Sureja Nasr
Sonte do të fillojmë me një sure të re të Kur’anit famëlartë, me suren Nasr ose sureja Idha xhae që shumica prej jush e di edhe përmendësh. Nëse iu kujtohet në ligjëratat para kësaj thamë që suret të cilat zënë vend në pjesën e fundit të Kur’anit janë sure që Pejgamberit s.a.v.s. i kanë zbritur në Mekë. Janë sure të shkurtëra dhe kanë karakter të bisedës dhe të rrahjes së çështjeve që kryesisht janë të përqëndruara rreth imanit/besimit në Allahun xh.sh.. Sureja Nasr Pejgamberit s.a.v.s. i ka zbritur përderisa ai ka qenë në Medine, por bën pjesë në pjesën e sureve të shkurtëra të cilat janë në fund të Kur’anit a.sh. por ka edhe një karakteristikë interesante se i ka zbritur kur ka qenë i vendosur në Medine, por përderisa ishtë në Mekë, në haxhin e fundit, lamtumirës të Pejgamberit a.s..
Në të vërtetë haxhi lamtumirës është edhe një rast shumë i rëndësishëm për periudhën pas Pejgamberit a.s.. Shumica prej jush keni dëgjuar për fjalimin/hutben që Pejgamberi a.s. e ka mbajtur në haxhin veda/lamtumirës; është një hutbe që lirisht mund të konsiderohet si një proklamatë, deklaratë për të drejtat e njeriut, një deklaratë për vendzënien meritore të njeriut në shoqëri në përgjithësi dhe këtë Pejgamberi a.s. e bën paramendojeni në vitin 630/631 të erës sonë (shekullin VII) dhe nëse i lexoni fjalitë të cilat i ka përdorur Pejgamberi a.s. (ua preferoj e keni në internet mund ta lexoni) do të shihni që shumica e institucioneve dhe organeve botërore të cilat sot funksionojnë në emër të drejtësisë shoqërore, drejtësisë sociale, të cilat thirren në të drejtat e njeriut, në barazinë ndërnjerëzore kryesisht themelet i kanë në këtë hutbe të Pejgamberit s.a.v.s. dhe është ndër të parat të këtij karakteri në historinë e njerëzimit.
Edhe sureja Nasr Pejgamberit a.s. i ka zbritur përderisa ai ishte në haxhin veda/lamtumirës, prapëseprapë konsiderohet sure e Medines për shkak se Pejgamberi a.s. ka qenë i shpërngulur në Medine. Sureja është e emërtuar Nasr; Nasr në përkthim prej gjuhës arabe do të thotë ndihmë. Sureja fillon me termin e ndihmës. Njeriut Allahu xh.sh. në Kur’an i flet për relacionin e ndihmës nga ana e Tij. Do t’iu jap një shembull me muslimanët e parë. Pejgamberi s.a.v.s. në Mekë kur filloi të thirr në fé, nuk ka dyshim që popullsia e Mekes nuk ishte e përgaditur për të pranuar mesazhin e Pejgamberit a.s. dhe e kundërshtuan. Një, e kundërshtuan për shkak të aspekteve shoqërore që nuk ishin të përgaditur për të bërë reforma aq të thella në shoqërinë e Mekes. Dy, e kundërshtuan për shkak se dilte një person, një djalë i ri që donte ta ndryshojë tërë terkin e mendimit dhe të sjelljes shoqërore në Mekë. E treta, dilte një person i cili i zhvlerësonte, i shfuqizonte të gjitha besimet, zakonet, traditat të cilat ekzistonin në Mekë dhe kërkonte që të vendos të reja.
