Sureja Asr
Miq të nderuar, ne në javën e kaluar vazhduam të themi edhe disa fjalë në lidhje me suren Asr. Sureja Asr është një sure goxha e thellë dhe sa do që thuhet aq më shumë ka të thuhet, për shkak se përmban disa parime elementare të jetës së njeriut në këtë botë. Ne në javën e kaluar ngelëm pak te ajeti i fundit, më drejtë në pjesën e parafundit të ajetit të fundit të sures Asr: “ve teva saubil hakki”, që e diskuton çështjen e preferimit, parapërlqimit të së vërtetës, të së drejtës. Thamë që Kur’ani e ka përdorur në një formë të foljes, që në vete ngërthen reciprocitet, një ndërsjellje, nduarnduarshmëri mes atyre të cilët do të jenë bartës të çështjes së hakikatit, çështjes të së vërtetës dhe atyre që do t’ju dedikohet e njëjta. Prandaj ve teva saubil hakki do të thotë t’ia preferoni dikuj të vërtetën, pastaj e ka kuptimin ta ndani bashkarisht të vërtetën, por gjithsesi e ka edhe një element tjetër që prej të njejtës folje në gjuhën arabe rrjedh edhe nocioni i vasijetit, t’i leni testament dikuj diçka, ve tevasaubil hakki e ka kuptimin edhe të bëni testament mes vetes në lidhje me hakikatin.
Pejgamberi s.a.v.s. ka disa faza të bartjes së hakikatit prej anës së Allahut xh.sh. drejt njerëzve. Faza e parë është tubimi me as’habët në shtëpinë e një ashabi të Pejgamberit s.a.v.s. në ditët e para, pra në shtëpinë e Erkam ibn el Erkamit. Pastaj ka edhe një bashkësi tjetër me as’habët kur mekasit, mushrikët e Mekes kanë vendosur ta bojkotojnë Pejgamberin a.s. Edhe atëherë Pejgamberi a.s. i ka tubuar as’habët, të afërmit e vet dhe e ka diskutuar se si do të sillen ndaj mekasve. Një tubim tjetër është para shpërnguljes së një grupi të shokëve të Pejgamberit a.s. për në Etiopi, ku në krye të tyre ka qenë Xhafer ibn Ebi Talibi, vëllau i hz. Aliut. Pastaj është tubimi i Pejgamberit a.s. dhe pritja e medinasve, kur vijnë ta thërrasin Pejgamberin a.s. në Medine. Pra, tubimi i parë, tubimi i dytë në Akabe, ku janë diskutuar çështjet, se a duhet muslimanët të shpërngulen prej Mekes në Medine ose jo. Në marrëveshjen e Hudejbijes, është periudha kur Pejgamberi s.a.v.s është nisur për të shkuar në Haxh dhe mekasit iu kanë dalur përpara dhe iu kanë thënë që nuk ka mundësi që të hyshë në Meke ta bësh Haxhin, atëherë Pejgamberi a.s. bëri si një akt, e ka marrë zotimin e as’habëve, d.m.th. as’habët e Pejgamberit a.s. janë zotuar, i kanë bërë bejat Pejgamberit a.s. Ky bejat në historinë islame njihet si bejatu’r-ridvan, për shkak se është bërë në një pemë që quhet ridvan, dhe aty Pejgamberi a.s. e ka marrë bejatin, zotimin e as’habëve, që do të jenë me te deri në në fund. D.m.th. i kanë dhënë njëri tjetrit vasijet, i kanë dhënë njëri tjetrit testament, që do ta ndjekin bashkarisht hakikatin deri në fund. Ky lloj i testamentit, ky lloj i vasijetit është në thelbin e gjinisë njerëzore.
