Sureja Keuther
Të respektur miq, ne javën e kaluar filluam pak me suren Keuther, një prej sureve që pothuajse çdo musliman, që nga ditët e para kur fillon ta kuptojë botën, e mëson përmendësh (Inna e’atajna kel keuther) dhe thamë që ishte një sure e cila ka një mesazh pak më specifik se sa që ne e shohim Mufessirët (komentatorët e Kur’anit) në lidhje me shkakun e zbritjes së kësaj sureje kanë dhënë disa mendime (dy prej tyre i përmendëm javën e kaluar). Mendimi i parë është (shumica prej nesh edhe e dimë prej ligjëratave klasike) se Keuther është një lum ose një liqen në xhennet, në krye të të cilit Pejgamberi s.a.v.s. do t’i presë besimtarët dhe pastaj së bashku me to do të hyjnë në xhennet, domëthënë, është një lum i cili qëndron para dyerve të xhennetit, kështu ta them në mënyrë simbolike. Thamë që uji është një metaforë e rëndësishme, është një simbolikë e rëndësishme dhe aty ku përmendet uji për borën tjetër, ( pasi shumë shpesh Kur’ani flet për pejsazhe të ujit, të gjelbërimeve në botën tjetër, të gjitha këta e kanë realitetin e vet, domethënë çdo besimtarë beson se ashtu si thotë është), mirë ama për besimtarin e vërtetë ky uj dhe këto gjelbërime i kanë konceptet e veta në lidhje me këtë botë. Uji është i rrjedhshëm, uji e e shpreh edhe dëlirësinë dhe besimtari dallohet prej gjithë të tjerëve për shkak se është shpirtgjërë, shpirtçiltër. Uji i Keutherit, besimtarëve të cilët do të jenë nën flamurin e Pejgamberit s.a.v.s., do t’ua përgadis zemrën e tyre për të hyrë në xhennet, për shkak se xhenneti është një vend në të cilën kënaqësia më e madhe do të përjetohet kur njeriu do të takohet me xhemalin / bukurinë e Allahut xh.sh.. Pejgamberi s.a.v.s. përderisa ka qenë nën edukimin e nënës së tij të qumshtit Halimes (te arabët ka qenë traditë që për ta mësuar fëmijët gjuhën e pastër arabe, i kanë marrë prej qyteti dhe i kanë rritur në fshatrat malore, me qëllim që ta mësojnë gjuhën e pastër arabe; arabët qysh para ardhjes së Islamit, rëndësi të posaçme i kanë kushtuar gjuhës dhe ka patur nëna të qumshtit/mëndesha të cilat i kanë ushqyer këta fëmijë), një ditë duke luajtur me fëmijët, fëmijët kanë filluar të piskasin dhe kanë ardhur tek halimja dhe i kanë thënë “Një njeri erdhi dhe është duke e mbytur Muhammedin”. Kur Halimeja ka vrapuar ta sheh Muhammedin s.a.v.s., ai nuk ka patur asgjë, çdo gjë ka qenë në rregull. Më vonë Pejgamberi a.s. e ka sqaruar se në këtë rast Xhebraili a.s., njëri prej engjujve kryesorë ka ardhur dhe ia ka pastruar zemrën Pejgamberit a.s. ose ia ka përgatitur zemrën për pranimin e dimensionit hyjnore; edhe një sure (inshallah Zoti do të na jep shëndet bashkërisht do ta diskutojmë) në Kur’an, sureja Inshirah, flet për këtë rast dhe thotë: “Elem neshrah leke sadrek”/ “Ne a nuk ta qetësuam zemrën tënde/ a nuk e hapëm zemrën tënde dhe e futëm qetësinë tonë brenda zemrës tënde”. Pastrimi i tillë për Pejgamberin a.s. është bërë që në këtë botë, ndërsa për besimtarët përgaditja e zemrës për takimin me Allahun xh.sh. është në liqenin/lumin e Keutherit, në krye të të cilit do të jetë edhe Pejgamberi s.a.v.s..
