Sueja Felek
Javën e kaluar e filluam pak bisedën në lidhje me suren Felek dhe diskutuam për pjesën e parë të sures në të cilën All-llahu xh.sh. përsëri me të njëjtin urdhër Kul-Thuaj i drejtohej Pejgamberit a.s., por njëkohësisht na drejtohet edhe neve, i drejtohet secilit që e lexon Kur’anin dhe vendos një dialog të drejtpërdrejtë me të.
Nuk e di a e thash herët e kaluara, por njëri prej problemeve kryesore i cili nuk ka arritur të zgjidhet nga ana e filozofëve është diskutimi rreth kontaktit të metafizikës me fizikën. Është çështj si të vendoset kontakti i çështjeve tejfizike të cilat nuk arrijmë dot t’i perceptojmë nëpërmjet shqisave, me çështjet që janë brenda fizikës, brenda natyrës!!!
Shpallja është vendosje kontakti në mes të krijesës dhe Krijuesit. Njeriu ka mundësi ta përjetojë metafizikën vetëm nëpërmjet të bisedës hyjnore, vetëm nëpërmjet të Kur’anit adhimushan. Si pasojë në definicionin e Kur’anit -kur definohet se çka është Kur’ani- në mes tjerash thuhet që është edhe El muteabbidu bi tilavetihi , që do të thotë se vetë leximi i Kur’anit paraqet një lloj të veçantë të ibadetit/adhurimit të All-llahut xh.sh.. Për shembull, ka ajete të cilët flasin për trashëgiminë, për të drejtën trashëgimore; ka ajete të cilat flasin për martesën, për kurorën; ka ajete që ndoshta nga aspekti i tekstit, janë ajete pastër jurdike, mirëpo në fund të të gjitha këtyre ajeteve ka një pjesë e fundit e ajetit që e tregon dimensionin shpirtëror të ajetit, në këtë pjesë të fundit thuhet: këta janë shembull për njerëzit të cilët meditojnë; ose thuhet: këta janë shembuj për njerëzit që mendojnë; ose: mos harroni se padyshim All-llahu xh.sh. është i shenjtë është i bekuar dhe është i gjithdijshëm. Krysisht pjesa e fundit e ajetit ia jep përmasën e adhurimit ajeteve, përmasën e përkujtimit/dhikrit. Analizonie pak kur lexoni Kur’an pjesën e fundit të ajeteve do ta shihni që pjesa e fundit e ajeteve, pas bisedës e cila ka mundësi të jetë botërore, ka mundësi të diskutojë çështje të kësaj bote, pason pjesa e fundit që e vendos lidhjen shpirtërore në mes të njeriut dhe Zotit.
Edhe në këtë sure ne strehohemi, domethënë e kërkojmë mbrojtjen e Edukuesit të gjithësive, të krejt asaj që ekziston, prej Kujt? Min sherri ma halek : prej dëmit, sherrit të krejt asaj që e ka krijuar All-llahu xh.sh..
Krijimi është çështje ekskluzive e Zotit , krijimi nuk i përshkruhet askujt tjetër përveç Zotit. Në esencë Zoti e krijon vetëm të mirën. Krijimi i të keqes, përsëri nga Zoti pasi vetëm Ai mund të krijojë, shkaktohet nga kontakti joadekuat i njeriut me të mirat. Dhe ne edhe pse jemi shkaktarë të paraqitjes së të keqes , përsëri mbështetemi dhe strehohemi tek AI nga ekeqja.