Allahu xh.sh këtë vasijet e ka prezentuar qysh në zanafillë, në ahd-i mithak, kur na e ka parashtruar neve pyetjen elestu bi rabikum (a më pranoni Mua për Zot), ne bashkarisht i kemi thënë kalu bela shehidna (po gjithsesi ne të pranojmë Ty për Zot dhe e dëshmojmë këtë që vetëm Ti je Zoti ynë). Kjo mënyrë e një vasijeti të nduarnduart, një testamenti i cili i merr benda vetes të dyja anët, ka vazhduar si një prej elementeve kryesore të gjenit të muslimanit, që nga dita e parë e prezencës së tij në faqen e e dheut dhe vazhdon deri në ditët e sotshme. Prandaj ne si muslimanë gjatë gjithë historisë edhe pas Pejgamberit s.a.v.s. vasijetin, testamentin që e kemi bërë ndërmjet nesh, ka qenë testamenti për mbrojen e të vërtetës. Ky hakikat pikë së pari është mbrojtur në personin tonë, se shpesh herë kur bëhet fjalë për bejate, zotime, njerëzit e kuptojnë si zotime politike, i zotoheni dikujt tjetër se do ta ndiqni, ose ti jepni testament dikujt tjetër, por zotimi më i rëndësishëm është zotimi i njeriut me veten e tij, që të konstatoj se do ta ndjek hakikatin në të gjitha sferat e jetës.
Një dimension i kësaj çështjeje është edhe dita e sotme. Ne sot jemi në ditën e dhjetë të Muharremit, në të cilën ditë ka ra shehid Imam Husejni r.a. Rënja shehid e imam Husejnit r.a. është një përfundim, një rezultat i qëndrimit besnik ndaj këtij vasijeti të cilin ai e ka bërë me veten e vet.
Në jetë e keni shumë lehtë që ti theni parimet, në të gjitha sferat e jetës është kështu. Problemi do të paraqitet atëherë kur do ta theni një parim tuajin që është esencial dhe pas asaj thyerja e parimeve do të kthehet në shprehi. Njerëzimi bashkëkohorë e ka shëndrruar elementin e relacioneve shoqërore në thyerje të parimeve. Kryesisht mbretëron platforma filozofike se unë nuk jam murë, mund të ndërroj. Pra vini re, se ne këtë e kemi bartur edhe në fe. Shumë pak keni edhe prej hoxhallarëve të cilët i thonë të njëjtat fjalë që i kanë thënë edhe para njëzet vjetëve, nga aspekti i platformës esenciale të fesë, ka mundësi me ndryshimin e kohës të thuhen fjalë me nuanca tjera, aksidenca tjera, ama substanca patjetër duhet të mbetet e njejta. Elementet me të cilat dilet në platformë, ato elemente patjetër duhet të ngelin të njejta. Këto elemente janë elemente të cilat udhëhiqen nga hakikati. Për atë edhe Allahu xh.sh. në suren Asr thotë ve teva saubil hakki, d.m.th. ju bëni vasijet me vetveten që do të qëndroni besnik ndaj hakikatit, ndaj të vërtetës. Gjendja e njeriut në jetën e tij ndryshon, d.m.th. ka mundësi të jetë i varfër pastaj të bëhet i pasur, ka mundësi të jetë i pasur pastaj të bëhet i varfër, ka mundësi të jetë në pozitë e nesër të mos jetë në pozitë, të gjitha këto janë elemente të cilat ndryshojnë në jetën e njeriut, mirëpo platforma e hakikatit gjithnjë duhet të qëndrojë konstante. Kjo, për shkak se besimtari i vërtetë, muslimani i vërtetë, ka vendosur një relacion të nduarduart, një testament me vetveten e tij në brendi.
