SURE’JA EN-NAS
Falënderimi i takon Allahut xh.sh, salati dhe selami mbi Pejgamberin s.a.v.s. dhe të gjithë ata që e ndjekin rrugën e drejtë deri në ditën e gjykimit. Sonte do të flasim për një sure të rëndësishme të Kur’anit adhimu’sh-shan, kryesisht kur përmendet Kur’ani ne muslimanët e shtojmë edhe një cilësor themi adhimushan që domethënë, e ka famën e lartë ose Kur’ani famëlartë. E bëjmë këtë për shkak të respektit që e kemi ndaj fjalës hyjnore, ndaj fjalës e cila e paraqet hapjen e qiellit dhe bashkimin e tij me tokën. Para ardhjes së Pejgamberit s.a.v.s ka një ndarje ontologjike në mes të qiellit dhe tokës, është periudhë kur njeriu e ka harruar pothuajse në tërësi zërin e qiellit dhe e ka humbur njerëzishmërinë.
Krijimi para se të merrte këtë formë të ndarë të qiellit dhe të tokës, gjegjësisht të materies dhe kuptimit ishte në bashkësi në praninë e Allahut xh.sh.. Me paraqitjen në gjithësi u nda shpirti nga origjina dhe u bashkua me trupin, metafizika u nda prej fizikës, mirë po ata asnjëherë nuk e harruan njëri tjetrin. Si rrjedhojë trupi pa ndërprerë ka mall për shpirtin por edhe shpirti është i përmalluar për trupin. Shpirti vjen në këtë botë që të takohet me trupin. Kur (metafizika) shpirtërorja kalon në këtë botë takohet me trupin, por edhe atëherë trupi pandërprerë ka nevojë për të kaluar në dimensionin e mëparshëm të bashkësisë së përhershme me Allahun xh.sh.. Mëkati ose gjynahi është elementi që e ndan shpirtin prej trupit, e humb këtë bashkësi, e ndanë qiellin prej tokës dhe Kur’ani zbret si një libër i cili në një periudhë shumë të rrezikshme të ndarjes së tokës dhe qiellit, të ndarjes së trupit me shpirtin vjen që ta tregojë rrugën se si kemi mundësi t’i afrohemi asaj bashkësie që neve do të na jep qetësi. Për shkak se, sa ma shumë hapet gremina dhe humnera ndërmjet shpirtit dhe trupit, ndërmjet fesë dhe botës- këto dy terme, feja dhe bota, fakiri nuk i përdori, por vetëm për shkaqe deskriptive (përshkruese) ua them juve që të jem pak më i qartë, përndryshe Islami nuk e ndanë botën me fenë. Islami nuk e dallon sakralen dhe profanen në asnjë lëmi, as në shkencë, p.sh. në islam nuk ka fe e cila është profane dhe shkencë e cila është fetare, aq sa ka sevap një hafiz kur e mëson përmendësh suren Bekare, po aq ka sevap edhe një student i matematikës i cili i mëson problemet e matematikës me të cilat më vonë do ta ndriçojë botën dhe do t’ju ndihmojë njerëzve që t’i afrohen Zotit, sepse qëllimi parësor i çdo aktiviteti të njeriut në këtë botë është që t’i afrohet Allahut xh.sh., përndryshe nuk ka kuptim asgjë në botë, prandaj nuk ka sakrale dhe profane nuk ka fetare dhe botërore. Kur një student i matematikës e zgjidh problemin e matematikës, atëherë bën zikër sikur një person i cili thotë La Ilahe Ilallah ose Subhanallah ose thotë Elhamdulillah ose thotë Allahu Ekber. Për këtë shkak muslimanët asnjëherë nuk e kanë përdorur ndarjen midis fetares dhe botërores.