Fjala Keuther që është edhe emër i kësaj sureje, në gjuhën arabe e ka edhe kuptimin e nderit dhe respektit. Allahu xh.sh. i thotë që “Po, pabesimtarët, mushrikët ty të thonë që ti nuk ke pasardhës, mirëpo “Inna e’atajna kel keuther”, siç shihet ajeti fillon me inna / gjithsesi ne. Gjuha arabe ka karakteristikat e veta dhe në të shumtën e rasteve kur flitet për çështje të cilat janë me argumente dhe prova të prera, aty Allahu xh.sh. e përdor pjesëzën ‘inne’, që kur e përktheni edhe në gjuhën shqipe do të thotë ‘padyshim’; ‘me të vërtetë’. Pra, këtu Allahu xh.sh. thotë ‘inna’ dhe kjo ‘na’-ja pas do të thotë ‘ne’. Mirë, pse thotë Allahu xh.sh. ‘ne’, pse nuk thotë ‘Unë ta dhash Keutherin’? Së pari elementi i parë është se Allahu na edukon se si duhet të flitet për veprat që i bëjmë ne. Të fillohet me “unë” nuk është bonton i besimtarit. Çdo person i cili pandërprerë e përdor unë, ai është person i dobët, ai nuk bën asnjë punë, prandaj edhe mënyra e bisedës kuranore është ‘inna, nahnu’/ ‘ne e bëmë këtë’. Allahu xh.sh. ‘ene/un’ e përdor vetëm atëherë kur ka të bëjë me individualitetin e tij, aty ku nuk ka mundësi të ketë dy (edhe Atij i takon të thotë “Unë”), ndërsa kur ka të bëjë me atributete Tij, kur ka të bëjë me pasqyrimin e Zotit në Gjithësi asnjëherë nuk e përdor fjalën ‘ene/un’ ; për shembull thotë “Ini ene rabbuke…” / “Po Unë jam Zoti juaj dhe mos i bëni ibadet askujt tjetër” këtu e përdor ‘ene/un’, ndërsa në rastin kur flet për zbritjen e Kur’anit thotë: “Inna nahnu nezzelne…” / “Ne e zbritën Kur’anin” e kështu me rradhë edhe shumë ajete të tjera të ngjashme përdoret përemri vetorë i vetës së parë shumës dhe jo ai i vetës së parë njëjëjs. Traditë e besimtarëve të vërtetë, posaçërisht e sufive është që asnjëherë mos ta përdorin përemrin vetor të vetës së parë njejës ‘unë’; ju e dini që fakiri e kam thënë që në ligjëratat e para se ne kur flasim themi fakiri (njëherë e përdora edhe në një ligjëratë në xhami edhe një djalë që shpesh vjen në xhami në ligjeratë tha ‘hoxha efendi mirë e kuptova krejt, ama ai fakiri shumë gjëra kishte thënë po nuk munda të marr vesh kush është ai fakiri’) domethënë kryesisht në letërsinë tonë kur thuhet fakiri, nënkuptohet ‘unë’, por për mos ta përdorur fjalën ‘unë’ ëshët përdorur fjala fakir; edhe në gjuhët tjera është kështu, në arabisht për shembull thotë : ‘abduke’, në turqisht thotë ‘bendeniz’ (bende në turqisht i thonë robit që bendeniz domethënë, robi juaj); në gjuhën shqipe fakiri do të thotë person i cili nuk ka asgjë, ‘kush jam unë që të them unë, unë nuk kam asfare pasurie’.
