Sureja Nasr
Javën e kaluar filluam me suren Nasr, një nga suret të cilat janë përgëzim dhe sihariq për Pejgamberin s.a.v.s.. Është një sure e cila e lajmëron Pejgamberin s.a.v.s. për çlirimin e vendeve të rëndësishme nga aspekti i shoqërisë së Medinës, por në të njëjtën kohë e lajmëron edhe për çlirimet të cilat do të ndodhin pas Pejgamberit s.a.v.s.. Ka një hadith i Pejgamberit a.s. ku thotë “Unë jam i dërguar si garib/i vetmuar, si i huaj, si një”; është e vërtetë se Pejgamberi a.s. kur erdhi në shoqërinë e Mekës ishte person i vetëm, i cili brenda një shoqërie politeiste besonte në Allahun xh.sh. dhe thërriste që ti besohet Allahut xh.sh.. Kur e themi kështu, pa u thelluar në mënyrë analitike brenda kësaj çështjeje, atëherë nuk na bën shumë përshtypje, por kur thellohemi pak më tepër në këtë situatë (domethënë të jemi në një mjedis ideologjikisht kundërshtarë i përbetuar) atëherë e shohim që nuk është aq lehtë. Në këtë gjendje ishte Pejgamberi s.a.v.s. në ditët kur filloi me thirrjen në fenë islame. Që nga momenti i parë i ardhjes së tij, Allahu xh.sh. atij i thotë që: “O i Dërguar! Trego atë që të është shpallur nga Zoti yt! Në qoftë se nuk e bën këtë, atëherë nuk e ke përcjellë Mesazhin e Tij; Allahu të ruan ty prej njerëzve. Natyrisht që Allahu nuk i udhëzon njerëzit që nuk besojnë” (Maide, 5:67). Ndihma e Allahut xh.sh. pandërprerë ka qenë së bashku me Pejgamberin a.s.; jo vetëm me Pejgamberin tonë s.a.v.s., por edhe me të gjithë Pejgamberët tjerë edhe me të gjithë njerëzit të cilët kanë lënë gjurmë brenda historisë. Lindja e tyre, paraqitja e tyre në skenë, sukseset të cilat i kanë patur brenda dimensionit horizontal të jetës, ka qenë në mënyrë direkte e lidhur me dimensionin vertikal të tyre. Domethënë kur them të gjithë njerëzit e tjerë, atëherë e kam për qëllim edhe filozofët e mëdhenj, edhe burrështetasit/perandorët e mëdhenj. Për shembull a keni menduar ndonjëherë se si mundet një fëmijë 12 vjeçarë si Fatihu të vijë në fron dhe kur i ka patur 18-19 vjet ta çlirojë Stambollin/Konstantinopolin (njëlloj si sot ta çlironi, ta pushtoni Washingtonin)?; këto janë disa gjendje të cilat nuk ka mundësi të sqarohen vetëm nga aspekti horizontal historik, prandaj edhe sufitë kur bëjnë histori, nuk bëjnë vetëm histori horizontale (të shtrirë dhe të analizës vetëm të ngjarjeve të cilat duken) po bëjnë edhe histori vertikale, ku përveç shtrirjes horizontale ka edhe një afërsi me Allahun xh.sh.. Sureja fillon me “Idha”; që është një ndajfolje e cila shpreh kohë idha/kur “Kur do të vijë ndihma e Allahut xh.sh.”. Folja është përdorur në kohën e kaluar, ndërsa koha e kaluar gjuhën arabe ka kuptim të përforcimit. Nuk bëhet fjalë për një ndihmë e cila ka ardhur, bëhet fjalë për një ndihmë e cila do të vijë, mirë ama kur jemi në relacion me Zotin, atëherë ka një të tashme të përhershme që edhe ajo që s’ka ardhur në realitet ka ardhur. Për atë Pejgamberit a.s. i thotë “Idha xhae” ku ‘xhae’ në këtë rast është një përforcim jo se bëhet fjalë për të kaluarën e cila është si element përbërës i historisë njerëzore, por është një tahkik/përforcim që tregon se kjo ndihmë edhe pse nuk është dukur në të vërtetë është me ata të cilët i besojnë Allahut xh.sh., ndërsa si përgjigje ndaj këtij kushti Allahu xh.sh. kërkon që edhe ne të obligohemi. E drejta jonë është që të kërkojmë ndihmën prej Zotit siç e bënte Pejgamberi a.s.. Ndërsa e përgjigje për këtë