në një shoqëri ku ka fé, por në një familje ku ka fé, kjo është me rëndësi”. Ai pandërprerë e ka luftuar fenë brenda familjes, por një gjë është e saktë se atëherë kur nuk do të keni nevojë për prindin, t’i bënë mirë atij nuk iu çon asgjë tjetër përveç Zotit. Filozofia shtëpive për pleqtë është filozofi e pafesisë, atëherë kur nuk do të keni më nevojë për atë, atëherë ta largoni krejtësisht dhe kjo është një ngjarje shumë e rëndësishme e cila tregon që e mira, pa marrë parasysh cila e mirë, vetëm Zoti ka mundësi t’ia jep përhershmërinë. Allahu xh.sh. kërkon prej nesh që të jetë i pranishëm në të gjitha punët tona. Për shembull, ajeti i parë që i ka zbritur Pejgamberit a.s është Ikra bismi rabbikkel-ledhi halek-lexo në emër të Zotit i cili ka krijur çdo gjë. Leximi pa Zot është shterpë, për shkak se qëllimi i leximit, qëllimi i studimit çka është? Ti shërbejë egos së njeriut? Jo. Ta ngrejë njeriun të fitojë për jetën? Po nuk ka nevojë, ka mundësi pa shkollë të fitoni më shumë ndoshta. Qëllimi i leximit dhe studimit, i ngritjes intelektuale është që të ndritet njeriu, të bëjë dritë për të tjerët. Do të thotë që kjo ndritje nëse nuk e ka me vete emrin e All-llahut xh.sh. nuk ka mundësi t’iu bëj dritë tjerëve, elementi bazik i shkencës është ky. Pa Zotin nuk ka përparim real as në dimensionin shkencor, këtë ta dini. Do të thoni që ‘po mirë, perëndimi si ka përparuar?’. Duhet pranuar përparimin perëndimor, ne jemi shumë pas perëndimit, mirëpo përparimi i perëndimit është në dimensionin teknologjik, perëndimi tharrmin e shkencës e ka shkatërruar. Pë shembull në perëndim sot nuk keni filozofi , te njeriu bashkëkohor nuk keni edhe art, ata që pak merren me art nuk kanë shumë ide për platforma të reja artistike dhe këta i kërkojnë në lindje dhe jo në perëndim. Për shkak se nuk kanë platformë filozofike dhe kjo është njëlloj sikur ta vozisni një veturë që nuk ka alternator (dinamo) por vetëm akumulator, akumulatorit për një ditë i harxhohet i nevojitet diçka që do ta mbush akumulatorin me rrymë, akumulatorin e mbush dinamoja, alternatori. Filozofia, feja, janë dinamo të shoqërisë, janë alternator i shoqërisë që prodhon rrymë, që prodhon energji pozitive, por momentalisht bota është vetëm duke e harxhuar energjinë. Për atë shihni se një pjesë e madhe e grupeve muzikore të rëndësishme botërore kthehen nga lindja. Për shembull,aktorët kryesorë kthehen nga lindja, një natë e përmenda Richard Gere-n që ia puth dorën Dalai Lama-s. Pse t’ia puth Richard Gere Dalai Lama-s dorën? Ose për shembull Tom Cruise e inçizon një film me Samurain e fundit “Last Samurai” (e keni parë filmin? Është mirë ta shiqoni nëse nuk e keni parë), e inçizon një film në të cilën flet për vlerat e një të fisniku japonez, Samurait dhe shiheni filmin edhe do ta shihni për cilat vlera flet, për prodhimin e energjive të cilat i ka humbur perëndimi.
All-llahu xh.sh. dhe ibadeti në përgjithësi neve na e japin këtë energji. Faleminderit.