Për të njëjtat çështje është dënuar edhe Sokrati. Gjatë historisë, të gjithë njerëzit e mençur të cilët kanë patur dëshirë që të ndryshojnë diçka në shoqëri, ata kryesisht janë akuzuar se e prishin rininë dhe flasin gjëra për të cilat nuk është mësuar veshi i njerëzve tjerë të dëgjojnë. Një prej elementeve ku janë parë njerëzit e mirë gjatë historisë është edhe kjo. Sokratin e kanë dënuar me vrajse dhe akuza ka qenë për shkak se flet gjëra që nuk janë mësuar t’i dëgjojnë dhe e dyta për shkak se e prish rininë. Edhe pejgamberët tjerë kur kanë shkuar te popullata e tyre dhe i kanë thirrur në fé, popullsia u është përgjigjur “Ne i kemi gjetur të parët tanë duke besuar në këtë mënyrë dhe pse ju tash nxjerrni adete të reja”. Ndërsa në fé, në besim po edhe në shoqëri gjëja më e rrezikshme është imitimi i verbër. Imitimi i verbër e qelbos shoqërinë, e qelbos edhe fenë. Gjysmën e dytë të shekullit XIX pas vitit 1850 edhe në botën islame fillojnë lëvizje të ixhtihadit; ixhtihad do të thotë përpjekje intelektuale fetare islame, që në kuadër të Kur’anit edhe sunetit të Pejgamberit a.s. popullsisë muslimane të cilët jetojnë në kohë të ndryshme nga ato të mëparshmet, t’iu jepet mundësia që të jetojnë sipas tyre. Pas shekullit III/IV kjo dera e ixhtihadit, e mendimit, e përpjekjes dhe thellimit intelektual brenda burimeve të fesë, është ndërprerë te muslimanët (kanë thënë që pas Ebu Hanifes, pas Imam Shafiut, pas Imam Ibni Hanbelit, pas Imam Malikut më ne nuk mund të mendojmë; ato kanë menduar për ne dhe ne nuk kemi të drejtë të mendojmë për çështjet e fesë ). Mirë ama kushtet për çdo ditë kanë ndryshuar dhe një prej çështjeve të prapambeturisë (shkaqeve kryesore të prapambeturisë) së muslimanëve është mbyllja e derës së ixhtihadit, që muslimanëve nuk iu është lejuar që të artikulojnë kërkesat e tyre dhe këtyre kërkesave t’iu jepen oferta kuranore dhe sipas sunetit, në kuadër të kushteve në të cilat ata kanë jetuar. Të njëjtin problem në disa shoqëri ne e përjetojmë edhe sot e kësaj dite. Aktivitete në fund të shekullit të XIX, posaçërisht me Xhemaludin Afganin, me Muahmmed Abduhu, me Kasimiun, me kodifikimin e ligjeve të para në perandorinë osmane, me Ahmet Xhevdet Pashën; do të thotë janë lëvizje për ta lëvizur këtë ujin që të fillojë të rrjedhë, jo të rijë në një vend. Edhe nga aspekti fetarë nëse uji rri në një vend dhe është në një sipërfaqe të vogël, prej atij nuk mund të marrësh abdest, nuk të pastron. E njëjta gjë ndodh edhe me mendimin. Prandaj edhe Pejgamberi s.a.v.s. kryesisht është akuzuar për këtë çështje, për shkak se ka ardhur me një mendim të ri dhe si pasojë është ballafaquar edhe me konsekuenca dhe reperkusione të ndryshme në shoqërinë e Mekes. Si që ka mundësi të përballet edhe çdo person gjatë historisë. E kemi thënë edhe më parë që pejgamberët, secili për vete, janë arketipe shoqërore. Për shembull, prej hadithit të Pejgamberit a.s. ne e dimë që kanë ardhur 124,000 pejgamberë, pse të gjithë këto nuk janë të përmendur në Kur’an? Pse në Kur’an janë të përmendur vetëm 28 