ndihmë të Zotit është obligimi ynë ndaj Tij. Haki i Zotit te ne është vazife (detyrë) edhe atëherë kur thotë ‘kur do të vijë ndihma e Allahut xh.sh. te ju’ përgjigjeja për këtë është “fe sebbih bi hambi rabbike/atëherë ju madhërojeni Allahun xh.sh.”; kur do të ballafaqoheni me ndihmën e Allahut xh.sh., atëherë e kemi obligim që ta madhërojmë dhe përkujtojmë pandërprerë Allahun xh.sh.. Komentatorët e Kur’anit në lidhje me nasrin/ndihmën e Allahut xh.sh., që bëhet fjalë në këtë ajet, kanë diskutuar me të madhe dhe në kuadër edhe të ajeteve tjera të Kur’anit. ( komenti më i mirë i Kur’anit bëhet sërish me ajetete e Kuranit; personat të cilët nuk e dinë tërësinë kuranore, nuk mund të flasin për fenë. Çdo përgjigje, çdo konkluzë e cila jepet prej një ajeti të veçantë të Kur’anit dhe nuk është në ujdi me tërësinë kuranore, nuk është përgjigje kuranore. Kësaj fakiri në disa vende i thotë parcializim i Kur’anit. Domethënë personat të cilët e parcializojnë Kur’anin, e ndajnë pjesë pjesë dhe prej pjesëve të ndryshme nxjerrin konkluza, ata përgjigjet i kanë jokuranore. Për të dhënë përgjigje prej Kur’anit, nevojitet që të njihet si duhet tërësia kuranore). Për shembull në këtë rast ja po flasim për Nasr’in, për ndihmën e Allahut xh.sh. e cila do të vijë. Njeriu çdoherë kur i analizon çështjet këtë e bën nga aspekti fizik (edhe kur shkon të martohet pikë së pari e shikon që ajo vajza ose djali që do të martohet a është i pashëm ose e bukur, puna e parë është kjo). Edhe këtu puna e parë ka të bëjë me ndihmën fizike, materiale që Allahu xh.sh. ua jep besimtarëve dhe në disa ajete flitet për këtë. Ka shumë shembuj për ndihmat e këtij lloji. Shumica prej jush i dini edhe nga historia islame, për shembull Pejgamberi a.s. doli në luftën e Bedrit, i bëri të gjitha veprimet të cilat ishin në duart e tij dhe iu lut Allahut xh.sh. tha: “Ja Rabbi nëse ky grup që sot gjendet këtu e humb luftën dhe vritet në luftë, atëherë në botë nuk do të ketë askush që do të bëj ibadet, do ta adhurojë madhërinë Tënde”, atëherë Allahu iu përgjigj lutjes së Pejgamberit a.s. “ Pastaj, Allahu zbriti qetësinë e Tij mbi të Dërguarin e Vet dhe mbi besimtarët, si dhe zbriti luftëtarë (engjëj), të cilët ju nuk i patë dot e i dënoi jobesimtarët. Kështu u “shpërblyen” mohuesit”.(Tevbe, 9:26) Kjo qetësi e ka patur edhe dimensionin fizik/material edhe dimensionin shpirtëror, i ka qetësuar shpirtërat (Pejgamberit a.s. i ka thënë që do ta fitojë luftën), ndërsa në të njëjëtn kohë ka rënë dhe shi. Për atë në kulturën tonë në vend se të thuhet bie shi thuhet bie rahmet/ mëshirë; shiu kryesisht e ka dimensionin e zbritjes së mëshirës dhe ndihmës së Allahut xh.sh që muslimanët e kanë përjetuar në luftën e Bedrit. Allahu xh.sh. thotë: “ Ju kërkuat ndihmë nga Zoti juaj e Ai ju përgjigj: “Unë do t’ju ndihmoj me një mijë engjëj të cilët do të vijnë njëri pas tjetrit. Allahu e bëri këtë fitore si lajm të mirë, që të qetësohen zemrat tuaja me të. Fitorja vjen vetëm nga Allahu. Me të vërtetë, Allahu është i Plotfuqishëm dhe i Urtë. Ai bëri që ju të koteni në gjumë të lehtë si shenjë sigurie nga ana e Tij dhe lëshoi nga qielli shi, për t’ju pastruar nëpërmjet atij, për të larguar nga ju ndyrësinë e djallit dhe për t’i forcuar zemrat tuaja dhe këmbët. “ ( Enfal, 8:9-10) . Ngjarje të tilla të dimensionit fizik/material ka shumë në historinë islame, por unë nuk kam dëshirë që të thellohem në këtë