Ka një libër që e kemi të përkthyer prej boshnjakishtes edhe në shqip, ne që jemi pak më në moshë e kemi lexuar në boshnjakisht (në të vërtetë origjinali është në anglisht) e shkruar nga Thomas Arnoldi, Historia e përhapjes së Islamit (këto libra të cilat i përmendi gjatë ligjeratave është mirë ti mbani në mend, ti shënoni që ndonjëherë do të hyni në ndonjë bibliotekë dhe do të keni se çka të kërkoni. Për atë fakiri gjatë ligjëratave i përmendi emrat e autorëve dhe librave, është mirë t’i shënoni dhe ti keni që ndonjëherë kur do të shkoni dikund të keni së paku në kujtesë disa tituj që mund t’i kërkoni në lidhje me çështjet ekzistenciale jetësore. Thomas Arnoldi, si u përmend edhe më lartë ka një libër për historikun e përhapjes së fesë islame dhe në këtë libër thotë që atëherë kur feja u mbeti vetëm hoxhallarëve filloi të shkojë prapa, atëherë kur fenë njerëzve ua kanë prezentuar edhe “këpuctarët” ashtu thotë Arnoldi, për atë e parafrazoj atë, domethënë edhe atëherë kur në sjelljet e tyre edhe ato që i kanë rregulluar këpucët e kanë përfaqësuar fenë, atëherë feja ka ecur para. Prandaj ju them që në Islam nuk ka arkitekturë fetare dhe arkitekturë profane, p.sh kryesisht në literaturën botërore “hamami ose banjoja publike” konsiderohet si arkitekturë profane, mirë po tek ne në Islam hamami nuk është vetëm botëror, për shkak se guslin e kemi farz, abdestin e kemi farz, tek ne pastërtia është ibadet sikur edhe namazi, për këtë Pejgamberi a.s thotë: “Pastërtia është prej besimit ose pastërtia është gjysma e besimit”. Pikërisht për këtë, kur do ta shihni ndonjërin se nuk është i pastër dhe thotë që është musliman, mos i besoni se është musliman i plotë, për shkak se gjysmën e imanit nuk e ka nëse nuk e ka pastërtinë.- aq më shumë njeriu largohet nga origjinaliteti dhe esenca e tij.
Shpirti nuk ka mundësi të ndahet prej trupit dhe këtë ndarje e kanë bërë në “periudhën e proletariatit në shkencë”, (proletariati në shkencë është materializmi historik që fillon me Saint Simonin, Auguste Comte’in në shekullin e XIX . Është periudha e koncentrimit të njeriut në përmasat e shqisave, ndërsa shqisat tona janë të kufizuara sa që tash p.sh me na i nxjerrë dikush mend dhe të na e marrë kujtesën, ndërsa më pas të parashtrojë pyetjen, se çka ekziston? Për ne që jemi këtu, nga aspekti i shqisave, ekziston kjo dhomë, pasi aq mund të dëgjojmë, aq mund të shohim, aq mund të prekim dhe aq mund të nuhatim, do të thotë që nëse nuk e kemi kujtesën që të prekurit tonë ka prekur diçka jashtë dhe e dimë që ekziston, syri jonë ka inçizu diçka dhe e ka vendos në kujtesën tonë,atëherë për ne ekziston vetëm kjo dhomë në të cilën gjindemi momentalisht). Ashtu si për shqisat ka pengesa materiale edhe për arsyen ka pengesa intelektuale, këtë nuk e themi vetëm ne muslimanët por edhe Platoni, kur i analizon inteligibiliet, do të thotë, platformat e ndryshme të intelegjencës, të intelektualitetit të mendjes thotë që secila platformë e mendjes e ka kufirin e vet. Një fëmiut i cili është në klasën e parë nuk mund t’i jepni të lexojë një libër të vitit të katërt të fakultetit të mjekësisë, për shkak se nuk mund ta kuptojë, ose një fëmiut që sapo ka lindur, edhe pse keni dëshirë ta ushqeni, nuk mund t’i jepni mish se e mbytni. Do të thotë i tërë njeriu është i vendosur brenda kufijve të caktuar. Ekzistencializmi materialist , në qendër të ekzistencës e vendos njeriun dhe kryesisht botën e konsideron antropocentrike. (Antropos në greqisht i thonë njeriut ndërsa antropocentrizëm është vendosja e njeriut në qendër të ekzistencës dhe rrotullim të çdo gjëje përreth tij). Periudha e post revulucionit françez, prej 1780 e këndej, në qendër e ka njeriun dhe a e dini se çka ndodh me këtë botëvështrim: njeriu është relativ, fakiri është relativ si Metin, për shkak se atë që mendoj se është mirë e mendoj vetëm për mua se është mirë ose pak nëse jam më i përgatitur për një rreth të ngushtë, ama nuk do të thotë se e njëjta është e mirë edhe për kinezin, nuk do të thotë se është mirë edhe për arabin, për anglezin, amerikanin, spanjollin e kështu me rradhë.