Hakikati ka mundësi të kuptohet në disa mënyra. Këtë që e thash deri tash, ka të bëj me hakikatin e besimit, e thash edhe javën e kaluar, që për besimtarin, për muslimanin, për njeriun në përgjithësi, hakikati është vetëm që ti shërbejë Zotit, të gjitha gjërat tjera të cilat janë të kësaj jete, edhe ato gjëra që ne i konsiderojmë si më të shenjta i shërbejnë këtij realiteti. Allahu xh.sh. për atë në Kur’an e përmend bash atë që ne e konsiderojmë shumë më të shenjtë se gjërat tjera, thotë “El malu vel benune zinetul hajati’d- dunja vel bakijatu’s-salihatu hajrun inde rabbike thevaben ve hajrun amela”, pasuria dhe fëmijët janë stoli e kësaj bote, mirëpo te Allahu xh.sh. më e mirë, më e virtytshme, më me vlerë nga aspekti i veprave janë ato që bëhen bakijatu’s- salihat, vepërmirësi permanente, të pandërprera, të vazhdueshme, si prej pasurisë ashtu dhe prej fëmijëve. Ndoshta si sqarim pak më i qartë i këtij ajeti është ajeti tjetër, ku Allahu xh.sh. thotë “jeumela jenfau malun ve la benune i-lla men etallahe bi kalbin selim”, atë ditë juve nuk do të keni dobi as prej pasurisë dhe as prej fëmijëve tuaj përveç atij që do ti afrohet Allahut xh.sh. me zemër të pastër dhe të shëndoshë. Këtë termin “jeum/ditë”, disa herë e kemi përmendur edhe më përpara, jaum në gjuhën arabe do të thotë ditë, por ama ditë në kuptimin e kohës, jeum do të thotë koha e tashme e përhershme. Nëse e përkthejmë nga aspekti i brendshëm, esencial këtë ajet, e ka kuptimin që, në çdo kohë juve nuk ju sjell dobi as pasuria e as fëmijët tuaj, por vetëm se afrimi ndaj Allahut xh.sh. me zemër të pastër, me vlerë permanente, pereniale, të përhershme edhe të pasurisë edhe të fëmijëve që kosiderohen si më të shenjta nga qëllimet tjera të jetës. D.m.th. këto dyja i përmend me qëllim sepse janë dy gjërat më të shenjta që i ka njeriu në këtë botë. Këto dyja kanë mundësi të bëhen bakijatu salihat, të bëhen vepra të mira të përhershme, vetëm atëherë kur do të udhëhiqen nga zemra e pastër, nga sfondi i pastër, nga sfondi i pastruar për pranimin e Allahut xh.sh. Pra, hakikati në esencë ka të bëjë me këtë.
Deri te ky hakikat nuk arrihet vetëm me dije, duhet të kuptohemi. Deri te ky hakikat arrihet me dije dhe me ndjenja, d.m.th. me arsye dhe me ndjenja, me dije dhe me përjetim. Allahu xh.sh nuk është objekt i dijes, besimi nuk është objekt i dijes, nuk është lëndë e dijes. Nuk mund të thoni që unë e di Allahun, por edhe vetë Kur’ani kërkon që të themi unë e besoj Allahun. Rruga e besimit është e shtruar me dije por caku nuk është dija por përjetimi, shija. Ky është elementi që ne lajthitim, devijojmë, kur ecim në rrugën drejt hakikatit, për shkak se mendësia bashkëkohore, mendësia e postrevulucionit francez është e koncentruar në dije, d.m.th. atë që ka mundësi ta dijë atë e pranon. Por imani dhe Allahu xh.sh. nuk janë objekte të dijes. P.sh. Allahu xh.sh. ajetin e parë që ia zbret Pejgamberit a.s., i thotë LEXO, Ikre bismi rabike’l- ledhi halek, nuk thotë lexo që ta njohësh Zotin tënd që të ka krijuar, por thotë “lexo në emrin e Zotit Tënd që të ka krijuar”. Leximi është me vlerë atëherë kur i shërben këtij hakikati, ndërsa ky hakikati është një çështje e përjetimit.