Në tasavvufin Islam ka një kategori që quhet ‘fakri manevi’ / ‘varfëri kuptimore’. Varfëri kuptimore do të thotë që personi edhe nëse është pasaniku më i madh i botës, ai e di se pasuria nuk është e tij dhe se pronar absolut i pasurisë, i dijes, i familjes është Allahu xh.sh.; djali, për shembull, mendoni se është i yni, jo, pasi për një në moment mund t’i ndalet fryma, duke e patur afër dhe mos të kemi mundësi të bëjmë asgjë; pasurinë për një çast mund ta merr Allahu xh.sh.. Pra ‘fakri manevi’ do të thotë që të kesh por ta dish që nuk je pronar i vërtetë i asaj që e ke, pronar i vërtetë është Allahu xh.sh., atëherë edhe kur ke shumë nuk të fluturon mendja edhe kur nuk ke hiç nuk ke depresion dhe stres. Këtu ka një element të rëndësishëm, shpeshherë neve na kanë akuzuar se muslimanët kanë thënë ta braktisim këtë botë, mos të bëhemi pasanik, jo nuk është ashtu por e kundërta. Do të thotë kur dijetarët tonë, posaçërisht dijetarët të cilët kanë qenë shpirtërorë, kanë thënë që ne duhet të jemi fakir, do të thotë të jemi persona të cilët nuk i kushtojnë rëndësi pasurisë, po edhe dijes, pozitës, familjes, të gjitha këto kanë rëndësi përderisa janë të lidhura me Zotin, në moment kur nuk lidhen me Zotin asnjëra prej tyre nuk është e jona dhe nuk kemi dobi prej tyre. Se di, ndoshta edhe më përpara ua kam përmendur, e dini si është kjo punë, i ngjanë anijes; anija lundron mbi uj, prisheni një dërrasë të po asaj anije, le të hyjë uji brenda dhe do ta shihni se do ta fundosë këtë anije, i njëjti ujë mbi të cilin lundorn anija, në moment kur do t’ia hiqni dërrasën do ta fundosë anijen. Atëherë kur gjërat e kësaj bote hyjnë në zemër, bëhen qëllim, atëherë e fundosin njeriun, por, përderisa janë mjete atëherë nuk ka asfare problemi. Në këtë aspekt, muslimani i vërtetë duhet të jetë dijetari më i madh, studenti më i mirë, pasaniku më i madh, mirë ama këto gjëra të botës asnjëherë mos t’ia rrisin mendjen, po gjithnjë atë që e ka tepër të dijë ta ndajë me të tjerët, të dijë t’iu ndihmojë të tjerëve, të dijë t’i ndihmojë njerëzimit në përgjithësi.
Prandaj edhe këtu kur Allahu xh.sh. thotë ‘inna/ne’, Ai neve na thotë që mos ta përdorim fjalën ‘unë’, pasi Ai nuk e përdor atëherë ne nuk duhet ta përdorim aspak. Madje tek ne shqiptarët ka një traditë shumë më të keqe, për shembull e ka bërë e tërë familja një punë, vëllai më i vogël thotë ‘unë e bëra, unë e rregullova’ ndoshta ai nuk ka bërë asgjë, madje edhe unat e tjerëve i mbledh tek vetja, aspak nuk është e mirë kjo punë. Elementi i dytë pse është përdorur “inna/ne” është se Allahu xh.sh. thotë “Unë me respektin dhe nderin tim (sherefin tim) ta dhash Keutherin ty, ta dhash ty nderin”. Nuk ka nder më të madh në këtë botë se sa të jesh i nënshtruar ndaj Zotit. Personi më i respektuar në këtë dhe në botën tjetër (këtë e thotë edhe Allahu xh.sh.) është personi i cili është i përkushtuar me plotëkuptimin e fjalës