Shkenca dhe botëkuptimi shkencor, pasi shkenca nuk i ka fajet por mënyra se si i afrohemi ne shkencës, kulturës, artit, dijes, politikës, punës në përgjithësi, atëherë kur e ka në qendër njeriun, njeriu fillon që kryesisht të mirat ti tërhjek nga vetja dhe të përqëndrohet në gjërat që i konvenojnë atij personalisht. Nndoshta këtu në mesin tonë ka edhe student të ekonomisë , e dini mirë se epiqendra e teorisë së Smithit në ekonomi është që të vëndos në qendër njeriun dhe kryesisht interesat individuale të personit. Çerçili i bazuar në këtë teori të Smithit thotë që “ne kemi interesa të përhershme e nuk kemi miq të përhershëm” . Kjo teori ka mundësi të jetë produktive në një segment të caktuar, por nuk është për njeriun, nuk është e njerëzishme aspak.
Islami assesi nuk e bën këtë dallim. Atëherë kur e dërgon Kur’anin gjegjësisht kur intervenon me shpalljen domethënë se gjendja është në rrezik dhe janë momente kur qielli është ndarë shumë prej tokës. Deri në ardhjen e Pejgamberit s.a.v.s., Alahu xh.sh. ka intervenuar nëpërmjet të shpalljeve të tjera, si Ademit, Ibrahimit, Musait, Isait a.s., pejgamberi i fundit është Muhammedi a.s., ai e ka pranuar shpalljen Kur’anin dhe pas atij nuk do të vijë as pejgamber as shpallje, por intervenimet e Zotit bëhen nëpërmjet mënyrave të tjera. Edhe pas shpalljes së fundit vazhdon kontakti i Zotit me gjithësinë, prandaj çdo ngjarje, ndodhi, dukuri natyrore e cila paraqitet e ka edhe dimensionin e vet shpirtërorë . Ju jeni të rrinjë dhe ka mundësi mos ta dini, por gjyshet ose nënat tona, atëherë kur bubullon ose kur ka rrufe, kanë thënë Subhanallah. Ndërsa gjeneratat tona filluan të mendojnë se rrufeja është vetëm një proçes fizik dhe nuk ka pas vetes diçka shpirtërore, por edhe fizicienti më i madh frikohet në çastin e bubullimës dhe rrufesë, domethënë ka diçka edhe me dimensionin shpirtëror. Çdo dukuri, çdo ndodhi e cila paraqitet e ka dimensionin shpirtëror edhe dukuritë shoqërore janë të tilla, p.sh ndoshta dikush prej jush e ka lexuar librin e Emile Durkheimit Le Suicide (Vetëvrasja). Durkheimi është një sociolog françez pozitivist. Në librin e lartëpërmendur autori thotë: ”Vetëvrasja nuk është dukuri psikologjike por është socilogjike, që e ka qëllimin të sqarojë se deri te vetvrasja nuk çojnë elementet të cilat janë psikologjike. Në raste të caktuara ka përjashtime, por teoria e tij thotë që vetëvrasja është dukuri sociologjike, për shkak se personi kur ska mundësi të ballafaqohet me greminën shpirtërore të cilën e ka gryer një periudhë të gjatë, fillon të stresohet dhe këtë stres nëse nuk e pengon me ushqim adekuat shpirtëror, atëherë do të merr ushqim i cili do të duket se është i mirë por nuk do të jetë i tillë dhe do ta fundosin edhe më në humnerën e paqartësisë shpirtërore. Siç janë, alkooli, droga dhe e fundta është vetvrasja. Këtë nuk e thotë një musliman e as një i krishter fetar, por e thotë një person i cili është pastër pozitivist materialist. Dhe do të thotë që këto humnera, këto ndarje, sa më shumë hapen aq më shumë njeriu tëhuajësohet prej vetvetes ose termi bashkëkohor i kësaj fjale të tëhuajësimit është “Alienimi”, do të thotë që njeriu fillon që mos ta njohë vetveten se kush është, dhe atëherë Zoti intervenon. Edhe në shoqërinë tonë, p.sh. njerëzit që nuk kanë lidhje me fenë, kur kapen për një stres edhe atëherë menjëherë shkojnë tek hoxha që ta fryejë, mirë po kur të vijë stresi dhe depresioni edhe me kompresor me të fry nuk ka hajër. Nuk rregullohet gjendja nga shkaku se ajo është një greminë e madhe e cila duhet dalë nga dalë të shërohet, shpëtim ka por nuk ka shpëtim tek shrlatanët, që edhe në kët mjedis ka shumë sharlatanë si në çdo lëmi tjetër. Por nevojitet që me atë person edhe në momentin kur është në krizë të punohet me vetëdije, se ajo greminë nuk mbushet me një lopatë dheu, nga shkaku se është haur me buldozer brenda shumë viteve dhe tahs ne duam që me një lopatë ta mbulojmë atë humnerë, nuk ka mundësi.
