Sureja Fil
Të nderuar miq, javën e kaluar folëm pak për karakteristikat e përgjithshme të sures Fil dhe u përpoqëm që ta bartim atë në aktualitetin e kohës tonë. Besoni që, qasja e cila nuk e bart në kohën tonë Kur’anin, është padrejtësi më e madhe që ka mundësi t’i bëhet shpalljes së Allahut xh.sh.. E dini çka ndodh si rrjedhojë e një qasjeje të tillë ? Ndodh që dituritë të cilat i kemi në lidhje me fenë, bëhen dituri që duhet të rrinë në rafte, ndërsa nga ana tjetër jeta ec në mënyrë tjetër. Neve gjithnjë na nevojitet një dije në lidhje me fenë, e cila është e gjallë, jo e cila do të rrijë nëpër rafte. Shpeshherë në qarqet islame, posaçërisht në periudhat e fundit ballafaqohemi me dije të cilat edhe vetë ato që i thonë, nuk kanë mundësi t’i aplikojnë në familjet e veta, do të thotë, këtu problemi është diku tjetër. Këtu problemi është se a mos vallë ne nuk jemi në gjendje që atë brum, atë esencë të cilën e ka shpallja, në mënyrë adekuate ta prezantojmë në mjedisin jetësorë, në kohën në të cilën jemi duke jetuar?. Ndoshta një prej problemeve më të mëdhaja të muslimanëve sot në botë, është pikërisht ky. Disa herë më përpara e kam thënë që muslimanët sot kanë problem me bartjen adekuate të postulateve të fesë Islame, deri tash, ndoshta, kemi patur problem me muslimanët, mirëpo tash kemi problem me sqarimet dhe mënyrat të cilat sqarohen në emër të fesë. Në këto rrethana si problem i mosmarrëveshjeve të shumta, paraqiten sqarime fetare personale dhe kjo paraqet rrezik të madh për dijen fetare. Prandaj, fakiri, disa herë edhe studentëve të mi ua kam potnecuar, po edhe këtu e them që për të folur për fenë Islame, për të qenë hoxhë i mirë, unë mendoj që krahas diturive të cilat janë klasike besimore, tefsir, hadis, akaid, e kështu me rradhë, çdo person që do të del para njerëzve dhe do t’i edukojë ato në lidhje me fenë, duhet shumë mirë ta njeh sociologjinë, filosofinë, pedagogjinë, fenomenologjinë, psikologjinë e kështu me rradhë. Pse? Që të dijë se auditorit të cilit do t’i drejtohet, me cilat mënyra ka mundësi t’i drejtohet, me cilën përmasë të shpalljes duhet atyre t’iu paraqit, si atë ta bëjë të kapshëm për njeriun e sodit. Ai ka mundësi të ketë shumë informata në lidhje me fenë, por nëse ato informata nuk aplikohen, nuk bëhet një rrugë nëpërmjet të cilës do të ecet deri te Allahu xh.sh., atëherë janë të kota. Fakiri mbrëmë isha duke shkruar një parathënie për një libër të shejhit tonë Tugrull Efendiut që do të botohet në shqip dhe a e dini si e titullova parathënien? E titullova “Kalldrëm e shtruar në rrugën e hakikatit” për shkak se fjalët të cilat janë brenda librit, e shtrojnë një rrugë, e kjo është shumë e rëndësishme në dijen fetare. Kur do të del libri inshallah do ta merrni dhe do ta shihni parathënien edhe aty kam thënë, shpeshherë ndodh ta bleni një libër, të filloni të mendoni se kot keni dhënë para dhe ta hudhni në një skaj dhe mos ta merrni kurrë më në dorë, a e dini pse? Për shkak se libri nuk jep shpirtëri, nuk jep dituri të gjallë, nuk të jep rrugë kah duhet të ecet. Paramendojeni ta lexoni tash ”Almagest”-in e Ptolomeut, që është një libër i cili flet për astronominë, është përkthyer edhe në gjuhën arabe, është përdorur shumë dhe shumica e hoxhallarëve tonë kanë menduar se është libër fetarë . Qëllimin e kam të sqaroj se nëse merrni ta