“ O Zot na udhëzo në rrugën e drejtë”
Njeriu dhe rruga si dy segmente të tërhjekura paralelisht që prej paraqitjes së njeriut në platformën shpirtërore prezentojnë dimensionin e Lartë dhe Lumturinë në gjithësi. Prezentimi i cilësive absolute të Hyjnisë është bërë nëpërmjet njeriut si krijesë e prezentuar në formën më të bukur dhe rrugës e cila shpie në origjinën e tyre( cilësive).
Termi “rrugë“ me të gjitha sinonimet e saja në gjuhët e ndryshme gjithmonë është prezente në dimensionet shpirtërore të shpalljes. Sebil, sirat, sheriat, tarik janë emrat e rrugës e cila në mënyra të ndryshme shpie në origjinën e paraqitjes së cilësive të Larta që njeriun e largojnë prej definicionit “homo hominis lupus est” dhe e afrojnë afër të qenurit “eshref-I mahlukat” krijesa më e ndershme.
Derisa njeriu mbyll veshët para klithjeve të cilësive të larta shpirtërore që gjenden në brendinë e tij, lumturia dhe qetësia do të jenë në njërin skaj të rrugës e njeriu në skajin tjetër të saj.
Xhelaluddin Rumi në momentin kur fillon fjalën për “naj”-in , prezenton vajin e tij për shkak të ndarjes prej kallamishtes, ku e kishte vatanin e vërtetë. Gjithmonë fryma e cila hyn në “naj” nxjer zërin e ujit që prezenton mallin e tij për ushqimin e vërtetë.
“Naj”-i në poezinë e Rumit është simbol i njeriut të përsosur, i cili gjithnjë është i vetëdishëm për origjinën e tij dhe ndjen mall për ushqimin dhe vatanin e vet origjinal. Origjinaliteti i njeriut është në shpirtin e tij kurse vatani i vërtetë i shpirtit është Hyjnia. Shpirti për të aritë në vatanin e vërtetë ka nevojë për rrugë, dimensionet e të cilës janë të vënduara nga ana e Planifikuesit absolut.
Në ditët e para të dhjetorit të vitit 1273, ditë këto të ftohta kur Rumi ndahej prej kësaj bote, i lumtur nisej drejtë vatanit të vërtetë, kurse shokët e tij përreth i ngushëllonte me këto fjalë:
“ Be ruz-I merk çu tabut-I men revan bashed
Guman neber ki mera derd-I in cihan bashed”.
“ Në ditën e vdekjes kur tabuti do të ecë, mos mendo se kam derdin e kësaj bote. Kur të shohësh xhenazen time mos e përkujto ndarjen. Kjo është koha e takimit dhe prezentimit pranë më të Madhit”.
Ndjekja e rrugës drejtë vatanit të vërtetë nga ana e njeriut është më me pengesa se kodra të cilën orvatej ta shpojë Ferhati për të arritur te Shirini o Talati te Fitneteja. Kjo rrugë përveç disa fjalëve dhe punëve të shumëngjyrshme në vete përmban edhe një meditim dhe kthim nga vetvetja .
Është e domosdoshme që kokën tonë ta shtrydhim si limonin që prej saj të mund të dalin disa pika të fytyrës së hakikatit. Hakikat i cili gjithmonë është kundër botëkuptimit “Naksh ber ab”, shkrimit mbi uj, i inspiruar prej brendie për “naksh ber haxher” shkrim mbi gurë.
Që prej ditës së parë kur kemi filluar të përdorim fjalët gjegjësisht prej momentit kur kemi filluar të mendojmë, secili prej nesh ka një mallëngjim të definuar ose në hamendje. Në të shumtën e rasteve ky mallëngjim edhe nuk mund të definohet. Por herë pas here prej brenda një zë na thot se jemi të mashtruar dhe na okupon pesimizmi.