Ky intervenim hyjnor në këtë sure të cilën ne sonte e kemi temë, fillon me fjalën “Kul”. Kul është forma urdhërore e foljes Kale të gjuhës arabe, është imperativ që i drejtohet Pejgamberit s.a.v.s.. Allahu xh.sh nëpërmjet Xhebrailit a.s shpalljen ia zbret Pejgamberit a.s, por edhe pejgamberëve tjerë. (Versioni arab i emrit Xhebrail është Xhibril. Në kohët e fundit një pjesë e kolegëve tonë fillojnë me këto emërtime arabe si p.sh sevapit i thuajnë thevap. Jo sevapi është edhe shqip edhe turqisht edhe persisht, që ne krejt e dimë se është sevap nuk ka nevojë ne përsëri ti themi thevap as që ka nevojë që Xhebrailit që denbabaden ka hyrë në gjuhën shqipe si Xhebrail, si televizori që ka hyrë si televizor edhe Xhebraili është fjalë e gjuhës shqipe edhe e turqishtes edhe e maqedonishtes pa marrë parasysh se për cilën gjuhë bëhet fjalë, por momentalisht unë jam duke folur shqip dhe për atë e thash e gjuhës shqipe).
Allahu xh.sh. shpalljen nëpërmjet Xhebrailit a.s ia dërgoi Pejgamberit a.s dhe mesazhi i parë, kontakti i parë është me Pejgamberin a.s dhe i thotë: “Kul” (Thuaj). Pejgamberi a.s sot fizikisht nuk është në mesin tonë, por shpirtërisht është, pë rshkak se në një hadith thotë:”Unë jam në atë mjedis ku ithtarët e mi më përmendin mua”, ne tash e përmendëm Pejgamberin a.s dhe hoqëm salavat dhe ia çuam bekimin e Zotit atij,( ky është obligim i çdo muslimani që kur të përmendet emri i Pejgamberit a.s të thotë: “O zot bekoje Pejgamberin s.a.v dhe familjen e tij të pastër”) edhepse nuk është fizikisht këtu ai është prezent në mesin tonë, por ky urdhër i Kur’anit na drejtohet edhe neve për shkak se unë e lexova Kur’anin tash dhe kur e çela Kur’anin fjala e parë që mu tha mua ishte “Kul” ose Thuaj . Edhe ti kur e lexon Kur’anin, të drejtohet edhe ty Thuaj dhe me ty në mënyrë direkte e vendos linkun në mes të tokës dhe qiellit dhe mallëngjimi, dëshprimi i cili ekziston në ndamjen prej qiellit automatikisht ripërtrihet, pasi Allahu xh.sh të thotë “Kul” dhe ti kalon në dialog me Krijuesin.
Asnjë fe tjetër nuk e ka këtë mënyrë të diskursit intuitiv, por jo diskurs racional nëpërmjet të asaj “mendjes diskursive” që tash shumë e përdorim në kohët e fundit, në të vërtetë në kohën bashkohore. Postmodernizmi është duke i ikur këtij “discursive mind-it” kësaj mendjes diskursive. Diisa herë e kam përmendur se a keni menduar pse Richard Gere një aktor i famshëm botëror, pse ja puthën dorën Dalai Lamës¬? (Dalai Lama është një prift i budizmit Tibetian, por Richard Gere’i ia puthën dorën.) Kjo është një simbolikë, një metaforë që perëndimi ka mbetur pa ide, perëndimi ka mbetur pa shpirt. Teknologjizimi i mendjes dhe i njeriut e ka larguar prej origjinës, e ka tëhajësuar prej vetvetes dhe e ka lënë të urët. Prandaj ai ia puth dorën Dalai Lamës.