ndaj Allahut xh.sh.. Disa herë e kemi folur, po i potencoj disa gjëra pak më tepër për shkak se për fat të keq edhe personat të cilët flasin në emër të fesë e ngushtojnë fenë. Nuk guxojmë ta ngushtojmë fenë brenda katër mureve të xhamisë ose brenda pesë ibadeteve kryesore, por duhet të jetë e gjërë. Do të thotë që kur themi ai që i përkushtohet Allahut xh.sh., ka respekt, ka nderë, kuptohet ai që fal namaz, agjëron, jep zekat, shkon në haxh, këto janë elementare, mirë ama i përkushtohet Allahut xh.sh. edhe ai që nuk gënjen, edhe ai që nuk mashtron, edhe ai që nuk ia ha hakun vëllait, ai që i bën mirë vëllaut të vet, pra të gjitha këto elemente janë elemente të përkushtimit të vërtetë ndaj Allahut xh.sh.. Do të thotë një kuptim i Keutherit është edhe nderi, respekti, pikërisht për këtë edhe i thuhet Pejgamberit a.s. “Ne ty ta dham nderin, ty ta dham respektin dhe të gjithë ata të cilët do të të ndjekin ty, do të jenë njerëzit më të nderuar, më të respektuar”. Shpeshherë njerëzit, për hirë të kënaqësive dhe lakmive të përkohshme të kësaj bote, e humbin nderin, e humbin dinjitetin, hajsijetin. Njeriu është njeri vetëm sa ka dinjitet, sa ka respekt dhe nder, atëherë kur e humb nderin dhe respektin, atëherë më nuk është njeri; atëherë kur nuk i zgjedh mjetet si të arrijë deri te qëllimi, atëherë më nuk është njeri, atëherë me të mbretërojnë elementet kafshërore, prandaj edhe Pejgamberit s.a.v.s., Allahu xh.sh i thotë “Inna e’atajna kel keuther” / “Ty ta dham Keutherin” që e ka kuptimin e nderit dhe respektit.
Disa prej dijetarëve janë të mendimit se Keutheri e ka kuptimin e numrit të madh të ndjekësve (ummetit) që do të ecin pas Pejgamberit a.s.. Fjala ummet (shpesh e përdorim po një pjesë e madhe e besimtarëve nuk e dinë se për çka bëhet fjalë), do të thotë popull, bashkësi; por në terminologjinë fetare islame në lidhje me domethënien e tij ka disa mendime, ndërsa mendimi më i preferuar është që bëhet fjalë për bashkësinë e personave të cilët janë ballafaquar me thirrjen e Pejgamberit a.s. (me thirrjen e Kur’anit) dhe kanë pranuar ta ndjekin atë, këto konsiderohen ummet i Pejgamberit a.s., pa marrë parasysh cilit popull i takojnë ato (mund të jenë anglez, gjermanë, shqiptarë, turq, persian) nëse kanë vendosur që me dëshirën e tyre ta ndjekin Pejgamberi a.s. atëherë konsiderohen si ummet i tij.
Pejgamberi a.s., në fillim, ka qenë vetëm një person, vetëm ai ka besuar në Zot dhe paramendojeni gjendjen psikologjike të një personit i cili është vet në një shoqëri si ka qenë Meka e atëhershme. Por, Allahu xh.sh. i thotë atij “Ti mos ki drojë, ata të cilët do të të ndjekin ty, do të jenë në numër të madh”. Shpeshherë edhe ne e përjetojmë këtë krizë, ata që thirrin në fé, kanë dëshirë që menjëherë ta shohin suksesin e tyre. Obligimi ynë nuk është që sa më shumë njerëz të kemi përreth vetes, obligimi ynë është që të kemi njerëz të mirë përreth vetes.