Ua kam thënë më përpara, por po e përsëriti sërish. Imam Gazaliu flet për tri etapa të besimit. Kryesisht ne e këtë e kemi përkthyer se bën fjalë për tri lloje të besimit, tri llojet e imanit, por nuk është ashtu. Ai flet për tri etapat e besimit, flet për turathin (besimin tradicional), flet për tahkikin (besimin e argumentuar me prova) dhe flet për dheuvkin (besimin që përjetohet). P.sh. te ne ky besim tradicional më tepër është përkthyer si besim me taklid, me imitim, ndërsa turath, Imam Gazaliu e përdorë termin turath, në gjuhën arabe përdoret për trashëgiminë, për tradicionin. Në këtë trashëgimi, në këtë tradicion bën pjesë edhe vahji, zbulesa, për shkak se zbulesa neve na vjen prej pikës së lartë, zbret prej gjeneratave të Pejgamberëve dhe përsëri kthehet lartë. D.m.th. vahji, zbulesa hyjnore, në formë sferike e tejkalon ekzistencën. Turathi nuk e ka kuptimin se ne e kemi marrë imanin, besimin prej prindërve tanë dhe ka përfunduar puna me këtë, jo, ka të bëjë me trashëgiminë kulturore, intelektuale, mirret vesh edhe të besimit, edhe folklorike tonën e cila ka qenë e ndikuar prej besimit. Kjo, për shkak se Allahu xh.sh. i është shfaqur gjithësisë në dy mënyra. Njëra mënyrë është ve nefahtu fihi min ruhi (Unë i kam fryrë prej Shpirtit Tim Ademit) dhe ky element i fryerjes së shpirtit e ka qasjen e posaçme, për këtë nevojitet ibadet, për ta përjetuar këtë shpirt të Ademit, nevojitet ibadet. Por Ademit i është shfaqur edhe në një mënyrë tjetër, thotë ve al-leme Ademe’l- esma’e (dhe Ademit ia mësoi konceptet, ia ka mësuar emrat). Kjo shfaqja e dytë ka të bëjë me tahkikin, ka të bëjë me argumentimin e tradicionit. Atë që ne e marrim prej të kaluarës, atë gjithsesi se duhet ta argumnetojmë për kohën tonë, për veten tonë, që ne në mënyrë stabile të shkelim. Shpesh herë njerëzit e kuptojnë se duhet t’ua argumentojmë të tjerëve fenë. Para ca ditëve një student ma parashtroj një pyetje. Tha si duhet t’ia argumentoj Zotin një personi, ishte fjala për një profesoreshë që ka dëshirë të mësojë për Islamin. Unë i thashë që nuk duhet t’ia argumentosh asaj, duhet t’ia argumentosh njëherë vetes, dhe nëpërmjet vetes tënde ajo ta kuptojë Zotin. Argumentimin ne e kuptojmë që dikujt tjetër duhet t’ia argumentojmë një çështje. Kur’ani kryesisht, po thuaj se në të gjitha rastet i adresohet atij që e lexon, nuk i thotë merre ti këtë prej meje dhe ua bart të tjerëve, por është me rëndësi që atë që e marrim si tradicion, si shpallje, si diçka që ka ardhur prej Zotit, atë njëherë ta bëjmë tahkik, ta argumentojmë për vetveten njëherë. Ky tahkiki nuk është besim, këtë dua t’ua them. Ky argumentim i besimit nuk është besim, për shkak që është mjet që na çon deri te besimi. Imam Gazaliu thotë që besim është dheuvki, besim është shijimi i asaj që e ke argumentuar për vetveten. Atëherë kur do ta shijosh, atëherë e ka përfituar konceptin e vet besimi. Prandaj ky shijim është hakikati i vërtetë, përjetimi i hakikatit të vërtetë, të cilin Allahu xh.sh kërkon prej nesh ta bëjmë si një lloj të kontratës ndërmjet hakikatit dhe vetes tonë, e pastaj edhe me ata që i kemi të afërt. Ne për shembull momentalisht jemi brenda një vasijeti të nduarnduart mes nesh në lidhje me hakikatin. Për këtët çështje flet edhe Imam Maturidiu në Kitabu’t- Tevhid, dhe njëri prej elementeve të cilën e diskuton me të madhe. Hadithin që ne e kemi konsideruar si një hadith që më së tepërmi përdoret në qarqet e sufive “kush e njeh veten e vet e njeh edhe Zotin”, në mënyrë të argumentuar e përodorë edhe Imam Maturidiu, dhe thotë që personi i cili ka lidhë një kontratë me hakikatin në veten e tij, ai gjithsesi se e njeh edhe Zotin e vet.