Ve min sherri gasikin idha vekab : dhe kërkoj ndihmën Tënde prej errësisrës së natës kur bie. Ka një rrym[ filozofike botërore që quhet, iluminizëm ose filozofia e dritës, Në lashtësi ka qenë më së tepërmi e zhvilluar tek persianët. Kështu ishte para ardhjes së Islamit, por edhe pas ardhjes së Islamit brenda rrymave filozofike, në historinë e mendimit islam, kemi dy rryma filozofike të cilat janë zhvilluar më shumë tek muslimanët. Një është peripatetizmi dhe dy iluminizmi. Peripatetizmi është fjalë greke që do të thotë, ecje, hapërim. Është ndjekje e shkollës aristoteliane të mendimit dhe në mesin e muslimanëve kemi një grup të filozofëve të cilët nga metodologjia e punës e kanë ndjekur mendimin e Aristotelit dhe Platonit. Peripatetizëm është emërtim teknik, për shkak se Aristoteli i ka mbajtur ligjëratat duke ecur, ai ka ecur përpara në akademinë e tij, ndërsa studentët i kanë shkuar pas dhe prej aty shkolla e tij e ka marrur emrin peripatetizëm. Muslimanët kësaj rryme filozofike i kanë thënë meshaijun domethënë ata që ecin. Mirëpo filozofia e Aristotelit nga aspekti doktrinor nuk ka lidhje me ecjen, por është filozofi me të gjitha tiparet diskursive të problemeve filozofike të polemizuara që nga lashtësia dhe në antikë. E dini pse e përmenda këtë? Sepse emërtimet në të shumtën e rasteve janë emërtime më tepër janë teknike se sa ideologjike. Për shembull edhe në shkencat islame ne kemi një problem të rëndësishëm me emërtimin e shkencës e cila merret me mbrojtjen e të vërtetave të besimit, që ne tradicionalisht i themi akaid, e tash një pjesë e dijetarëve, me respekt të plotë ndaj të gjithëve, (kryesisht fakiri nuk e ka karakteristikë që të shajë dikë, asnjëherë ,askënd nuk e fyej, por vetëm si një fenomen, si një realitet dua t’ua barti) që janë kundër këtij emërtimi të apologjetikës islame, të shkencës mbi mbrojtjen e fundamenteve islame. Ata thonë që kjo shkencë e ka emrin teuhid-shkenca mbi njëshmërinë e Zotit dhe nuk pranojnë argumentet racionale në lidhje me argumentimin e Zotit. Por edhe teuhid edhe akaid janë emërtime teknike, nuk kanë të bëjnë me doktrinën e shkencës në fjalë.
Teuhid është një prej emërtimeve të akaidit por jo për shkak se e diskuton vetëm njëshmërinë e Zotit, por për shkak se në fillim janë shkruajtur broshura që e kanë diskutuar çështjen e njëshmërisë dhe përmbledhjes së tyre u është thënë broshura të njëshmërisë/rislatu’t-teuhid, prej aty edhe shkenca në një periudhë është emërtuar me këtë term. Deshta t’ju them se edhe peripatetizmi është i tillë.
Grupi tjetër i filozofëve janë filozofët iluminist, filozofët e dritës ose ishrakijjun. Filozofia iluministe te ne muslimanët është bartur prej Persisë dhe është e përfaqësuar në mendimet dhe idetë e Suhreverdit, Mulla Sadra Shiraziut etj.. Bartja e metodologjisë nuk është e rrezikshme dhe problematike, pasi Pejgamberi a.s. thotë : “ Kërkojeni diturinë po edhe në Kinë”. Është përmendur Kina, jo që Kina ka patur ndonjë zhvillim shumë të madh shkencor në atë kohë, por për shkak se ka qenë vendi më i largët i botës. Nga aspekti i metodologjisë shkencore, ne, edhe sot, e bëjmë të njëjtën gjë. Nëse do të themi që nuk duheshte dijetarët musliman të marrin metodologjinë e filozofisë greke atëherë duhet të themi që edhe ne nuk duhet ta marrim metodologjinë bashkëkohore së bashku me mjetet bashkëkohore të punës.
Trashëgimia kulturore dhe shkencore është mbarënjerëzore, nuk është as e muslimanëve as e jomuslimanëve. Të arriturat shkencore në botë, të themi periudha e Revolucinit Francez, e post Revolucionit Francez ,Humanizmit dhe Renesansës, pak më tepër shekulli XVI, XVII, XVIII janë periudha të zhvillimit teknologjik në Europë. Por si mendoni? Mendoni se ky zhvillim teknologjik në Europë ka ardhur prej qielli, kështu menjëherë ka filluar të zhvillohet, nuk ka ndonjë platformë? Platforma e kësaj është në dijen dhe në shkencën e cila është kultivuar në universitetet e Andaluzisë, ose në universitetet e Bagdadit. Po muslimanët në Universitetin e Bagdadit ose në Universitetin e Kordobës këtë e kanë marrur prej qielli a? Jo, edhe ata i kanë bartur disa platforma të mëparshme, prej filozofisë antike, prej shkollës Aleksandriane, prej Xhundishapurit të Persisë, ndërsa këta të fundit prej Egjiptit të vjetër.