lexoni Almagestin e Ptolomeut, vetëm nga aspekti historik, atëherë nuk do të kuptoni asgjë, pasi ai nuk ju shtron ndonjë rrugë, pasi sot astronomia është shumë më e përparuar se sa në kohën e Ptolomeut. Ta dini që edhe në lidhje me fenë nëse shkruajmë libra si Almagesti i Ptolomeut, ato kanë vetëm vlerë historike; nëse flasim për ngjarje të cilat janë zbatuar ndonjëherë por që nuk kanë mundësi të zbatohen në atë mënyrë si janë zbatuar në të kaluarën, atëherë ato kanë vetëm vlerë historike, ndërsa te ne në fé nuk na nevojiten çështje të cilat kanë vetëm vlerë historike, por na duhen këshilla për veprim të cilat kanë vlerë universale, të cilat do të kemi mundësi ne t’i aplikojmë në të gjitha kohërat. Domethënë feja Islame është universale edhe nga aspekti kohorë, por edhe nga aspekti hapsinorë, kjo është e rëndësishme shumë. E kam thënë edhe më përpara, po mbajeni në mend mirë, universale nga aspekti kohorë do të thotë ,si ka qenë para 100, 500, 1000 viteve, ashtu është edhe sot, është universal, ama edhe nga aspekti hapsniorë është universal, domethënë nëse është për mua si teolog elementi i Islamit i rëndësishëm që të jetësohet, njëlloj është i rëndësishëm edhe për atë që punon në burektore, edhe për atë që është student, edhe për atë që është mjek, edhe për atë që është profesor universitar, që do të thotë se Islami është i shpërndarë në të gjitha segmentet e jetës. Pra edhe ne suren Fil u përpoqëm ta bartim në ditën e sodit, t’i shohim mesazhet të cilat neve na i jep sureja Fil, se përndryshe si një ngjarje historike nuk do ta kishte asnjëherë gjallërinë e nevojshme Kur’ani, më drejtë, a edhe nuk e ka këtë karakter. Në histori ka edhe shumë ngjarje tjera ndoshta më të mëdha se ngjarja e ushtrisë me elefantë të Ebrehas dhe asnjëherë Allahu xh.sh. nuk do të na e rrëfente atë vetëm si ngjarje historike. Pikërisht për këtë Kur’ani nuk hyn në detaje, për shembull, nuk e përmend emrin e Ebrehas, thotë, “a e dini ju se çka ndodhi me ndjekësit e elefantëve ose me ushtrinë e elefantëve”, mirëpo, nuk thotë se komandanti i ushtrisë e kishte emrin Ebreha, se ai ishte një prej komandantëve të Egusit e kështu me rradhë. As që i intereson Kur’anit kjo çështje, por i intereson mesazhi të cilin ne duhet ta nxjerrim prej kësaj sureje.
Kjo sure, që e merr emrin nga përmendja e “Ushtrisë së Elefantit” në ajetin e parë, aludon për fushatën e Abisinisë kundër Mekës në vitin 570 e.r. Ebreheja, guvernatori krishterë i Jemenit (që në atë kohë sundohej nga abisinasit), ngriti një katedrale të madhe në San’a, duke shpresuar kështu ta shmangte pelegrinazhin e përvitshëm arab nga tempulli i shenjtë mekas, Qabja, drejt kishës të re. Kur kjo shpresë mbeti pa u përmbushur, ai vendosi ta shkatërronte Qaben. Dhe kështu ai u nis kundër Mekës në krye të një ushtrie të madhe, e cila përfshinte dhe një numër elefantësh lufte. Kjo ishte diçka e panjohur deri më atëherë dhe plotësisht e habitshme për arabët, prandaj është emërtimi i atij viti, nga bashkëkohësit si dhe nga historianët e gjeneratave të mëvonshme, si “Viti i Elefantit”. Ushtria e Ebrehesë u shkatërrua plotësisht në marshimin e saj (shih Ibni Hisham; gjithashtu Ibni Sa’d I/1, 55), ndoshta nga një shpërthim ekstremisht virulent i lisë apo tifos (shih shënimin e mëposhtëm 2), dhe vetë Ebreheja vdiq gjatë kthimit për në San’a.