dimension. Të njëtat ndihma personi, nëse e sheh me këta sy qenësinë dhe ekzistencën, i gjen për çdo ditë në jetën e tij; besimtari i vërtetë për çdo ditë është në betejë në brendinë e tij me mushrikë, shpeshherë brendia e tij bëhet politeist, egoist, smirëkeq, qibërli… me një fjalë gjithçka bëhet dhe me krejt këto ka një ballafaqim të pandërprerë dhe në këtë ballafaqim padyshim që nevojitet ndihma e Allahut xh.sh. dhe Allahu xh.sh. atëherë kur personi i kryen obligimet e veta , Allahu xh.sh. ia çon ndihmën si nga aspekti fizik ashtu edhe nga aspekti i brendshëm i njeriut. Ndihma e Allahut xh.sh. ka edhe një kuptim. Pas këtij ajeti Pejgamberit a.s. i ka zbritur edhe një ajet në haxhin veda/lamtumirës ku thotë: (është një pjesë e një ajetit të sures Maide dhe konsiderohet si ndër ajetet e fundit që i kanë ardhur Pejgamberit a.s..) “Sot e përsosa fenë tënde dhe e plotësova edhe begatinë time ndaj teje dhe unë jam i kënaqur që feja jote është islami” (Maide, 4:3). Një pjesë e komentatorëve të Kur’anit thonë që kur Allahu xh.sh. i thotë Pejgamberit a.s. që do të vijë ndihma ime, ka për qëllim ndihmën nga aspekti i fetaisë. Pse e thonë këtë? Për shkak se ndihma më e madhe që mund ti bëhet personit në këtë jetë është t’i mundësohet të jetojë si besimtarë nga aspekti i përhershmërisë. Si rrjedhojë, këtë punë që e bëjmë ne, kur njëherë përpiqemi vetvetes po pastaj edhe të tjerëve t’ua mundësojmë ose t’ua lehtësojmë pak rrugën për të jetuar si besimtarë, është ndihma më e vlefshme që njeriut mund ti jepet në këtë botë. Të gjitha gjërat tjera janë kalimtare. Përshembull një personit nëse sot ia jepni 100 euro, ai ka mundësi të hajë mirë 10 ditë, ama edhe nëse nuk ia jepni 100 euro nuk do të vdes për bukë; edhe nëse vdes për bukë, ka vdekur brenda një jete e cila është shumë e shkurtër, nëse nuk vdes sot do të vdes pas 10-15 viteve) por nëse i ndihmohet që të jetojë si besimtarë, atëherë i është dhënë ushqim për amshueshmërinë, deri në pafundësi. Për atë, thonë që Allahu xh.sh. nëpërmjet sures Nasr tregon që i ka ndihmuar Pejgamberit a.s. me plotësimin e fesë së tij, domethënë me plotësimin e Islamit, ndihma më e madhe i është bërë gjinisë njerëzore dhe këtë Allahu e shpreh përmes sures Nasr. Gjithashtu edhe një element i tretë i cili edhe nga aspekti i komenteve sufike të brendshme i bëhet Kur’anit a.sh. është që këtu me ndihmën e Allahut xh.sh. dhe me fet’hin/çlirimin nuk nënkuptohet ndihma materiale/fizike, dhe as dimensioni vetëm i plotësimit të rregullave dhe sistematikës fetare, por nënkuptohet ndihma për hapjen e zemrave të besimtarëve. Në realitet këtu Allahu xh.sh. sikur i thotë Pejgamberit a.s. “Kjo ide e cila ty të ka ardhur prej te ne, do të gjejë vendin e vet në zemrën e miliona njerëzve pas teje” e cila gjë vërtetë edhe ka ndodhur. Kryesisht fjala fatih që do të thotë çlirues ose hapës ose fjala miftah që do të thotë çelës në gjuhën arabe, në terminologjinë kuranore e ka kuptimin e hapjes së zemrave të njerëzve. Këtu krejt ne jemi nga Tetova dhe sigurisht keni shkuar në Harabati Baba Teqe dhe keni parë aty ka një mesxhid vere / shadërvan i madh i thonë por në të vërtetë ai nuk është shadërvan. Ai është mesxhidi i verës, aty dervishët verës në atë pjesën që është më brenda ku nuk është shadërvani i vogël, brenda e kanë falur namazin verës kur ka qenë nxehtë, ndërsa në pjesën tjetër përreth ujit janë ulur dhe kanë bërë muhabbet/sohbet (e