Këtë moto të fondacionit që e kemi ne “Eja, çfarëdo që të jesh eja” kohëve të fundit me të madhe e diskutojnë se a e ka thënë Hazreti Mevlana apo e ka thënë dikush tjetër (nuk është me rëndësi kush e ka thënë, është një thënie e mirë) e ka kuptimin e kthimit drejt origjinës. Shpeshherë disa prej personave e kanë shfrytëzuar këtë thënie për ta akuzuar tasavvufin, ndërsa disa të tjerë për t’u liruar prej obligimeve fetare, me pretendim se tasavvufi është shumë tolerant dhe mund t’i përmbledh të gjithë në brendinë e tij, por nuk është ashtu. Kur thuhet “eja” qëllimi është që të kthehet në origjinën e vet, origjina jotë është në praninë e Allahut xh.sh.. Pejgamberit a.s. Allahu xh.sh. i thotë “Ti do të kesh numër të madh të ndjekësve tu”, po mirë sot, për shembull, a ka më tepër musliman në botë apo krishterë? Ato janë më tepër në numër, po ku është kjo fjala e Allahut xh.sh. që i thotë Pejgamberit a.s.? Në diskursin e Kur’anit, numri është i rëndësishëm nga aspekti i kualitetit, numri është numër kualitativ e jo kuantitativ. Një prej dobësive më të mëdhaja të demokracisë është kjo, se numri në te e ka zëvendësuar kualitetin, padrejtësia më e madhe e demokracisë është që në mesin e njerëzve përdor një selektim negativ të personave të cilët janë të ngritur. Do të thotë që pasardhësit e Pejgamberit a.s. (ummeti) janë si persona të cilët janë numër kualitativ, janë si studentë hulumtues dhe jo vetëm që ulen në bankat universitare, për atë edhe Allahu xh.sh. i thotë Pejgamberit s.a.v.s. se do t’ia jep Keutherin, do t’i jep numër të madh të ummetit i cili do ta ndjek atë. Një mendim është që (e përmendëm pak edhe herët tjera) se Allahu xh.sh. i thotë Pejgamberit a.s. që do të ketë shumë fëmijë pas vetes. Pejgamberi a.s. është nëna jonë nga aspekti shpirtëror. Meka në Kur’an është e emërtuar edhe si ummul kura/ nëna e vendbanimeve dhe Meka është qabeja e botës, bota jonë është qabeja e gjithësisë; njeriu si një mikrokosmos në brendinë e tij e ka një zemër që poashtu është qabeja e atij personit, domethënë si është për makrokosmosin Bejtullahi, në të njëjtën mënyrë edhe për mikrokosmosin/ gjithësinë e vogël është zemra e tij. Pejgamberit s.a.v.s. i thotë “Ti do të kesh shumë fëmijë” që do të thotë se ideja e Pejgamberit a.s. do të jetë pjellore dhe do të ketë fëmijë kuptimorë/ shpirtërorë pas vetes. Pejgamberi s.a.v.s. ashtu i ka patur as’habët, ashtu i ka të gjithë ata të cilët e ndjekin rrugën e tij. Ashtu si nëna që e ushqen fëmiun e vet deri sa të rritet, edhe Pejgamberi s.a.v.s. i ushqen besimtarët, njerëzit nga aspekti shpirtërorë dhe ai është nëna kuptimore, nëna shpirtërore e jona dhe për këtë Allahu xh.sh. i thotë që ty do të të japim pasardhës në numër të madh, e tërë bota posaçërisht ata që do të të ndjekin ty do të jenë fëmijët tu. E dini pse e them tërë bota? E them ashtu për shkak se Pejgamberi a.s. nuk u drejtohet vetëm besimtarëve, ai me mesazhin e tij u drejtohet të gjithë njerëzve. Në mesin e njerëzve ata që e ndjekin atë e gjejnë rrugën brenda mesazhit të Pejgamberit a.s., bëhen ndjekës dhe ummet të tij. Këto janë disa prej mendimeve të cilat i thonë dijetarët në lidhje me domethënien e fjalës Keuther. Një mendim ua thash javën e kaluar, ishte se me Keutherin nënkuptohen dijetarët të cilët do të vijnë pas Pejgamberit a.s.. Në një hadith Pejgamberi a.s. thoshte “El ulemau verethetu’l-enbija” / “Dijetarët janë trashëgimtarë të pejgamberëve”. Nga ky aspekt, nëse Pejgamberi a.s. është nëna kuptimore e ndjekësve të tij, në të njëjtën kohë edhe dijetarët e vërtetë duhet të jenë trashëgimtarë të kësaj çështjeje prej Pejgamberit s.a.v.s.. Ne në shekullin e XIX dhe