Sot ne ende se kemi këtë problem, por dalë nga dalë do të vijë edhe tek ne, ne ende i kemi nënat që lexojnë Kur’an, i kemi gjyshet që lexojnë Kur’an, por edhe tek ne shqiptarët në Shqipëri, Kosovë por edhe në Shkup, në disa familje, e dini se kemi persona të cilët kërkojnë prehje shpirtërore te “Joga”,. Po ai ka nevojë për shpirt dhe e kërkon te “Joga”, por ne e kemi babën e Jogës në Tesavvufin Islam, e kemi babën e Jogës dhe Dalai Lamës, në “Mesnevi’në” e Xhelaluddin Rumiut, në Gazaliun dhe të tjerët. Problemi nuk është vetëm tek ana që duhet ta akceptojë, ta pranojë çështjen, por edhe tek ata që duhet ta prezantojnë, problemi është i përgjithshëm. Atëherë kur njëra anë ia hudhën fajin tjetrës anë atëherë ta dini se nuk bëhet punë. Kur kemi regres në ndonjë pjesë të jetës tonë, ngecje, ose kur kemi stagnim, kur kemi statuko, atëherë faji është i përbashkët. Nëse një popullsi është e prapambetur, Besari, Alajdini ose Mejdiu mund të jenë super të përparuar, ama shoqëria e tyre është e prapambetur. Prandaj shoqëria është një element shumë i rëndësishëm dhe Allahu xh.sh kur flet në Kur’an na drejtohet edhe neve.
Musai a.s është një prej pejgamberëve të Allahut xh.sh, është një prej pejgamberëve të mëdhenj të cilit i ka zbritur shpallja nga ana e Zotit. (Ka katër libra të mëdha të shpallura nga Zoti : Libri i parë i madh i shpallur është Tevrati që i ka zbritur Musait a.s, sot hebrejtë e kanë versionin e ndryshuar sipas nesh të Tevratit që e emërtojnë si “Tora ose Tallmud”. Libri i dytë i shpallur është Zeburi që i ka zbritur Davudit a.s. Ky libër është libër me këngë fetare , me ilahije dhe versionin e ndryshuar e përdorin të krishterët dhe emërtohet si “Psallmet”. Libri i tretë i shpallur është Inxhili ose me versionin e krishterëve Ungjilli ose Dhijata e Re që është njëra pjesë e Biblës. Libri i fundit i shpallur është Kur’ani për muslimanët. Me ardhjen e Kur’anit revokohen, abrogohen të gjithë librat të cilët kanë qenë më përpara, siç me arrdhjen e Isait është abroguar ligji i Musait Tevrati, përveç rregullave juridike që kanë vazhduar ligjet e Tevratit edhe me ardhjen e Kur’anit abrogohen të gjitha librat të cilët janë të mëparshme.) Musai a.s është një prej pejgamberëve i cili përmendet në Kur’an se ka biseduar me Zotin. Ka dy pejgamber të cilët kanë biseduar me Zotin. Një është Musai a.s i dyti është pejgamberi jonë Muhammedi s.a.v i cili në Miraxh i ka pranuar disa ajete drejtëpërdrejtë prej Zotit. Prej këtyre ajeteve janë dy ajetet e fundit të sures Bekare (285-286), që ne i lexojmë pas namazit të Jacisë për atë kanë vlerë të madhe, shumica prej jush i keni dëgjuar, dhe janë dymbëdhjetë ajetet e para të sures Nexhm, është mirë që ti shihni edhe këto ajete të sures Nexhm, janë ajete shumë të rëndësishme.