kanë lexuar Mevlana-në, e kanë lexuar Pir Sulltan Abdallin, Haxhi Bektashi Veliun) të frymëzuar prej ujit. Aty te dera e jashtme e mesxhidit ku kanë bërë sohbet a e di dikush se çka shkruan? Aty shkruan: “O Ti që i hap të gjitha dyert, na i hap neve dyert e mirësisë/hajrit” (ky është një mbishkrim aty që ekziston prej shekullit të XVIII domethënë prej vitit 1780); ndërsa në pjesën ku e kanë falur namazin ka një ajet tjetër që është edhe nëpër dyert e xhamive ““Hyni atje me paqe dhe siguri”! (Hixhr, 15:46) E shihni që në kulturën islame edhe platforma ideore e ka patur vendin e vet, do të thotë te dera ku është hyrë për të biseduar për mirëqenien e kësaj bote ka shkruar “O Zot na i hap dyert e hajrit neve” kur është hyrë që ti shkohet në sexhde Allahut xh.sh. aty ka thënë që pasi e keni kryer punën me këtë botë, dhe kur prej kësaj dere do të hyni, më jeni në dorë të Zotit, këtu jeni të sigurtë dhe nuk ka mundësi t’u bëjë dëm. Me siguri shumica prej jush e ka lexuar romanin “Të mjerët” të Viktor Hygo/së, aty në mes tjerash ka një ngjarje ku personazhi kryesorë hyn në një manastir, brenda manastirit punon pak dhe pas asaj i vjedh lugët e arta të manastirit. Punëtori i manastirit e sheh që janë vjedhur lugët, i thotë të parit të manastirt që ai ka ikur por i ka vjedhur edhe lugët, ndërsa ai ia kthen “Ani se i ka vjedhur ai lugët, por ne ia kemi marrë shpirtin, ia kemi shitur lugët ama ia kemi blerë shpirtin”. Do të thotë elementi shumë i rëndësishëm në këtë çështjeje është që të përjetohet hapja e vërtetë. Edhe ndihma e Allahut xh.sh. gjithnjë duhet të përdoret për t’iu përkushtuar Atij. Disa herë ndoshta edhe këtu e kam përmendur një fjalë të Ataullah Iskenderi’ut, i cili thotë “ O Zot kërkoj prej teje ndihmë, që të të lutem ashtu siç do të kënaq Ty më tepër”.
Çlirimi që përmendet në këtë sure dhe ndihma e Allahut xh.sh. elementin bazik e kanë në hapjen e zemrave të njerëzve, përfitimin e zemrave të njerëzve. U thash edhe më përpara që një prej veprave më voluminoze të historisë islame dhe që është shkruar nga dekani i i literaturës të shkruar islame në përgjithësi,Muhjiddin Ibn Arabiu, quhet “Futuhatul mekije”/”Çlirimet/hapjet e Mekes”; ai këtë vepër e ka shkruar përderisa ka qenë në Bejtullah, e ka shkruar përreth Qabes dhe karshi Qabes, aty është ballafaquar me frymëzimin që i ka ardhur nga ana e Allahut xh.sh.. Frymëzimi asnjëherë nuk ndalet, këtu ndihma /nasr e ka kuptimin (Zoti e di më së miri) e frymëzimit. Valët e ndihmës së Allahut xh.sh. janë pandërprerë në gjithësi, lundrojnë, ndërsa fet’hi është i varur prej zemrës së njeriut; nëse hapet përpara, nëse receptori është si duhet atëherë i pranon këto valë të cilat nuk i mohohen/pengohen asnjërit, ama nëse i ka të mbyllura atëherë nuk ka mundësi që ta sheh bukurinë e këtyre valëve. Pra, ky është një prej konotacioneve të rëndësishme të fet’hit. Edhe tasavvufi islam është marrë kryesisht me edukimin e zemrave. Edukimi i zemrës do të thotë edukimi i unit, personit. Edhe në Kur’an në disa vende flitet për ata të cilët i kanë zemrat e sëmura, “Ka një pjesë të njerëzve të cilët i kanë zemrat e sëmura dhe Allahu xh.sh. ua shton sëmundjet në zemrat e tyre” ose në një hadith Pejgamberi s.a.v.s. thotë “Në trupin e njeriut ka një copë mishi që nëse ajo është e mirë, atëherë i gjithë trupi i njeriut është i mirë, nëse ajo copë e mishit është e keqe, atëherë i tërë trupi i njeriut është i