Themeluesi i filozofisë greke, i mendimit filozofik grek është Pitagora, Pitagora është mistik dhe shkolla e tij ka qenë e sistematizuar si rend mistik. Deri në katër – pesë gjenerata pas Pitagorës nuk ka patur sqarime në lidhje me filozofinë e tij, posaçërisht me filozofinë e muzikës së Pitagorës. Ai siç e dini është një ndër njohësit më të shquar të muzikës dhe matematikës. Këtë desha t’ua them, Pitagora ka studiuar në Egjipt edhe kur është kthyer prej Egjiptit ka dashur të formojë një shkollë, (ja si ne tash për shembull kemi dëshirë të përfaqësojmë një shkollë të mendimit të islamit dhe ky është qëllimi i vërtetë i yni tani, qëllimi i vërtetë i këtyre ligjëratave që i bëjmë bashkarisht është që të përfaqësojmë një shkollë të mendimit islamik i cili do të hapërojë me kohën) dhe kur është kthyer në Greqi ka menduar se si duhet ta emërtojë shkollën e vet. Ka thënë, ta emërtoj Sophia, jo, ne nuk bëjmë sophia, sophiia do të thotë urti, ne nuk bëjmë urti, sepse urtia ka sherbet, në brumin e urtisë ka sherbet të frymëzimit. Ndërsa ne jemi larg prej frymëzimit, prandaj edhe do ta emërtojmë si Philosophia, domethënë do të jemë kërkues, dashurues të urtisë. Dhe si pasojë edhe tradita e mendimit në Greqinë e vjetër është emërtuar me këtë emër.
Nuk e di a keni menduar ndonjëherë rreth mendimtarit dhe dijetarit? Mendimtar, e them në kontekst të ideologut, person që i hap shtigjet kah duhet të ecet. Dijetar mund të bëhet çdokusht, çdo person që ka mundësi të memorizojë, mund të bëhet dijetar, mirë po mendimtar nuk mund të bëhet çdokush. Që dija të bartet në mendim, në ide, ka nevojë për sherbet të frymëzimit dhe kjo është një çështje shumë e rëndësishme. Pitagora ishte i bindur se ky frymëzim ishte virtyt i egjiptasve. E tërë trashëgimia e vjetër egjiptase Hermes Thoti, trashëgimia e Hermesit, e bartur nga Egjipti i vjetër, kryesisht është trashëgimi e urtisë. Nuk ka fjalë, që për ne, në të shumtën e rasteve disa prej këtyre gjërave janë të huaja, për shkak se nuk kemi patur kontakt në shkollë, në kulturë, në letërsi me traditat e lashta, ndërsa për perëndimorët janë shumë normale këto biseda.
Pra, qellimin e kisha t’ju them që edhe filozofia greke, edhe pse perëndimorët kryesisht e konsiderojnë antiken si djep të civilizimit, por nuk është ashtu, ka qenë e huazuar nga traditat e lashta. Nuk është ashtu, sepse një pjesë e madhe e të arriturave janë të bartura prej kulturës egjiptase, prej kulturës induse, prej kulturës kineze, e kështu me rradhë.
Edhe filozofia e dritës është bartur tek muslimanët kryesisht prej persianëve. Këtu All-llahu xh.sh. e ka përmendur errësirën. Nëse i shfletoni komentet e Kur’anit do të shihni që thuhet, se këtu bëhet fjalë për errësirën e natës, për shkak se natën ka mundësi të ndodhin disa gjëra tinzake, të fshehta. Njerëzit e ligë, kryesisht e përdorin natën për t’i bërë ligësitë e veta, nata është periudha kur personat normal pushojnë dhe mejdani është i lirë pët të bërë dëm, prandaj, në këtë kontekst kërkohet ndihma e All-llahut xh.sh. prej të ligëve. Po mirë si kërkohet kjo ndihmë? Shpeshherë tek ne ka qenë diskutabile kjo çështje. Duhet të plotësohen kushtet dhe pastaj të krëkohet ndihma e Allahut xh.sh.. Rregulli i fesë është që së pari të plotësohen domosdoshmëritë dhe më pas të mbështetemi te Allahu xh.sh.. Periudha e dekadencës muslimane është e karakterizuar si periudhë, kur njerëzit pa i bërë ato që janë në duart e tyre, janë mbështetur te Zoti. Një mënyrë e tillë e veprimit nuk ka sukses.