Musai a.s një ditë e ka pyetur Allahun xh.sh dhe i ka thënë:” O Zot unë jam duke biseduar me Ty, a dotë vijë dikush deri ditën e kijametit që do të bisedojë me Ty dhe do të jetë më afër se unë”? Allahu xh.sh i ka thënë: “ Po do të jenë ndjekësit, ummeti i Muhammedit a.s, kur do të lexojnë Kur’an do të jenë më afër Meje se sa ti çka je sot në dialog me mua. Do të thotë leximi i Kur’anit dhe përgjigja ndaj këtij urdhëri “Kul”, njeriut i mundëson të hyje në dialog me Krijuesin dhe kjo është kënaqësia më e madhe, përjetimi më i madh. (por jo leximi i Kur’anit shkel e shko, sikur ndonjë herë kur e falim teravinë, sa më shpejtë ta mbarojmë, sa më shpejtë ta lexojmë dhe të soset kjo punë, jo nuk lexohet kështu Kur’ani, Kur’ani e dini si lexohet? Ata që dinë arabisht ta lexojnë Kur’anin, më e mira është që ta lexojnë një faqe arabisht dhe një faqe shqip, mjafton për një natë, ska nevojë që të bëjmë hatme për një vjet, për dhjetë vjetë do të bëjmë, kush na shpejton, ama një faqe arabisht pastaj një faqe shqip, boshnjakisht, anglisht, frengjisht, turqisht cilën gjuhë e din më së miri në atë gjuhë nga një faqe edhe të mendojmë rreth porosive që na i jep fjala hyjnore).
Shpeshherë njerëzit e lexojnë Kur’anin me paragjykime, me syza të caktzara dhe aty i gjenë vetëm ato çështje që kanë dëshirë t’i shohin.Një herë një njëri ka shkuar tek Imam Ebu Hanifeja dhe i ka thënë se don ta shohë në ëndërr Pejgamberin a.s. Ebu Hanifeja i ka thënë që sonte para se të flejë të hajë një një pite por ta krype mirë dhe pastaj d të ketë mundësi ta shohë në ëndërr Pejgamberin a.s.. E ka kryp mirë piten, e ka ngrënë dhe në ëndërr ka pamur çezma, liqene, lumej dhe kur është zgjuar në mëngjes ka shkuar tek Ebu Hanifeja dhe i ka treguar se çka ka pamur në ëndërr. Ebu Hanifeja i ka thënë: Për çka të digjet shpirti atë e sheh në ëndër, shpirti i yt është djegur për uj e ke pamur ujin, sikur të të digjej për Pejgamberin a.s. do ta shihje atë.
Në botë sot mbretëron një imazh i gabuar për Islamin si rezultat i një paragjykimi shumë të rrezikshëm për fenë e Allahut. Për këtë imazh në esencë fajtorë janë muslimanët, por nga faji nuk lirohen edhe të tjerët, pasi bota është vend i përbashkët për bashkëjetesë dhe nduarnduarsi të të gjithë njerëzve. Islami është fe e paqes, luftën e bën kur nuk ka rrugëdalje tjetër, por e bën ushtar me ushtar, e bën burrë me burrë, muslimani nuk bën luftë qyqare. Përpjekja shoqërore e muslimanëve për ngritjen shoqërore dhe humane të njerëzimit është lufta më e madhe për një besimtar të vërtetë të Islamit.
Në një provim timin të doktoraturës, një profesori im, shumë i rrespektuar, Mustafa Tahrali inshalla Zoti i jep të mira në jetë, na e parashtroj një pyetje tha:”Si mendoni ju që ne muslimanët kemi mundësi që ti përgjigjemi bombës atomike, cila është metoda që ne mund ti mundim kundërshtarët tonë që me armë janë më të fuqishëm se ne”?
Ne filluam të mendojmë për armë më të fuqishme se sa bomba atomike, ashtu mendon njeriu bashkëkëhor, ndërsa profesori i nderuar na tha: “Ne muslimanët duhet të gjejmë një mjet i cili do ta ç’aktivizojë bombën atomike sepse ne skemi ardhur që ti vrasim njerëzit sepse bomba atomike e vret gjysmën e botës dhe ne a duhet që ta vrasim krejt botën?
Do të thotë që ta gjejmë mjetin i cili do ta ndërpresë mundësinë e aktivizimit të bombës atomike duhet që të punojmë me zemrat e njerëzve, edhe kjo puna me zemrat e njerëzve të respektuar miq nuk bëhet në grup. Alija Izetegoviçi na e ka lënë një fjalë shumë të mirë, rahmet pastë, thoshte : “Nëse nuk arritëm që ta formojmë shtetin islam, atëherë kush na e ndalon neve që ta bëjmë familjen islame, kush na ndalon që ta bëjmë personin musliman”, prandaj përfitimi i zemrave të një personi prej jush mjafton për ta përfituar xhennetin .
Si rrjedhojë, jo në grupe të mëdha por ka një person, ai person në fillim duhet që të jemi ne, e pastaj të afërmit tonë dhe më pas ata që janë më larg nesh.
Faleminderit.