pejgamberë? Përmenden për shkak se ata, kanë elemene në jetën e tyre që mund të jenë shembull për ne; për atë përmenden pejgamberët në Kur’an dhe ata janë vetëm se mostra në bazë të të cilëve ne do të kemi mundësi të sillemi në jetën tonë. Edhe Pejgamberi a.s. është i tillë. Këtu te ne ka një mënyrë të të menduarit, posaçërisht në shoqëritë të cilët nuk kanë dëshirë të lëvizin shumë, të cilët dalëngadalë kanë filluar të qelbosen, “mos e prek; mos e lëviz; mos e ngacmo atë punë; mos e ngacmo këtë punë nuk është puna jote, është puna e dikuj tjetër” dhe në atë moment fillon edhe stagnimi absolut. Jo gjithëherë e reja është më e mirë, mirë ama, çdo gjë e cila nuk ka mundësi që t’iu përgjigjet (edhe fé nëse është kjo) çështjeve jetësore në të cilat jetojnë njeriëzit; nëse feja qëndron në njërën anë në raftet e librave, ndërsa në jetë nuk ka mundësi të praktikohet, atëherë këtu ka një problem; atëherë përgjegjësia nuk është vetëm e atyre që nuk e praktikojnë, por përgjegjësia është edhe e atyre të cilët nuk kanë mundësi që ta artikulojnë fenë në atë mënyrë që të kenë mundësi njerëzit me atë të marrin frymë. Pejgamberi a.s. e bënte këtë dhe në moment kur iu paraqit mekasve me fenë Islame, ata filluan që ta kundërshtojnë dhe në mes të atyre kundërshtimeve ishte edhe izolimi i muslimanëve në një lagje të Mekes që njihet në historinë islame si bojkoti ndaj muslimanëve dhe mos të bëjnë asnjëfarë marrëdhënie me ata të cilët ishin bërë musliman. Në këtë kohë, njëri prej të afërmve të Pejgamberit a.s. iu drejtua Pejgamberit a.s. dhe i tha që : “Kur do të vijë më ndihma e Allahut xh.sh.?” ; Pejgamberi a.s. i tha që: “Mos ki dyshim se ndihma e Allahut xh.sh. është afër”.
Edhe sureja Nasr flet për një lloj të ndihmës dhe të një përgëzimi që Allahu xh.sh. ia jep Pejgamberit s.a.v.s.. Ajo që është më me rëndësi, duhet të dihet se asnjë besimtar nuk ka të drejtë të jetë edhe besimtarë edhe të mendojë se sukseset e tij i ka prej vetes. Përpjekja maksimalisht bëhet nga personi, mirëpo ndihma gjatë jetës është gjithnjë nga ana e Allahut xh.sh.. Sureja Nasr Pejgamberit a.s. ia bën me dije ose e verifikon një maketë të të menduarit, i thotë “Atëherë kur do të vijë ndihma e Allahut xh.sh. dhe çlirimi/hapja”; “Do t’i shohësh njerëzit se si hyjnë në fenë e Allahut xh.sh. valë-valë/ grupe-grupe” ; do të thotë që flet për një fenomen që ti do të përpiqesh t’i thërasësh njerëzit në fé, ti do ta bësh punën tënde, mirëpo ata do të inkuadrohen në të atëherë kur do të vijë ndihma e Allahut xh.sh. dhe do të vijë hapja/fet’hi/çliririmi (ka disa kuptime që ne do të flasim për kuptimet e fjalës fet’h dhe fjalës nasr). Ky ajet nuk flet vetëm për inkuadrimin e njerëzve nga aspekti fizik, por për diçka metafizike që ka ndikuar që njerëzit të hyjnë grupe grupe në fé si kanë hyrë pas haxhit lamtumirës të Pejgamberit s.a.v.s.. Ajeti ka një thellësi shumë të fortë strategjike, ka një thellësi shumë të fortë të strukturës njerëzore (para se të kalojmë në te, do të them edhe dy-tre fjalë në lidhje me suren në përgjithësi).