në shekullin e XX ne muslimanët e kemi humbur këtë përmasë të ndjekjes së fesë. A e dini pse? Për shkak se duke u bazuar në sistemin evropian të dijes së përbotshme, kemi menduar se edhe dija fetare është e tillë. Dija fetare nuk është e tillë, dija fetare nuk e ka vetëm përmasën e të mësuarit, por, dija fetare në të njëjtën kohë edhe përjetohet. Sa dije fetare ka mësuar Pejgamberi a.s., po u pyes? Po ai ka qenë pejgamber, ne nuk mund të matemi me atë. Por është fakt se 100% e dijes që e ka patur Pejgamberi a.s. është dije e dhuruar/ vehbi, është shpallje e Allahut xh.sh.; 90% e dijes të cilën e kanë pasur as’habët e Pejgamberit a.s. është e dhuruar. Hasan el Basriu është tabiin, i takon brezit pas shokëve të Pejgamberit a.s., (se shokët e Pejgamberit a.s. quhen as’habë ose sahabe, brezi pas tyre quhet tabiinë/ ndjekësit e shokëve të Pejgamberit a.s.) është njëri prej dijetarëve kryesorë të ehli sunnetit, ai thotë që çdo ajet të Kur’anit Famëlartë e ka komentuar me atë që i ka lindur në zemër në atë moment kur e ka lexuar ajetin kuranor. Unë nuk them që krejt duhet të presim të na vijë frymëzimi, mirë ama, dija fetare pa ilham/frymëzim është i pamundshëm (mbajeni në mend këtë mirë); dija fetare vetëm me formula matematikore, me formula logjike nuk e mbjell fetarësinë; krahas mësimit, krahas formacionit pedagogjik, nevojitet edhe formacion shpirtëror. Personi i cili dëshiron të mësojë dije fetare, krahas leximit të një libri të tefsirit, hadithit, të komentit të Kur’anit, duhet edhe të vetmohet në dhomë dhe të thotë 1000 herë La ilahe illallah, përndryshe nuk mund të dijë gjë për fenë. Pse nuk di? Për shkak se vetëm e lexon, kur i duhet diçka e merr e lexon dhe del ligjëron një ligjëratë dhe pastaj çka bën ligjërata e tij? Ligjërata e tij bën më shumë dëm se sa dobi. Ama sikur ta lexojë atë në mbrëmje edhe pastaj të tërhiqet në dhomë dhe të thotë 1000 herë La ilahe illallah pasi ta falë namazin e jacisë edhe t’i lutet Allahut xh.sh. ‘Ja Rabbi, këtë që do ta them unë nesër a e kam mirë, apo nuk e kam mirë, a do të ketë ose nuk do të ketë ndikim’, ta zbus njëherë shpirtin e vet, të bëj një nefsi muhasebe/ llogari të vetvetes, ta shohë atë që do t’ua thotë të tjerëve a mund ta bëj vetë me familjen e tij, si person a mund ta realizojë në jetën e vet. Pa i bërë këto gjëra nuk do të ketë sukses, pse? Për shkak se ajo dije nuk ka frymëzim, ajo dije është si uji që rri. Futeni në një enë plastike ujë edhe lëreni të rrijë 1 javë, a pihet ai ujë? Nuk pihet. Nëse vendosni ujë në një enë të madhe dhe e lëshoni çeshmen të rrjedh aty, atëherë ai ujë pihet, për shkak se ripërtërihet. Ripërtërirja e dijes fesë bëhet nëpërmjet të përkushtimit ndaj Allahut xh.sh.. Fakiri shpesh e përmendi filmin Avatar të James Cameron’it, ku gjallesat e çuditshme lidhen për natyrën dhe e marrin energjinë prej natyrës edhe besimtari krahas dijes të cilën e ka, e merr energjinë e tij shpirtërore prej Allahut xh.sh.. Energjia shpirtërore prej Allahut xh.sh. nuk merret me hamendje, por e ka rregullin e vet. A keni menduar ndonjëherë pse thotë “Inna nahnu nezzelne dhikre ve inna lehu lehafidhun”? Pse nuk thotë “Inna nahnu nezzelnel kur’ane” ose “Inna nahnu nezzelnel kitabe” , “Ne e zbritëm librin ose e zbritën Kur’anin” po thotë “Ne e zbritëm zikrin, përkujtimin” që atë të cilën e lexoni, ta futni në kallëpin e përkujtimit. Përkujtimi nuk është diçka jashtënatyrore, edhe në arabisht edhe te ne është i njejti përkujtim, domethënë, ta përkujtosh burimin, atë që e thotë Allahu xh.sh. Prandaj dijetar i vërtetë, është personi i cili, jo vetëm që bën akumulim të dijes, por që edhe thellohet dhe e ndjen atë.