Ndërsa të kundërtën e kemi përjetuar në bashkëkohësi. Periudha bashkëkohore, domethënë e modernizmit, jo kjo postmoderne, është periudha ku hiç pa u mbështetur në Zotin, keni menduar se vetëm me plotësimin e kushteve fizike do të arrijmë sukses. Mirë po edhe kjo mënyrë e veprimit na ka shkaktuar probleme të papara si me veten ashtu edhe me shoqërinë.
Prandaj çështja e lutjes, e mbështetjes në All-llahun xh.sh., prej errësirës së natës, e shpreh mbështetjen e krijesës në Zotin nga të ligët që veprojnë në trajtë tinzore dhe në errësirëne natës, por e ka edhe kuptimin e kërkimit të strehës nga mungesa e të mirës, mungesa e dritës. Dhe me këtë ajet i drejtohemi Zotit me lutje që të na mbrojë neve, familjet, shoqëritë tona nga mungesa e dritës, të mirës dhe të bukurës.
Ne shqiptarët, në trojet tona, kemi mungesë të së mirës dhe kjo mungesë e së mirës na krijon errësirë. Bota asnjëherë nuk ka qenë pa të këqinj, çdoherë ka patur të këqinj në botë, çdoherë ka patur të ligë, çdoherë ka patur silueta të errëta në shoqëri, kudo në botë, mirëpo asnjëherë edhe nuk ka munguar e mira. All-llahu xh.sh. në një ajet kur’anor thotë: “Allahu nuk do që të thuhen hapur fjalë të këqija, përveçse nga të dëmtuarit. Allahu dëgjon dhe di gjithçka”. ( Nisa, 148) , që domethënë se All-llahu xh.sh. nuk e don gjendjen kur ju të keqen e bëni si normale.
Këtu e kemi një mall që është haram dhe një mall që është hallall. Aspak pa e diskutuar këtë, a është hallall ose është haram e merrni njërën prej tyre. Kjo do të thotë është të kuptuarit e haramit si diçka normale dhe kjo mënyrë e veprimit është shumë e rrezikshme. Është kijamet, atëherë kur e keqja do të bëhet çështje normale atëherë duhet ta dimë që afrohet kijameti , shkatërrimi.
Momentalisht tek ne ka mungesë të së mirës, jo që nuk ka njerëz të mirë, jo që nuk ekziston e mira potencialisht, por ka mungesë të bartjes dhe aksionit të së mirës. Për bartjen e të mirës nevojiten dy gjëra. Niçeja kur flet për njeriun e përsosur, për mbinjeriun siç thotë ai, thotë që ai duhet t’i ketë dy elemente të rëndësishme, edhe muslimani duhet t’i ketë të dyja këto elemente të rëndësishme për atë edhe e përmendi, duhet të jetë edhe Apolon edhe Dionis. Apoloni është perëndi e mençurisë urtisë në mitologjinë greke, ndërsa Dionisi është perëndi e guximit. I mençuri pa guxim është potencialisht i mirë nuk është funksionalisht i mirë, guximtari pa mençuri është i keq. Momentalisht ne e kemi një gjendje të tillë. Çka duhet bërë?
Profesor Ismail Bardhi, një profesor që ne shumë e duam, një prej personave të cilit unë shumë gjëra i kam borxh në jetë, e them këtë para kamerës që të dihet edhe pasi të vdes, një dijetar që sipas mendimit tim është ndër më të mirët në botë, thoshte një fjalë që më tingëllon ende në vesh “Ruaju mos ta humbësh ndjenjën e sakrificës për shkak se bashkëkohësia e ka humbur ndjenjën e flijimit dhe sakrfikimit”atë ndjenjën e kurbanllëkut. Kur humbet kjo ndjenjë atëherë ka problem.
Muslimani nuk ka frikë prej sfidave të jetës asnjëherë, për shkak se ai është i sigurtë në vetveten. Njeriu i cili nuk është i sigurtë në vetveten ka frikë prej sfidave të jetës. Asnjë fenomen shoqëror, asnjë organizim shoqëror, nuk ka mundësi që ta prish muslimanin, ta them kështu në gjuhën e popullit. Ai duhet t‘i besojë vetvetes, të jetë i fortë në vetvete dhe të merr pjesë në të gjitha sfidat, merret vesh në trajtë organizative.