Kur i ka ardhur kjo sure Pejgamberit a.s. Hz.Aisheja (e transmeton Buhariu) thotë që pasi që i erdhi kjo sure Pejgamberit a.s. (është një ndër suret që i ka ardhur në fund, është një prej sureve të Medines, i erdhi në haxhin veda; pas haxhit veda Pejgamberi a.s. ka ecur drejt hakut/ ka ndërruar jetë, është transferuar prej kësaj bote në botën tjetër), Pejgamberi a.s. çdoherë në namaz kur ishte në ruku e lexonte “Qofsh i lartësuar o Zoti im dhe falënderimi të takon vetëm ty, më fal mua o Zoti im” (kjo është një lutje të cilën e ka lexuar Pejgamberi s.a.v.s. dhe s’ka fjalë që preferohet edhe çdo person ta lexojë; nëse është lutja e Pejgamberit a.s., atëherë është lutja më e mirë se si kemi mundësi që t’i lutemi Allahut xh.sh.) dhe i ka thënë Hz.Aishes që “Allahu xh.sh. me zbritjen e kësaj sureje mua më lajmëroi se më thirr pranë vetes”. Në një transmetim tjetër edhe Hz.Fatimes Pejgamberi s.a.v.s. i ka thënë “Nëpërmjet të sures Nasr Allahu xh.sh. më tregoi se më është afruar vdekja, por personi i parë prej familjes që do të vijë afër meje do të jesh ti” edhe është e vërtetë që 6 muaj pas vdekjes së Pejgamberit a.s. edhe Hz.Fatimeja ka ndërruar jetë. Ka edhe një mendim tjetër që Pejgamberit a.s. kjo sure i ka zbritur përderisa ka qenë në Medine pas luftës së Hajberit (lufta e Hajberit është një betëjë të cilën Pejgambeir a.s. e ka patur me hebrenjtë në Medine dhe kryesisht është dy-tre vjet para vdekjes së Pejgamberit s.a.v.s.; Allahu xh.sh. thotë që në Hajber Pejgamberit a.s. i ka treguar se do ta çlirojë Meken dhe njerëzit grupe-grupe do të hyjnë në fenë e Allahut xh.sh.). Sidoqoftë, sureja Nasr (është mendim i përbashkët i të gjithë dijetarëve) është sureja e fundit e zbritur Pejgamberit a.s.. Nëse pranohet mendimi se i ka zbritur në haxhin veda, atëherë 80 ditë pas zbritjes së sures Nasr ka jetuar Pejgamberi s.a.v.s.; por, nuk është ajeti i fundit se pas saj ka patur edhe ajete tjera që i kanë zbritur, mirë ama si sure e fundit e cila i ka zbritur Pejgamberit s.a.v.s. dhe ia ka dhënë myzhden për diçka tjetër për shkak se më këtu nuk bisedohet për çlirim të Mekes, por bisedohet për çlirime të tjera, domethënë për depërtimin dhe inkuadrimin në fenë islame edhe të gjeneratave të ardhëshme edhe kjo ka qenë myzhdeja dhe përgëzimi të cilën Allahu xh.sh. ia ka dhënë Pejgamberit a.s.. Nëse e lexoni suren Nasr, do ta shihni që secili ajet i kësaj sureje në fund mbaron me dy shkronja, me elifin dhe ha-në, rima e ajeteve të Idha xhae është me këto dy shkronja. Elifi është simbol dhe metaforë e Allahut xh.sh., elifi është simbol dhe metaforë e qëndrimit në këmbë, drejtë, pa frikë në rrugë të Allahut xh.sh.. Ha-ja është simbol i Pejgamberit s.a.v.s., kryesisht Pejgamberi a.s. kur metaforizohet me germa edhe në letërsinë islame në literaturë simbolizohet me shkronjën ha; në të njëjtën kohë është edhe simbol i sexhdes. Nëse i nxjerrni përballë njëra tjetrës, atëherë tregon se për të patur sukses personi, ka nevojë që të përkulet para Allahut xh.sh.. Domethënë ha-ja ka nevojë të përkulet para Allahut xh.sh. që ta merr