Në ajetin e parë të kësaj sureje Allahu xh.sh. na thërret të mendojmë rreth një ngjarjeje hiostorike, por njëkohësisht kërkon që të bëjmë edhe një analizë të thellë filozofike por edhe metafizike në lidhje me ngjarjen e Ushtrisë së elefantëve. Ai thotë: Elem tera kejfe feale rabbuke bi as’habi’l fil/ A nuk je në dijeni se ç’i bëri Zoti yt Ushtrisë së Elefantit? Që do të thotë a nuk e analizoni sa duhet ngjarjen e ushtrisë dahsakeqe të elefantëve të udhëhequr nga zullumqari Ebreha.
“Elem jexh’al kejdehum fii tadliil” / “A nuk ua prishi atyre strategjinë dashakeqe” thotë Allahu xh.sh., a nuk humbën ato me strategjitë e tyre. Fjala kejd e ka kuptimin e strategjisë tinzake, strategji për të keq, strategji e cila krijon negativitete shoqërore, ndërsa, ka edhe një fjalë tjetër e cila përdoret në lidhje me strategjinë dhe ajo është fjala mekr (e përdor edhe Kur’ani) mirëpo fjala mekr ka mundësi të ketë edhe kuptim pozitiv, për shkak se e përdor edhe për veten e tij Allahu; ata që bëjnë strategji në aspektin e mekrit kanë mundësi të jenë edhe të mirë, ama ata të cilët bëjnë strategji në kuptim të termit kejd, ata s’mund të jenë të mirë. Ku është dallimi në mes të këtyre dy fjalëve? Nëse e merrni përkthimin e Kur’anit do ta shihni që të dyja përkthehen në të njëjtën mënyrë përafërsisht, ja njëri prej tyre e ka përkthyer “A nuk ua prishi atyre kurthin” që fjala kejd nuk e ka kuptimin e kurthit, por ja që ashtu e ka përkthyer. Pikërisht për këtë, kur themi ne që nuk mund të falet namazi me Kur’anin e përkthyer, e themi për shkak se përkthimi është konteksti që përkthyesi e ka kuptuar prej tekstit. Edhe këtu Ebreha kishte një strategji negative e cilae kishte këtë qëllim: Ai dëshirobnte t’ia hajë hakun dikujt tjetër për interes të vetin , ai kishte bërë strategji që ta prish Bejtullahin, ta prish rendin tregtarë të cilin e kishin Mekasit dhe ta merr ta bëjë një të ngjashme në Jemen dhe njerëzit të shkojnë atje. Tash për shembull ky kejd te ne paraqitet në shumë segmente të jetës. Për shembull, janë dhjetë tregtarë të cilët e kanë punën e njëjtë, i kujtohet njërit i rrëzon çmimet edhe pse është në humbje, që domethënë se ky është njësoj si Ebreha; Ebreha e ka pas strategjinë që të shkojë ta prish Bejtullahin, t’ua merr bukën mekasve të hajë vet edhe nëse njëri sillet në këtë mënyrë në tregti, në xhami, sillet me vëllaun e vet, me motrën e vet kudo që sillet në jetë, atëherë është një sjellje të cilën e ka bërë Ebreha. Në të shumtën e rasteve kjo sjellje është e bashkangjitur me fuqi, domethënë ata të cilët marrin një lloj force nga dikush, bëjnë strategji që t’ia marrin të drejtën dikujt tjetër. Realiteti të cilin na e prezanton Allahu xh.sh. ka të bëjë me çështjen e personave të cilët shkelin në të drejtat e të tjerëve, me qëllim që t’ia marrin benefitet e atij (pa marrë parasysh për çfarë benefiti bëhet fjalë), për t’i përdorur për interesat e tij personale. Allahu xh.sh. thotë “Elem jexh’al kejdehum fii tadliil”, Allahu xh.sh. strategjinë e tyre e çoi kot, ata nuk