keq”. Prandaj me zemërligët është më keq se me krejt. Njerëzit ka mundësi që në veprimtarinë e tyre të kenë vepra jo të hijshme nga aspekti fetarë, mirë ama në zemër ta kenë shkëndinë e mirësisë; këtyre njerëzve Zoti ua mundëson pendimin. Ne në shoqëri kemi një pjesë të madhe të njerëzve që gjatë jetës së tyre krejt të këqijat i kanë bërë, ama e shihni që në momentet e fundit Allahu xh.sh. ua mundëson që t’i bien në sexhde Allahut, ndërsa keni një pjesë të njerëzve të cilët Allahu xh.sh. deri në fund nuk ua bën nasip/ të mundshme sexhden dhe ta dini që elementi kryesorë që luan rol këtu është, zemra e personit. Për atë ne merremi më tepër me edukimin e personalitetit dhe edukimin e zemrës së njeriut e cila pastaj gjeneron me një energji pozitive në të gjitha sferat e jetës. Nuk e di më parë a ua kam thënë, është një pyetje që na e parashtroi një profesor i imi shumë i respektuar, Prof.dr. Mustafa Tahrali, ai tha: nëse neve besimtarëve na pyesin se çka do të bëjmë ne për të sunduar botën; a do të bëjmë ndonjë armë e cila është më e fortë se armët nukleare të cilat ekzistojnë? Përgjigja e tij ishte: Jo, nuk është ky qëllimi i ardhjes tonë në botë. Ne duhet të mendojmë për mekanizma të cilat do ta neutrlizojnë armën për shkatërrim masiv të njerëzve dhe do të instalojnë parametrat për mirëqenien e tyre. Pejgamberi a.s. thotë “Unë nuk jam i dërguar si mallkues/ që ti vras njerëzit, por unë jam i dërguar si mëshirë”. Qëllimi i ardhjes së njeriut në këtë botë është që të ketë mëshirë dhe ta njeh gjininë e vetë, të ketë relacione të mira me gjininë dhe këtë nëse na kërkohet që ne të udhëheqim me botën, ne kemi mundësi të udhëheqim vetëm nëpërmjet përfitimit të zemrave të njerëzve, vetëm nëse arrijmë që atë zemër e cila është gati që nëpërmjet të një komande ta shkatërrojë botën, t’ia heqim ndjenjën për ta shtypur atë komandë. Kjo është mënyra e vetme, ta dini, kjo është mënyra e Pejgamberit s.a.v.s. dhe që nga ditët e para të thirrjes së tij, baza, epiqendra ka qenë e vendosur në këtë çështje. Nëse e bëni këtë, çka do të bëhet? “Atëherë do ti shihni se si njerëzit hyjnë në fenë e Allahut xh.sh. grupe grupe” nuk thotë do t’i futni ju, por do të hyjnë ata vetë. Kur’ani është shumë korekt dhe thotë “Kur do të vijë ndihma e Allahut xh.sh. dhe ju do ti hapni zemrat do ta bëni këtë sipas asaj që e kërkon Ai, atëherë do ti shihni se si hyjnë njerëzit në fenë e Allahut; hyrja e njerëzve në fenë e Allahut xh.sh. nuk është punë e juaj, ju vetëm do ti vështroni se si hyjnë, puna e juaj është që ta prezantoni Atë si duhet”. Ende sot e kësaj dite një prej dobësive kryesore të grupacioneve muslimane është që tërë energjinë e kanë të koncentruar dhe të përqëndruar që të përfitojnë besimtarë të rinj. Ne mund ta bëjmë një njeri për këtë ose për atë të falë namaz, por besimtarë nuk mund ta bëjmë. Ne asnjëherë askënd nuk mund ta bëjmë besimtarë, përderisa Allahu xh.sh. nuk e bën atë, ama ne kemi mundësi që ta përgadisim platformën e vërtetë që ai të jetë në grupin e atyre të cilët do të hyjnë në fe. Në këtë rast çka kërkohet prej nesh? Ta prezentojmë në jetën tonë të mirën, të bukurën dhe të drejtën. Allahu xh.sh. i kritikon hebrejt “Për shkak se i kanë urdhëruar njerëzit në vepra të mira, por ama e kanë harruar veten, a ata kanë qenë personat që e kanë lexuar librin dhe aspak nuk kanë menduar për të” thotë Allahu xh.sh., aspak nuk logjikonin për këtë çështje.