ndihmën e elifit dhe së bashku të dyja e bëjnë suren Nasr, e sjellin ndihmën e Allahut xh.sh.. Ky është një mësim kuranor i cili vazhdon deri në ditën e kijametit dhe në brendinë, në përmasën shpirtërore, kuptimore, metafizike të sures Nasr, Allahu xh.sh. neve na e tregon mënyrën se si kemi mundësi të përballemi me ndihmën e Tij. Këtu iu kam thënë disa herë që fakiri nuk iu flet juve për çlirime, për marrje, ofanziva, mendime megalomane se ne duhet ta marrim botën. Fakiri iu flet për çlirimin e vetvetes, për sundimin me vetveten. Ka një çështje shumë të rëndësishme edhe këtë secili prej nesh duhet ta ketë parasysh. Ka mundësi që tërë bota të jetë shumë e pasur, ama nëse ti je i varfër s’ke hajr/dobi prej saj; ka mundësi që e tërë bota të jetë e varfër, ama ti nëse ke të hash bukë atëherë ti je mirë. E njëjta gjë është edhe me elementin e fesë posaçërisht. Një pjesë e madhe e njerëzve mendojnë se muslimanët duhet vetëm ta zgjerojnë përmasën e kuantitetit të tyre. Nuk e ka bërë këtë Pejgamberi a.s., në asnjë mënyrë. Sot e lexoja edhe një mendim të Muhammed Abduhu/së (është një prej muxheddidëve/ripërtërirësve, personave që kanë bërë rekonstruim të mendimit islam në shekullin e XIX; nuk e përdor termin reformë për shkak se reformë do të thotë t’i japësh një formë të re; te ne nuk ka formë të re; te ne ka ribërje, ripërtrirje, texhdid; ne nuk mund ta ndërrojmë formën e namazit, ibadetit. Disa herë e kemi thënë edhe më përpara ne nuk kemi mundësi ti bejm ibadet Zotit unë si dua ose ti si do, Zotit i besohet ashtu si i besohet dhe kjo nuk ka forma të ndryshme). Është edhe në mendimin e Muhammed Abduhusë dhe ka ndikuar shumë në riorganizimin e sistemit arsimorë në Egjipt, se të gjitha idetë të cilat imponohen prej lartë, shumë vështrië kalojnë dhe depërtojnë në poret e popullsisë. Vetëm atëherë kur idetë bëhen me edukimin e njerëzve në mënyrë horizontale brenda, atëherë ka mundësi që të krijohen kushte për ndërtimin e institucioneve të shëndosha. Edhe Pejgamberi a.s. kështu e bëri, periudha e Mekes ishte e tillë. Përderisa nuk i keni ju as’habët e Bedrit (personat të cilët kanë qenë me Pejgamberin a.s. në Bedr), ju nuk mund ta krijoni shtetin e Medines, nuk mund ti bëni edhe emevitët, abasidët, osmanlinjtë, selxhukët më vonë; lufta e Bedrit për shembull ka qenë një betejë shumë e vogël që tash nga aspekti i luftërave nëse e analizojmë, atëherë është një betejë lagjeje tash (300 veta kanë luftuar kundër 900), mirë ama nga aspekti i metaforës dhe simbolikës të cilën e ka, ka një simbolikë të madhe nga aspekti i kuadrit i cili është përgaditur aty. Për atë edhe feja edhe Allahu xh.sh. posaçërisht nëpërmjet të sures Nasr na tregon që atëherë kur do të përpiqemi që ne këto çlirime, këto ndihma ti përjetojmë në brendinë tonë, atëherë Allahu xh.sh. do të na jep mundësi që t’iu ndihmojmë edhe të tjerëve. Momentalisht bota ka një anomali shumë të rëndësishme, shumë të rrezikshme dhe ajo anomali është që njerëzit të papërgaditur, në të gjitha lëmitë, në mënyrë të papërgjegjshme janë në gjendje që të marrin në supet e