patën sukses në strategjinë e tyre, që do të thotë, çdoherë kur ju do ta përdorni fuqinë për t’ia ngrënë hakun dikujt, atëherë ta dini që karshi juve është Allahu xh.sh.. Abdyl Mutalibi ishte duke i kullotur devet (Abdyl Mutalibi është gjyshi i Pejgamberit a.s., një njeri shumë fisnik prej udhëheqësve të Mekes) dhe Ebreha kur ka ardhur me ushtrinë, ai ka shkuar t’i mbledh devetë që mos t’ia marrin ushtarët. Ebreha kur e ka pa i ka thënë: Unë nuk kam punë me devet e tua, unë kam ardhur ta prish Qaben, e ti i mendon devet. Abdyl Mutalibi ia ka kthyer: Devet janë të miat për atë arsye mendoj për devet, Qabeja është shtëpia e tjetër kujt, ai do ta mbrojë. Çdoherë kur ne sillemi në këtë mënyrë, atëherë përballë nesh është Allahu xh.sh., pa marrë parasysh për kë bëhet fjalë. Në moment duket që kemi sukses, ama më vonë ashtu të shkrinë, të shkrin njëlloj si i ka shkrirë elefantët e Ebrehas edhe atë me një fuqi të vogël, se ebabilët kanë qenë të vegjël. Në librat e tefsirit kur sqarohen zogjtë të cilët i kanë ndihmuar mekasve për ta mbrojtur Bejtullahin, janë zogj që thonë se kanë qenë si dallëndyshe të vogla, pra disa zogj që janë shumë të vogla në krahasim me elefantët, por ja që i kanë shkatërruar elefantët.
Në Kur’an përmendet edhe një rast në lidhje me një prej perandorëve të mëdhenj të Babilonisë së vjetër, Nemrudine kohës së Ibrahimit a.s.. Nemrudi ishte një perandor shumë i fuqishëm, Allahu xh.sh. e ka ndëshkuar me një mushkonjë dhe shkaku i vdekjes së tij ka qenë pikërisht mushkonja. Prandaj, çdo zullum i cili bëhet duke u mbështetur në fuqinë personale për t’ia ngrënë hakun tjetër kujt, Allahu xh.sh. e çon kot atë punë dhe përballë atij që bën zullum qëndron vetë Allahu xh.sh.. Edhe pse zullumqari disa herë mendon se i ec zullumi, të themi që gjatë gjithë jetës i ec, ama kjo është ende më keq, për shkak se ndëshkimi i tij mbetet plotësisht për në ahiret. Nëse i ec dikujt zullumi në këtë jetë, është edhe më keq, se asgjë nuk do të pastrohet në këtë botë, do të ngel për botën tjetër. Edhe e mira, ta dini që sa më pak ne e marim kundërvlerën e të mirës tonë në këtë botë, aq më shumë na mbetet ta marrim në botën tjetër, për ato që besojnë është fjala. Nëse besojmë në botën tjetër kështu si që e shohim njëri tjetrin, atëherë askush mos të ketë dert se do t’i shkojë kot ndonjë punë e mirë ose ndonjë punë e keqe. Çdo ajet i Kur’anit është shumë indikativ, shumë i urtë. Në suren Zilzal (do t’i vijë koha edhe atë shpejtë do ta analizojmë) thotë “Fe men ja’mel mithkale dherretin hajren jerah. Femen jamel mithkale dherretin sherren jerah…” / “Kush vepron diçka sa edhe një grimcë e vogël hajr, ai do ta sheh kundërvlerën e saj, kush vepron diçka sa edhe një grimcë e vogël sher edhe ai do ta sheh kundërvlerën e asaj” ama thotë kush vepron, jo kush di, për atë ne themi gjithnjë veprimi është i rëndësishëm. Çdo person, për ta pas besimin e plotë, duhet të besojë çdo fjalë të Kur’anit; nëse Zoti thotë që çdo punë të mirë që e bëni, edhe sa një grimcë e vogël, Unë do t’ua