Por hakikati i ka edhe shfaqjet e tij brenda gjithësisë. Një prej këtyre është edhe sistemi juridik, ka edhe shumë të tjera, është edhe sistemi etik, sistemi edukativ, sistemi arsimor, për shkak se të gjitha këto janë elemente sekondare të cilat na çojnë deri te ky qëllim që është primar, deri te hakikati, Allahu xh.sh.
Të tjerat i kemi diskutuar në ligjëratat e mëparshme dhe sot do ta potencoj çështjen e sistemit juridik. Në botë momentalisht ka një tendencë të individualizimit të fesë në njërën anë dhe e dyta të bartjes së fesë vetëm në përmasat e etikës dhe moralit. Kjo tendencë është e rrezikshme, d.m.th. nëse e bartni çështjen që feja ka të bëjë vetëm me individin, ka të bëjë me ralacionin mes individit me Zotin dhe nuk ka asnjë farë përmase të shfaqjes së saj në shoqëri, atëherë fenë e mbyllni brenda individit, ndërsa feja nuk është e tillë. Feja e ka edhe përmasën e vet shoqërore. Ky individualizim i fesë e përfaqëson dimensionin etik, po e vërtetë, pa këtë s’mundet, mirëpo jo pa dimensionin juridik të kësaj çështje.
Po i jap disa shembuj më konkret. Në fillim e përmenda një çështje, se njerëzit fillojnë t’ia arsyetojnë vetes gabimet. Atëherë kur filloni që t’ia arsyetoni vetvetes gabimet, kjo kalon në shprehi dhe nuk ka fund, ose ti arsyetoni lëshimet, ja mos të them gabimet. P.sh. një person i cili falë 5 kohët e namazit, kur vjen ta ndajë pasurinë, nëse i thua që ta ndajë sipas rregullave juridike të këtij hakikati, nuk pranon, thotë, mos e përzi atë me këtë punë. Një person i cili i falë 5 kohët e namazit, e agjëron ramazanin, kur i thua që në sjellje ndërnjerzore duhet të sillet në bazë të disa normave juridike të cilat janë të parapara me Kur’anin e lartëmadhëruar, ai atyre nuk iu afrohet. P.sh. tash jemi duke u ballafaquar me krizën e ISIS-it në Irak. Problem kryesor nuk është problemi i një grupi të njerëzve që kanë vendosur të vrasin në emër të fesë, ngase njerëz të tillë gjatë historisë në të gjitha fetë ekzistojnë. Feja Islame është e vetmja prej feve e cila në mënyrë të thukët e kërkon prej besimtarëve të vet që të sillen me mirëkuptim ndaj feve tjera.Te fetë tjera nuk e keni këtë, nuk e kanë të potencuar. Te ne në fenë Islame është e potencuar. Pse paraqitet një koncept i tillë? Për shkak se, të gjithë tjerët flasin për fenë, flasin me dimensionin etik të fesë. Nuk ka asnjë organizatë tjetër botërore, që do ti ketë elementet e fesë, dhe do ti ketë normat juridike të sjelljes fetare, kjo për fat të keq nuk ekziston te muslimanët. Për shkak se nuk ekziston, njerëzit e konsideruar menjëherë hudhen në këto organizime të cilat nuk janë në ujdi me fenë. Mirëpo, cilën alternativë të organizimit fetarë mund ta prezenatojmë ne, a mos kemi bashkësi islame në rregull, a mos kemi bashkësi ndërkombëtare muslimane në rregull, a mos kemi autoritet institucional në botën islame në rregull. I kemi shkatërruar instuticionet fetare serioze të cilat sillen në bazë të normave juridike. Papati p.sh. nuk ka elemente të shfaqjes shoqërore të fesë, edhe nga aspekti i etik. Tash si një problem të madh