tyre bara të rënda, posaçërisht kur bëhet fjalë për fenë. Sot nëse dilni të ecni nëpër rrugë do të hasni shumë njerëz të cilët thonë që janë dai (thirrës në fé). Dai në asnjë periudhë historike nuk është bërë personi pa ixhazet/diplomë (nuk e kam qëllimin në diplomën e shkollës). As’habë përreth Pejgamberit a.s. ka patur plot, por kë e ka çuar në Jemen? Muadh Ibn Xhebelin e ka çuar. I ka thënë: “Ti do të shkosh në Jemen” dhe ai ia kthen “Tamam ja Resulullah”. Pejgamberi a.s. i thotë “Si do të punosh atje? Si do të gjykosh? Si do të sillesh me njerëzit?” dhe përgjigjeja që merr nga Muadh Ibn Xhebeli është “Ja Resulullah, do të sillem sipas Kur’anit”; Pejgamberi a.s. më pas e pyet “Por nëse një çështje që do të hasësh në atë shoqëri nuk e gjen dot në Kur’an, atëherë si do të sillesh?” dhe përgjigjeja që merr është “Atëherë do të sillem me sunnetin, me hadithet tua ja Resulullah”. Pejgamberi a.s. vazhdon “Po nëse nuk e gjen edhe aty (që na tregon neve se kemi mundësi mos ta gjejmë, të paraqiten raste të reja) çka do të bësh atëherë?” dhe Muadh Ibn Xhebeli është përgjigjur “Unë do të përpiqem që ta përdor opinionin tim duke u bazuar në këta dy fundamente të fesë” dhe Pejgambeir a.s. atëherë e ka dërguar Muadh Ibn Xhebelin. Domethënë e ka dërguar Muadh Ibn Xhebelin dhe i ka dhënë ixhazet për të thirrur, për shkak se ka patur kapacitet edhe intelektual edhe tradicional, ka patur kapacitet edhe racional edhe tradicional edhe akli edhe nakli për të thitrrur në fé. Tash secili do ti lexojë dy rreshta edhe do të del të thirr në fé, nuk ka mundësi. Ai do të del të thirr, por nuk duhet të dëgjohet për shkak se për tu dëgjuar njerëzit të cilët flasin për çështje shumë serioze siç është feja, gjithsesi se duhet të shikohet në përgaditjen e tyre edhe tradicionale edhe racionale, edhe aklije po edhe naklije. Ajo që është më me rëndësi (këtë ua them edhe juve që më dëgjoni mua) obligimi nuk është i yni që ne ti thërrasim tjerët edhe e keni vërejtur shpeshherë shumica e njerëzve kërkojnë që sa më shumë xhemaat të kenë. Ne nuk kemi dëshirë shumë xhemaat të kemi. Ne kemi dëshirë të kemi aq njerëz sa do të na dëgjojnë neve, aq njerëz që kur do të dalin prej këtu fjala jonë do të ndikojë te ato, personat të cilët do të dëgjojnë kur të dalin do të thonë : “Ne e dëgjuam dhe e respektuam”. Shoqërisë në përgjithësi nga aspekti i të mirës i nevojiten persona të tillë, të cilët pas kësaj do t’ia bartin këtë ide fisnike vetes së tyre po edhe familjeve të tyre. Disa herë ndoshta e kam thënë edhe më përpara që nëse ne arrijmë që një person nëpërmjet nesh ta mësojë fenë dhe t’i shërbejë Zotit, për ne mjafton për në xhennet, s’duhet më tepër (merret vesh nëse në të kundërtën nuk bëhemi shkak që dikush të ik prej fesë). Në të shumtën e rasteve njerëzit mendojnë se thërrasin në fe , por bëhen shkak që 100 tjerë të ikin me mënyrën jo adekuate të thirrjes, dhe këtë aspak nuk e numërojnë. A mendon se nuk do të përgjigjesh për këto që bëhesh shkak që të ikin? Pse? Për shkak se ti fenë e ke ç’qiellzu, ia ke humbur diemenzionin e qiellit fesë.