kthej, atëherë mos keni dyshim asnjëherë. Shpeshherë njerëzit kur ballafaqohen me siklete të ndryshme të kësaj bote, fillojnë të hyjnë në strese pse dikush ka e ai nuk ka, por ta dini që disa kjo situatë është rahmet i Zotit që kundërvlerën e punëve të mira gjithsesi se e jep, nuk ka dyshim, ama ndonjëherë e le që kundërvlerën e punëve të mira të na e jep në Ahiret, ajo është ende më e lezetshme për shkak se në atë kohë do të na duhet më së tepërmi neve ndihma e Allahut xh.sh.. Analizat duhet t’i bëjmë të drejta, duhet ta analizojmë edhe rrethin/mjedisin në të cilin jemi duke jetuar, personat të cilët kanë qenë zullumqarë, ato që janë përpjekur që të shkelin mbi zemrat e njerëzve të tjerë, ato njerëz janë ballafaquar më dënimin/ndëshkimin e Zotit qysh në këtë botë. Çështja e Ebrehas në të vërtetë është shkelje mbi zemrën e botës. Te ne në tasavvuf ka një element që edhe Junus Emre e thotë në një poezi të veten:
Ey hace O zotëri
Istersen var bin hacce Nëse ke dëshirë njëmijë herë shko në haxh
Hepsinden iyice Shumë më e mirë se këto është
Birinin gönlüne girmektir. Të bësh vend në zemrën e dikujt.
kjo është një prej vlerave më të larta, ndërsa e kundërta e kësaj është të shkelësh mbi zemrën e dikujt, t’ia thyesh zemrën dikujt. Te ne në popull përdoret edhe një fjalë: “Të thyesh zemrën e dikujt është sikur ta rrënosh Qaben”, kjo fjalë e urtë rrjedh prej këtij ajetit për shkak se Ebreha ka shkelur mbi zemrën e Gjithësisë, mbi Bjetullahin edhe Allahu xh.sh. ia ka nxjerrur bosh strategjinë e tij.
“Ve ersele alejhim tajren ebabil” thotë që Allahu xh.sh. kundër atij i dërgoi zogjtë ebabil, njëherë ka disa fjalë të cilat janë plot me urti. Ve ersele (dërgoi) është e njëjta folje, e cila përdoret edhe për dërgimin e Pejgamberit, do të thotë që tregon intervenimin e Zotit në Gjithësi, e sulmon teorinë e dualizmit. Aristoteli është dualist.. Çka do të thotë dualizmi? Dualizëm do të thotë që Zoti e ka krijuar Gjithësinë edhe Ai vet është tërhequr dhe e ka lënë të funksionojë në kuadër të sistemit të shkak pasojës. Do të thotë Aristoteli është i mendimit që Zoti e ka krijuar botën dhe e ka kurdis si sahat edhe ky sahat punon, pastaj do të shkatërrohet dhe Ai aspak nuk intervenon, ai është një lëvizës i palëvizshëm, më vonë Kindi e ka kritikuar Aristotelin, por pa hy në këto detaje qëllimin e kam të sqaroj që këtu Allahu xh.sh. thotë, Unë intervenoj në Gjithësi. Tash për shembull çka ka lidhje kjo me ne? Ne mund tëmendojmë se Ebabilët ndoshta nuk kanë lidhje me ne, pasi ne kemi filluar t’i analizojmë gjërat se ndodhin vetëm në kuadër të ligjeve fizike. Nuk është ashtu. Në Gjithësi ka vetëm teori fizike, nuk ka ligje fizike ; përderisa diçka njëherë ndryshon, atëherë nuk është ligj. Zjarri Ibrahimin a.s. nuk a ka djegur, zakon e ka të djegë, por nuk e ka ligj, mundet të mos djegë, disaherë mundet edhe të shërojë zjarri. Laseri ka temperaturë të lartë, është zjarr, ama nuk djeg por shëron Pra Zoti nuk është jashtë Gjithësisë dhe Gjithësia nuk fuksionon e pavarur prej Tij.