e ka çështjen e homoseksualëve, disa javë me radhë papati diskuton për lejimin apo moslejimin e kësaj çështjeje. Pra nuk ka seriozitet, posaçërsiht kur bëhet fjalë për relacionin me hakikatin. Bota është brenda një kirze dhe paraqitjet e tilla janë vetëm se një vërshim i krizës. Nëse krizën e koncentrojmë vetëm aty ku paraqitet, se kanceri parqitet në një vend, mirëpo metastazat pastaj janë në shumë vende të trupit. Metastazat e këtij kanceri janë zgjatur tek ne, pra, momentalisht ne jemi fajtorë, d.m.th. muslimanët, nuk janë aty ku është paraqitur, por problemi është se metastazat i ka në shoqërinë e përgjithshme botërore. Pse? Sepse hakikati i fesë, hakikati i besimit ka ngelur vetëm si çështje e individit me Zotin, këtë e kemi potencuar në javën e kaluar. Bota nuk e duron elementin e individualizimit të fesë por e kërkon edhe elementin e shtrirjes shoqërore. Kjo nuk do të thotë që duhet të krijohen shtete fetare, por kemi mundësi të krijojmë shoqëri islame. Shteti i ka normat e veta, e ka sistemin e vet të funksionimit, ka mundësi parimet me të cilat do të udhëhiqet ti ketë të mbështetura në sistemin juridik, në sistemin etik të një feje të caktuar. A nuk është në perendim kështu? Se sitemi juridik perendimor, mos ka ardhur prej hëne, ose mos është prej kohës së sotshme. Edhe sistemi juridik perendimor i ka rrënjët e veta dikund, i ka rrënjët e veta në sistemin romak, edhe ai romak nuk ka ardhur prej vetes, ai romak i ka rrënjët e veta në atë grek, ai grek në atë persian e kështu me radhë rrotullohet në tërë botën. Nuk e kam qëllimin të them se duhet të vendoset shteti islam, por e kam qëllimin të potencoj që edhe feja duhet ta ketë shtrirjen e vet brenda jurisprudencës në përgjithësi. Kohëve të fundit njerëzit i frikëson elementi i sheriatit, krijimi i shtetit të sheriatit. Ky nocion është bërë sikur ai shembulli me gavanozin, që ua kam dhënë disa herë. D.m.th. ia kanë vendosur një letër që tregon se ka speca djegës brenda, ndërsa brenda mund të ketë edhe mjaltë. Kur e përmendni sheriat, bota automatikisht e konsiderojnë si speca djegës, se të djeg, ka vrasje, se ka shpatë, mirëpo ka mundësi të ketë mjaltë brenda. Sheriati si term nuk e përmban vetëm shpalljen, por brenda i përmban edhe trashëgimitë kulturore, juridike të popujve musliman gjatë historisë, dhe për atë nuk është organizëm i ngurtë, është organizëm i gjallë, që disa qeliza i vdesin, mirëpo ato qeliza ripërtrihen me qelizat e reja. Ky sistem që është më me rëndësi, nëse juridikisht është i bazuar në Zotin, nuk udhëhiqet nga elementi i përleshjes mes popujve. Hakikati i Zotit nuk i çon njerëzit që të përleshen, nuk është botëkuptim i përplasjeve, por është botëkuptim i harmonisë në mes njerëzve, është botëkuptim i kohezionit në mes njerëzve, është botëkuptimi i marrëveshjeve, botëkuptim i tearufit, botëkuptim që ta njohim njëri tjetrin në esencë, në platformë. Pra Allahu xh.sh. me tevasaubi’l- hakki prej nesh kërkon që platformën e marrëveshjes dhe mirëkuptimit ta kemi të bazuar në hakikatin e vërtetë, në hakikatin e Allahut xh.sh.