Para disa ditëve një prej miqve tanë më pyet për një person për çështjen e zekatit (do ta jep zekatin për pasurinë, nuk e di ta jep kështu ta jep ashtu) edhe ka pyet filanin, ka pyet fallanin, ka pyet njërin, ka pyet tjetrin, ka pyetur të pestin, të dhjetin edhe shihet që ka ndjenjë fetarë që dëshiron ta jep, kjo është një element i mirë, mirë ama nuk pyeten 100 vetë për këtë punë, këtë duhet ta dini. Nëse jeni të sëmurë dhe keni problem me veshkët, dhe nëse shkoni te krejt mjekët e Tetovës më shumë do të sëmureni, domethënë duhet të zgjidhni një mjek që mendoni se është më i mirë edhe ti thoni “Po e dëgjuam dhe e respektuam”. Nëse mendojmë se do të pyesim 100 vetë dhe do të tubojmë informata në kokë, fetaria nuk është me plot informata, është me plot ibadet, për fetarësinë e kam fjalën, e sa për fjalë, ajo është tjetër gjë.
Ndihma e Allahut xh.sh. i vjen fetarësisë, i vjen ubudijetit, ibadetit, përkushtimit ndaj Allahut xh.sh.. “Ama ne kemi folur për fenë deri në mëngjes në kafe, kemi diskutuar…”, vetëm ata biseda të cilat përfundojnë me suksese të caktuara janë biseda të ibadetit. Edhe në suren Nasr Allahu xh.sh. thotë që “Kur të vijë ndihma e Zotit dhe hapja/fet’hi” domethënë ky nasri/kjo ndihmë e Allahut xh.sh. është një ndihmë e cila qëndron çdoherë pezull, rri varur edhe e pret personin i cili do t’ia hap derën që ta pranojë. Rudbari, një sufi i njohur, tërë jetën e tij i është lutur Allahut xh.sh., ka bërë ibdet, është munduar që të bëhet i mirë në shoqëri. Një ditë e kanë pyetur: “A nuk ke ti hiç shpresë në ndihmën e Allahut xh.sh., shpresë se më Allahu xh.sh. ty të ka pranuar në afërsinë e tij, je bërë evlija?”. Ai iu përgjigjet: “Jo, ende nuk jam në mesin e atyre që janë pranuar nga ana e Allahut xh.sh., mirë ama jam te dera dhe nëse do e hap derën unë i pari do të hyjë, për shkak se unë pandërprerë rri te dera”. Ka për qëllim të thotë që shpeshherë njerëzit nuk e shohin andej derës çka ka, por edhe të rrish te dera është me rëndësi, se kur të hapet dera i pari do të hysh. Nasri e ka këtë element, domethënë, ndihma e Allahut xh.sh. e ka këtë element; madje në çdo aspekt të jetës, në çdo hap të jetës nëse shikohet me sytë e ndihmës, e përkushtimit ndaj Zotit, ne e shohim ndihmën e Allahut xh.sh., por varet se çka kërkojmë prej Tij. Ataullah Iskenderi e ka një fjalë shumë të mirë, thotë: “O Zot, më ndihmo mua që sa më mirë të të përkushtohem ty”. Lutja më e mirë ndaj Allahut xh.sh. është që Ai të ta mundësojë që sa më shumë ti afrohesh Atij dhe kjo lutje është lutja më fisnike të cilën ka mundësi ta bëjë krijesa. Unë flas momentalisht për parimet gjenerale dhe nuk dua të depërtoj në shembujt konkret, por kjo nuk ka të bëjë vetëm me lutjen, namazin; ju e dini që elementi i fundit është namazi. Domethënë për një person i cili thotë se është besimtarë, nuk diskutohet puna e namazit, ai gjithsesi se duhet ta falë atë. Edhe mbyllja e fesë brenda katër mureve të kësaj dhome nuk është në rregull, (tash ne kemi ardhur këtu dhe jemi fetarë, me të dalur prej këtu të njëjtët persona, gënjejnë, mashtrojnë, nuk janë në gjendje që ti ndihmojnë dikuj tjetër, atëherë nuk është fé kjo).