Kohëve të fundit edhe këtë nuk e kemi për fat të keq, kohëve të fundit nuk kemi edhe njerëz të cilët kanë dije të akumuluar, kemi vetëm njerëz të cilët kanë dije skandaloze. Më falni por fakiri nuk mund ta kuptoj një person të del të thotë që mund të martoheni me këtë, mund të martoheni me atë. Sa do t’ia shtojë fenë atij xhematit ai nëse flet për çështje të përjashtimeve të skajshme fetare (mendoj se e dini për çka e kam fjalën)? Çfarë? Kjo është vetëm dije incidentale, vetëm për të bërë incident dhe e dini kush e bën këtë? Këtë e bëjnë paparacët. Në të shumtën e rasteve manekenet këngëtarët bëjnë incidente që të dalin në skenë dhe kjo është ndjenja më e keqe, më djallëzore. Unë për paparacët nuk flas, punë e tyre është, ama hoxha ta bëjë këtë, besimtari ta bëjë këtë, muslimani ta bëjë këtë që të del në skenë me mallin e Zotit? Ky është shumë mëkat i madh. Prandaj çdo dijetar, çdo njeri, çdo besimtar, çdo hoxhë gjithsesi se ka nevojë për përkujtimin dhe kontemplacionin.
Shikoni, dijetar, nuk do të thotë se ne duhet të bëhemi allame-i xhihan, të bëheni dijetari më i madh i botës. Për shembull, këndej ka një gotë dhe në anën tjetër ka një bidon 1000 litërshe. Gota nxë 1 decilitër, ama nëse e mbush këtë gotë plotë, kjo gotë është e plotë. Merre këtë 1 decilitër hudhe në bidon, bidoni do të ngel i zbrazur. Nëse je sa gota dhe je i mbushur plotë, atëherë ti je i mbushur, askush nuk të thotë që je bosh, do ta dish që je gotë dhe aq mund të mbushesh. Nëse je bidon, atëherë do të mbushesh sa bidoni, se përndryshe ngelesh i zbrazur; nëse shet çallëm se je bidon, e je i mbushur sa një gotë, 1 decilitër, atëherë i zbrazur do të dukesh. Prandaj besimtarët, dijetarët të cilët kanë dije kesbije / dije të përfituar në shkollë, gjithsesi u nevojitet edhe kontemplacion, ilham/frymëzim dhe kjo arihet nëpërmjet të zikrit, nëpërmjet të ibadetit. Një pjesë e zikrit është namazi, një pjesë është agjërimi, një pjesë namazi nafilë, një pjesë është të thuhet “La ilahe illallah Muhammedun resulullah”, një pjesë është të thuhet “Subhanallah”, një pjesë është të thuhet “Elhamdulillah”. Si rrjedhojë, ky dijetar ka mundësi të bëhet murshid. Murshid, çka do të thotë? Murshid do të thotë person i cili na e tregon udhën, na përudhë. Me dije nuk tregohet udhë, me përjetim tregohet udhë. Kjo është çështje shumë e rëndësishme. Për të treguar udhë nuk përdoren fjalët ilm/dije, hikmet/urti, por thuhet murshid, që rrjedh prej infinitivit rrushd. Rushd do të thotë i pjekur, rashid do të thotë person që është moshërritur, i pjekur. Murshidi/ përudhësi/ udhërrëfyesi besimtarin e bën shpirtërisht të pjekur dhe atëherë kur bëhet shpirtërisht i pjekur, është vërtetë i denjë dhe me dinjitet që t’i përkushtohet Allahut xh.sh..
Faleminderit.