Pra intervenimi për atë kohë i Zotit ka qenë që i ka dërgur disa zogj ebabil, po mirë ne a nuk kemi intervenime tash nga ana e Zotit a? Për shembull unë e mbaj mend isha në doktoraturë në vitin 1999 edhe u bë një tërmet i madh në Turqi. Në atë tërmet kishte disa mesazhe, u rrënuan disa vende të cilat aso kohe bënë shumë zullum në Turqi. Kishte shumë diskutimë në televizione atëherë, disa thonin që ky është dënim i Zotit, disa të tjerë thonin që s’ka lidhje kjo me dënimin e Zotit, , është ligj i fizikës, është bërë tërmeti dhe ka mbaruar puna, mirëpo ja që nuk është ashtu. Në çdo gjë në Gjithësi, ka intervenim të Zotit, Zoti është i inkuadruar brenda Gjithësisë. Do të thotë edhe në atë tërmet ka një hikmet/urtësi, edhe në luftë ka një hikmet, edhe në vdekje ka një hikmet, edhe në një smundje ka një hikmet. Dijetarët tonë që kanë qenë më të devotshëm, shpeshherë kur u është sëmurë dikush në familje, kanë menduar se çfarë gjynahi (mëkati) ka bërë ai vetë që Zoti e ka sprovuar me sëmundje në familje. Ta zëmë që tërmeti është ligj fizik, po edhe vetëtima, bubullima, rrufeja, dielli janë ligje fizike. Pse kur ka diell njerëzit nuk frigohen, ama kur ka rrufe frigohen? Nëse është ligj fizik, atëherë nuk duhet të frigohen edhe kur do të ketë rrufe; veçanërisht nëse e ka dëgjuar ndonjë bestytni si ‘mos rri nën dru’, ‘mos rri nën strehë’ se të kap vetëtima askush nuk rri, mund të jetë profesor doktor i fizikës, ama nuk rri nën strehë. Nëse është vetëm ligj fizik atëherë ai duhet të ndihet edhe kur ka rrufe ashtu si ndihet kur ka diell, por ja që nuk është ashtu, domethënë që nuk është vetëm ligj fizik.
Ka ajet në Kur’an ku Allahu xh.sh. thotë që rrufeja është gjuajtje pas xhinëve të cilët, dëshirojnë të marrin informata prej qiellit edhe t’ua përcjellin njerëzve të ligë. Tash çka është qëllimi? Një periudhë njerëzit e kanë marrë vetëm këtë dhe nuk kanë hyrë ta analizojnë çështjen nga aspekti fizik, por Allahu xh.sh. thotë që ju do ta analizoni proçesin nga aspekti fizik, por ama në fund do të thoni Subhanallah pasi edhe Unë jam aty. Fakiri ka bërë përkthimin e një vepre të Hoxhë Tahsinit prej osmanlishtes (ajo vepër ende nuk është botuar në turqisht, botimi i parë i asaj është në shqip dhe ka dalë prej botimit në Shqipëri) dhe aty autori flet për shkencat (ka qenë një shkencëtarë i njohur i shekullit të XIX, është me origjinë shqiptare). Pasi i sqaron fenomenet të cilat ekzistojnë në natyrë, në fund thotë Subhanallah / Lëvdatat të takojnë ty o Allah. Ky është elementi i baraspeshës, për atë Allahu xh.sh. thotë “Unë i kam dërguar ebabilët, dhe atëherë kur të bëni zullum ta dini që edhe unë inkuadrohem, ama kur do të jetë ky inkuadrim është puna ime, ama të dini që edhe kur bëni mirë, përsëri Unë inkuadrohem”. Ndonjëherë besoni që nuk mund ta kuptoni se për një të mirë që e bëni, sa të mira iu kthehen, nuk mund t’i shihni se prej kah vijnë, në çfarë mënyre ec puna, këtë e shohin të gjithë ato persona të cilët, nga pak e lustrojnë zemrën. Tasavvufi (shpirtëria islame) është e koncenturar në lustrimin e zemrës. Zemra e ndryshkur nuk i ndjen veprat e Zotit, inkuadrimin e Zotit, përderisa nuk është e lustruar, përderisa nuk është larguar ndryshku, i cili nuk le që të reflektohen vlerat e Zotit. Prandaj, them që Allahu xh.sh. në çdo moment inkuadrohet në Gjithësi, “Ai në çdo moment është në një punë të re” dhe këtë asnjëherë nuk duhet ta harrojmë. Po si nuk do ta harrojmë? Nuk e harrojmë duke iu lutur Atij. Te ne në tasavvuf ka një lloj të përkujtimit të Zotit që quhet dhikri daimi / dhikri i përhershëm. Personi i cili thotë La ilahe illallah njëherë, thotë Ja Allah njëherë, thotë Ja Hak njëherë brenda ditës në numra të caktuar, pas një periudhe të caktuar fillon që pandërprerë të jetojë me Zotin bashkërisht dhe ky është një prej qëllimeve të cilën e ka besimtari i vërtetë në jetën e tij të kësaj bote.