Lumturia do të paraqitet në momentin kur do të jemi gati të bartim në sup mundin e një ideje të Lartë, që është mbi librin dhe raftet e tij. Nëse i veni re Lindja ngjyrën e vete origjinale e mer me lidhjen e librit për rrugën që shpie drejtë qiellit. Si duket optimizmi në kushtet më të rënda fizike jetësore i Lindjes rrjedh nga ky botëkuptim. Kurse ana tjetër gjithmonë brohoritë: Libër, libër, libër. Prima obligim i njeriut është që të mer këshilla prej shpirtit të librit dhe konceptit libër respektivisht prej Librit Hyjnor. Në këtë mënyrë libri do të fillojë të ngjitet rrugës së Lartësisë dhe të përgaditë njeriun për bartjen e idesë së Lartë Hyjnore dhe ta ulë ate në postin për të cilin është krijuar.
Të parafytyrojmë një piktor i cili ka forcë të madhe persiatjeje. Ai në një pëlhurë ka vizatuar një kodër prej kristali e cila kat kat ngjitet drejtë qiellit. Përreth kodrës shumë rrugë por vetëm njëra shpie në amshueshmëri. Në një vend të caktuar të gjitha rrugët përfundojnë kurse vetëm një rrugë vazhdon dhe në pallatin në maje të kodrës ngjitet vetëm kjo rrugë.
Cila është kjo rrugë? Ku shpie kjo rrugë? Çfarë qëllimi ka kjo rrugë? , janë pyetjet përgjigjeja e të cilave do të shpiente njeriun në lumturinë dhe vatanin e vërtetë.
Problemi më i madh për njeriun në këtë jetë është koncepti i esencës së ekzistimit. Ky koncept njeriut do ti tregonte rrugën e shpëtimit. Në jetë ekzistojnë gremina dhe humnera të shumta në njërën prej të cilave në çdo moment mund të fundoset njeriu.
Shpirtëria është esenca e cila do ta mbronte njeriun prej rrokullimit në këto humnera. Njerëzit të cilët i kanë të vënduar syzat e metafizikës dijnë ku të shkelin dhe si të mbrohen prej rreziqeve.
Njeriu në krijimtari është i pangopur dhe egoist. Këta dy cilësi janë të domosdoshme për njeriun që të mbijetojë në gjithësi, por nëse njeriu dëshirat dhe kërkesat e tija nuk arrinë që ti kultivojë, si duket atëherë vandalizohet dhe nuk ia njeh të drejtën e jetës askujt tjetër përveç vetes.
Lumturia e njeriut varet nga ekuilibri të cilin do të vendosë ai ndërmjet mëngësive dhe tepricave kreative, shtazërisë dhe njerëzisë, shejtanit dhe melekut, trupit dhe shpirtit, fizikës dhe metafizikës. Ky ekuilibër është i mundshëm vetëm me prezentimin e disa vlerave të Larta dhe besimeve të qëndrueshme.
Vendosshmëria e jonë në këto ideale do të sjellë lumturinë . Njeriu i shekullit 21 më e ka të qartë momentin se lumturia dhe qetësia nuk arrihet as vetëm me mend e as hiç pa mend. Ah sikur të kishim gjetë masën e vërtetë të kësaj çështjeje! Por si duket kjo mund të bëhet vetëm ne sintezën e të dyja botrave gjegjësisht kristalizimin dhe zhvillimin e botës lindore dhe pastrimin e ngritjen e vlerave hyjnore dhe njerëzore në shoqërinë perëndimore.
Kjo duhet të jetë rruga e njeriut dhe shoqërisë së re të shekullit 21. Është e domosdoshme që të nxjerrim në fytyrë të tokës qytetet, lagjet, shtëpitë, faltoret e kësaj fortifikate në maje të kodrës që shpie drejtë qiellit.
Kahja e vërtetë e kësaj rruge është Islami, i cili që të dy polet – mendjen dhe shpirtin – i bashkon dhe i aktivizon të kultivojnë meditim identik.