Ne tash folëm për probleme pak më të mëdha, mirëpo kjo vlenë edhe për ne. Ato gjëra të cilat Kur’ani dhe ne i flasim për platformat të cilat janë më të larta, të njejtat vlejnë edhe për platformat të cilat jemi duke i përjetuar ne. Kjo vlenë edhe në familje, relacionin tonë me bashkëshortet tona, d.m.th. nëse relacioni i jonë me bashkëshorten është i njejtë si relacioni me hakikatin esencial të ekzistencës, aty shumë pak ka probleme, për shkak se do të jetë i bazuar në platformën e njohjes së ndërsjellë, e jo në platformën e përleshjes, jo në platformën e përplasjes. E njejta gjë vlen edhe në relacionin me fëmijët tanë, e njëjta gjë vlen edhe me të afërmit, farefisin dhe me të gjithë njerëzit të ciët i njohim. Ndoshta ne që jemi këtu, nuk kemi mundësi ta vendosim këtë peshore në çështjet globale botërore, mirëpo askush neve nuk na ndalon këtë ta vendosim në ato instanca ku ne kemi mundësi ta vendosim. Kush e ka hajrin prej kësaj, hajrin e kemi sërish ne. Pse? Për shkak se i kthehemi njerëzores dhe fillojmë ta përjetojmë të njerëzishmen brenda nesh. I ikim humbjes/husran, të cilin Allahu xh.sh. në ajetin e dytë të sures Asr thotë, njeriu është në humbje, përveç atij që beson, që bën vepra të mira, ameli salih dhe vendos, krijon, formëson një testament, e parapëlqen për veten, ua preferon të tjerëve hakikatin, duke filluar prej hakikatit lartë te hakikatet tjera, të vërtetat tjera të cilat ekzistojnë në gjithësi. Posaçërisht te ky realitet të cilin unë e përmenda që ka të bëjë pak më tepër me shoqërinë, që ka të bëjë pak më tepër me institucionet. Mirëpo, ta dini që institucionet i ndërtojmë ne, edhe gjallëria e atyre institucioneve ka mundësi të vazhdoj vetëm nëse ne e kemi këtë botëkuptim.
Lidhja e hakikatit me trashëgiminë pereniale ekziston vetëm në Kur’an dhe sot muslimanët nëse në botë qëndrojnë në këmbë, kjo është për shkak të këtij hakikati perenial, të përhershëm. Kohëve të fundit një prej kuçedrave kryesore me të cilën ballafaqohet njeriu bashkëkohorë është islamofobia. Islamofobia është një projekt për rrënimin e këtij hakikati perenial, jo për rrënimin e muslimanëve. Nëpërmjet të islamofobisë, muslimanët momentalisht që janë përfaqsuesit e vetëm në botë të këtij hakikati, tregohen si lugjetër, dhe për këtë them që është e rrezikshme. Nuk është e rrezikshme vetëm për muslimanët, por është e rrezikshme në përgjithësi për botën. Juve iu kam treguar edhe herave tjera, mongolët kur kanë ardhur prej veriut, kanë shkatërruar çdo gjë para vetes, mirëpo 90% e tyre janë bërë musliman. Kanë qenë shumë të fortë ushtarakisht, mirëpo nuk kanë pasur mundësi ti përballojnë këtij hakikati. Momentalisht bota nuk ka kapacitet të arsyshmërisë, të logjikës, që ta përballojë këtë hakikat, dhe islamofobia është edhe një pengesë e imagjinuar që ta largojë njerëzimin prej këtij hakikati.
Imam Husejni është shehid për shkak se e ka mbrojtur hakikatin dhe për këtë në botë e përmendim hz. Husejnin, askush prej nesh nuk e përmend Jezidin. Jezidi ka qenë halife i kohës, mirëpo Imam Husejni përmendet sepse personaliteti i tij është shëndrruar në kult të mbrojtjes së këtij hakikati. Hz. Husejni ka ra shehid, nuk e ka fituar luftën, e ka humbur luftën së bashku me familjen e tij, mirëpo është bërë një përmendore e mbrojtjes së hakikatit brenda personit dhe shoqërisë Ve tevasaubi’l hakki është një urdhër të cilin në këtë mënyrë e ka perceptuar hz. Husejni, të cilën edhe ne në këtë natë të madhe kështu e perceptojmë.
Faleminderit!