Fjala Alejhim / kundër atyre, është një formë që e tregon se e merr përballë vetes si armik Zotin dhe të gjithë njerëzit që sillen në mënyrën e mësipërme, ata ballafaqohen me fuqinë e Zotit. Çka ka dërguar Allahu kundër tyre? “Tajran ebabil” iu ka dërguar zogj ebabil. Po pse është përdorur zog (për shembull pse nuk u ka çu miza përdhese. Momentalish në botë, nga aspekti i fuqisë së kësaj bote, janë të fortë ato që sundojnë me qiellin edhe dërgesa e zogjve në një mënyrë është metaforë që ta dini që poshtë sado që të jeni të fortë ju, ato që do ta mbajnë në dorë qiellin do të jenë më të fortë. Pse nuk e ka përdorur emrin e zogut në njëjës (ebabil është shumës në gjuhën arabe)? Në tefsiret do ta shihni se ky emër nuk ka njëjës në gjuhën arabe, ebabil do të thotë është një lloj i zogut i cili emrin e ka vetëm shumës. Janë bërë komente të shumta në lidhje me ebabilët dhe është thënë: janë zogj të cilët fluturojnë në grupe, për atë e ka përdorur ebabil, ndërsa fakiri mendon se Allahu xh.sh. këtu na e tërheq kujdesin se sado që individualisht të jeni të fortë, jeni të dobët. Personat të cilët nuk dinë në bashkësi të veprojnë gjithnjë ngelin të dobët. Këto zogj janë të fortë për shkak se (ato janë shumë të vegjël, në kthetra kanë gurrë ose baltë të pjekur e cila është shumë e vogël) janë shumë, për shkak se në mënyrë të organizuar i lëshojnë gurët sistematikisht dhe kështu e shkatërrojnë Ebrehan. Në një mënyrë Allahu xh.sh. na e tërheq kujdesin për punën institucionale, puna institucionale është punë e cila sjell sukses dhe e mund edhe armikun më të madh. Bëjeni një analizë tash, kush është nga aspekti i vendzënies në botë më i organizaur, Zvicra apo India? Në Indi kanë filluar zgjedhjet në 8 prill (sot 12 maj) ende nuk kanë përfunduar, a në Zvicër për 1 ditë përfundojnë zgjedhjet, madje edhe deri në drekë përfundojnë. Do të thotë që India ka 1,200,000,000 njerëz (një miliard e dyqind milion njerëz) ama Zvicra është më e fortë se India. Përreth Izraelit ka 400 milion muslimanë, ama Izraeli është më i fortë se ato, pse? Për shkak se ka sistem të punës, për shkak se është i organizuar, për shkak se funksionon ashtu si e kërkon rregulli i Gjithësisë. Edhe Allahu xh.sh. këtë neve na e thotë, thotë , ju nëse doni që të keni sukses ndaj idhtarëve të elefantit, ndaj atyre të cilët janë shumë të fortë, atëherë duhet të jeni të organizuar mirë. Mbi çdo organizim ka mundësi të ngadhënjehet, me një organizim më të mirë. Faleminderit.