E keqja është e organizuar dhe një organizim ka mundësi të ndërpritet ose të prishet me një organizim më të mirë, kjo është rregulla. Për atë Ve min sherrin gasikin idha vekab, është një lutje primordiale kundër organizimit dhe përfaqësimit të të keqes. All-llahu e din më mirë çka don të thotë.
Kur’ani është universal, jo vetëm nga aspekti kohor, por edhe nga aspekti hapësinor. Kur’ani është i freskët për çdo person. Për të gjithë ata që përpiqen nëpërmjet të ibadetit t’i afrohen vetes dhe Krijuesit. Nëse kemi dëshirë ta përjetojmë prehjen shpirtërore, patjetër e kemi të ulemi njëherë dhe të rrijmë ballë për ballë me Krijuesin.
Secili prej nesh, e kupton ndryshe namazin dhe e përjeton ndryshe. Universaliteti i fesë është këtu, universaliteti i kontaktit me Zotin është i këtillë; zekatin, agjërimin, bëmirësinë, vepërmirësinë, secili prej nesh e përjeton në mënyra të ndryshme, por me rëndësi është që lutja dhe qëndrimi para Krijuesit neve na bashkon me dritën dhe na largon prej vendeve të mungesës së saj. Lutja dhe përkujtimi i Zotit gjithashtu na mbron edhe prej letargjisë kur mbretëron e keqja, letargji, dremitje ,do të thotë të jemi pasiv dhe në gjumë, në kotje atëherë kur e keqja mbretëron diku. Një gjendje e tillë është rrezik për gjeneratat e ardhshme.
Me siguri prej jush ka edhe që e kuptojnë turqishten. Në një periudhë në Turqi në disa demonstrata përdorej një sllogan “Susma, sustukça sira sana gelecek”- “Mos hesht sepse duke heshtur rradha do të të vijë edhe ty’. Ky është përfundimi i atyre që tregojnë letargji dhe gaflet ndaj të keqes në shoqëri.
Një herë Sulltan Sulejmani e ka pyetur Beshiktashli Jahja Efendiun. “Kur do të shkatërrohet shteti im”? Beshiktashlli Jahja Efendiu është shejh i tarikatit Mevlevi dhe një prej dijetarëve kryesorë të kohës së vet, një dijetar shumë i madh i kohës së vet, sufi, njeri shpirtëror i Sulltan Sulejmanit. (Periudha e Sulltan Sulejmanit kryesisht është periudhë mbretërimit të tesavvufit në shoqërinë osmane.. Një prej të afërmve të tij është edhe themeluesi i teqes sonë Harabati Baba në Tetovë, Sersem Ali Baba, është vëllau i Mah- i Devranit, zonjës së Sulltan Sulejmanit, është kunat i Sulltan Sulejmanit). Beshiktashli Jahja Efendiu i përgjigjet me një letër të shkurtër: “Ne me lazım Sultanım” – “Çka më intereson Sulltan!!!”. Kur e merr letrën Sulltan Sulejmani thotë: “Me siguri shejhi u hidhërua pse nuk i shkova unë ta pyes, por e çova korierin tim” dhe çohet i hypën kalit dhe shkon te shejhi. Kur arrin para teqes, zbret prej kalit dhe hyn në këmbë te shejhi. Ky është respekti të cilin duhet t’ia bëjë pushteti dijes.
Në perëndim momentalisht ka një fenomen të transferit të trurit prej vendeve të lindjes. Ky transfer i trurit e dini pse bëhet? Për shkak se perëndimi e respekton dijen, e respekton edhe pushtetari. Dhe këtë që e bën Sulltan Sulejmani e bën jo nga frika prej Beshiktashli Jahja Efendiut, por për shkak se e respekton dijen dhe urtinë. Hyn brenda dhe i thotë: “A mu hidhërove pse ta çova korierin ose çka është puna”? “Jo”-thotë “Iu përgjigja pyetjes tënde, nuk jam hidhëruar aspak”. “Po”-thotë “Çka do të thotë atëherë ,a mundeni të ma zbërtheni çka do të thotë kjo”? Shejhi përgjigjet: “Atëherë kur popullata jote kur dikujt nga ta do t’i ndodhë ndonjë e keqe, do të thotë që ‘çka më intereson mua, nëse nuk më prek mua (gjarpëri i cili nuk më kafshon mua le të jetojë 100 vjet, çka më intereson mua, ‘ne me lazım’) ta dish atëherë është afruar shkatërrimi i pushtetit tënd. Gjithashtu edhe atëherë kur delen nuk do ta hajë ujku, por do ta vjedh çobani edhe atëherë do të shkatërrohet shteti yt”.