Pra edhe në jetën e Pejgamberit s.a.v.s. është e njëjta gjë. Nëse analizoni nga aspekti historik çështjet (histori horizontale) kur janë bërë musliman më shumë njerëz, në kohën e Pejgamberit a.s. ose pas? Pas Pejgamberit a.s. janë bërë më tepër muslimanë. Pse, për shkak se njerëzit që kanë ardhur pas Pejgamberit a.s. kanë qenë më të fortë se ai për ta treguar fenë? Jo nuk kanë qenë, por ama themelet e kësaj pune janë hudhur në kohën e Pejgamberit a.s.. Domethënë atëherë janë përgaditur postullatet e hapjes së zemrave. Kjo është e njëjtë si një shtëpi, nëse i keni themelet e sigurta, mund të shkoni 100 kate lart, ama nëse nuk janë themelet të sigurta ju asgjë nuk mund të ndërtoni, pa marrë parasysh çfarë material ndërtimi do të përdorni. Elementi i konstituimit të zemrave të besimtarëve të cilët do të jenë të hapura/ kulub meftuha është një term që e përdor Muhjiddin Ibni Arabiu, domethënë zemra të cilat janë të çliruara ose zemra të cilat janë të hapura për frymëzimin nga ana e Allahut xh.sh., në realitet janë zemra të robëruara, shikuar nga aspekti i racionalizmit bashkëkohorë ata janë zemra të robëruara, por në realitet janë të lira.
Sot artistët shumë e përdorin këtë; artist i lirë, i cili sillet pa kufizime. Në realitet është e vërtetë që artisti duhet të sillet pa kufizime brenda tij, ama duhet të del jashtë tij që të bëj art; përderisa nuk di të del jashtë tij dhe të notojë jashtë vetes, mbi veten… nuk bëhet dot artist dhe nuk mund të krijojë vepër artistike të thellë . E dini kur lirohet njeriu? Një prej çlirimeve të njeriut në këtë botë është edhe kur çmendet, ai është i liruar prej krejt kufizimeve të kësaj bote, elementi tjetër është atëherë kur bëhet besimtarë i vërtetë. Atëherë liria e tij është një hapërim brenda lirisë absolute, gjithësisë hyjnore edhe aty nuk ka një hap ta bësh dhe të ecësh 5 metër, por hapi është drejt brendisë, drejt vetes. Nëse e arijmë këtë hapje, kjo është nirvana/ shkrirja në Allahun xh.sh., pika kryesore e humbjes së njeriut në madhështinë e Allahut xh.sh.. Këtë e përjeton çdo besimtarë në momente të caktuara, mirë ama te krejt ideologjitë tjera me këtë mbaron puna, pas kësaj më nuk keni gradë të lartë të fetarisë, ndërsa te muslimanët fetaria prej këtu fillon. Personi i cili thotë që unë jam bërë i madh, mbrëmë e pash fallan filanin në ëndërr, ai për ideologjitë tjera mund të jetë i madh si për budizmin, konfuçionizmin, krishterizmin, ama për islamin është ende në fillim. Pas fenafillahit/ shkrirjes në Zotin fillon një procedurë tjetër që është shumë më e vështirë edhe ajo është bekabillah/ qëndrimi bashkë me Zotin, të zbresësh bashkë me Zotin në dimensionin e fizikës, e për të qëndruar bashkë me Zotin ka disa elemente të cilat Allahu xh.sh. i spjegon në vazhdim të sures Nasr që ne inshallah javën e ardhshme do t’i diskutojmë.
Faleminderit.