Momentalisht dhentë janë duke na i vjedhur çobantë, domethënë ata të cilët mendojmë se duhet të na mbrojnë neve, ata janë duke na vrarë, jo vetëm tek ne, por në përgjithësi në botë. Personat të cilët i konsiderojmë si udhëheqës edhe në botën islame, janë duke na vrarë. Ata janë shndërruar në ‘homo hominis lupus est’- ‘njeriu për njeriun është bërë ujk’
Këtu qëndron esenca se pse ne i lutemi All-llahut xh.sh. që të na mbrojë prej errësirës së natës edhe si metaforë për errësirën e natës edhe si realitet.
Edhe këtë do ta them edhe do ta kryej. Ajetet e Kur’anit kanë dy dimensione (më pak dy dimensione). Një e kanë dimensionin real ose skriptual, bukval dhe e dyta është dimensioni metaforik (dimensioni metaforik-këtë mirë mbajeni mend). Dimensioni metaforik i Kur’anit nuk ia humb vlerën dimensionit skriptual të Kur’anit, do t’ju jap një shembull.
Të ndalemi në ilustrimin që e dhash pak më sipër. Unë thash që errësira e natës e ka përmasën skriptuale, që kur bie nata, hajdutët, katilët, famëkeqët, janë jashtë. Ky është dimensioni skriptual, bukfal i ajetit, ndërsa dimensioni metaforik është që errësira e natës, është mungesë e dritës, mungesë e të mirës edhe ka mundësi të jepen edhe sqarime tjera. Pse ua thash këtë? Për shkak se ne kemi komente të ndryshme me fenomenet kur’anore. Muhamed Esedi ( e përmendëm librin e tij para disa kohe, nëse iu kujtohet e ka atë librin “Rruga për në Mekë”, që ua preferoj ta lexoni, është një libër shumë i mirë, është një roman, udhëpërshkrim filozofik, i cili me ëndje lexohet, nëse keni mundësi ta lexoni). Ai për dexhallin thotë (e dini një prej shenjave të kijametit është dalja e dexhallit) që dexhalli është televizori, se ai është një sy i cili kryesisht i mahnit njerëzit, i kthen kah vetja dhe i largon prej shumë aktiviteteve të hajrit në këtë botë, është përmendore, monument i kotësisë. Paramendoni tash këtu, nëse unë e zgjati një orë këtë ligjëratë, ju do të filloni të lëvizni, por ama futbolli, sikur të ketë edhe tre vazhdime, e shikojmë. Si pasojë televizori është shumë i rëndësishëm nëse shfrytëzohet si element për ngritje shumëdimensionale njerëzore, ndërsa nëse përdoret si humbje kohe , është shumë rrezikshëm. T’i kthehemi thënies së Esadit. Mirë po nuk do të thotë se metafora që Muhamed Esadi e thotë ne lidhje me dexhallin është realiteti kuranor. Realiteti kuranorë është dexhalli, ama metafora të ndryshme të cilat mund ti përngjajnëatij mund të jenë të panumërta , por vetëm me një kusht që të mos e mohojnë realitetin fizik të tij.
Ose kijameti për shembull, krej ajetet të cilat flasin për kijametin e madh, janë valide edhe për kijametet e vogla. Prishja e familjes është një kijamet dhe të gjitha shenjat të cilat janë shenja të kijametit të prishjes së botës, kataklizmës, në të njëjtën kohë janë edhe shenja të prishjes së familjes.
Një prej shenjave të vogla të kijametit është alkoolizmi i tepërt, është avantura e tepërt, amoraliteti i tepërt, dhe të njëjtat janë valide edhe për katastrofat e individit, familjes dhe shoqërisë. Qëllimi kryesor i komunizmit ka qenë që të prishë familjen, ta shkatërojë fisnikërinë, së pari atë morale- etike dhe më pas edhe atë shoqërore.
Faleminderit për vëmendjen.