Para disa ditëve lexova diçka që më tronditi (shikoni dijetarët shpeshherë janë ballafaquar me sfida shumë të vështira). Një dijetarë që ka qenë edhe shejhul islam në periudhën osmane Shejh Ibnul Veffa e ka emrin, një ditë në xhami ka qenë duke folur për hadithet të cilat i transmeton në librin e tij Buhariu (një libër i haditheve të Pejgamberit a.s. që konsiderohet më autentik). Ky në një vend e ka lexuar një rast kur Hz.Aliu në një luftë është plagosur me një shigjetë edhe shokët e vet kanë pritur që ai të lidhet në namaz që t’ia heqin shigjetën (domethënë anestezion e ka patur namazin) dhe pasi ka hyrë në namaz ia kanë hequr shigjetën dhe nuk e ka ndier dhimbjen. Shejh Ibnul Veffaja në një ligjëratë të vetë ka thënë “Ky është namaz, jo ne që kot e kot shkojmë në ruku dhe ngrihemi prej rukusë, kjo është punë e kotë”. Ato që e kanë patur zili i kanë shkuar sulltanit i kanë thënë “Ebul Veffaja tha që namazi është të bish të ngrishesh kot e kot” dhe e kanë varur atë për këtë fjalë. Mos të keqkuptohem, kur thash që namazi është puna e fundit, thash që për një besimtarë nuk e diskutojmë këtë çështje që duhet patjetër ta bëjë, por puna e besimtarit nuk kryhet me atë. Edhe në shoqëri, në çdo hap do të ballafaqohemi me namazin, domethënë, me çdo punë me çdo sfidë që e kemi; Drita (arsimtare e anglishtes) do të ballafaqohet në arsim, në një mjedis në të cilin aspak nuk i kushtohet vlerë arsimit, sa do të jetë në gjendje që atyre fëmijëve që babai nuk interesohet, drejtori i shkollës nuk interesohet, sistemi i arsimit nuk interesohet, sa për hirë të Zotit do të arrijë që t’ua bart mesazhin e dijes; këtu do të shihet fetarësia e Dritës. Ose hoxha në xhami, në moment kur duhet të ballafaqohet me një pjesë të njerëzve të cilët kanë ardhur ta provokojnë në xhami, një pjesë të njerëzve që i kanë përzënë prej shtëpie, me një pjesë të njerëzve të cilët fenë e kuptojnë vetëm si mevlude dhe hatme; sa do të arrijë që brenda atij xhematit të krijojë një trup i cili do të jetë i suksesshëm dhe nesër do të thotë që ky hoxhë atyre ua ka mësuar këtë të mirë. Për atë disa herë edhe këtyre studentëve që kanë ardhur pas meje, posaçërisht të teologjikut iu kam thënë, që gjëja më e mirë që mund të bëhet në xhami është t’ua mësoni njerëzve fenë, ti mësoni të lexojnë Kur’an edhe ti mësoni disa gjëra si ta jetojnë si duhet fenë, t’ua mbillni në zemrat e tyre fenë. Me vaaz/ligjërata në kursi kjo nuk bëhet, nuk u dëgjon askush edhe ligjërues më i mirë në botë të jeni. Nuk ka qenë kështu por momentalisht karakteri i ligjëratave të cilat mbahen si të domosdoshme edhe hoxha i xhamisë nuk i mban me dëshirë. Shoqërimi me njerëzit, krijimi i grupeve të cilët do të jenë shokë në mes veti për hirë të Zotit dhe bartja e atyre gjërave të cilat ka mundësi të jetësohen, dhe jo çështjeve utopike. Disa herë ndodh që njerëzit (kolegët tanë, po edhe ata të cilët bëhen fetarë) kur bëhet fjalë për fenë, ata flasin në mënyrë aq megalomane, sa që ai personi i cili nuk ka nisur në hapin e parë thotë “Valla unë kështu asnjëherë nuk mund të bëhem, më mirë mos të shkoj”; realiteti është se edhe ai që flet nuk është vet ashtu. Për shembull, përmendet, disa herë kam patur rast të dëgjoj “Ebu Bekri e ka dhënë krejt pasurinë për fenë” dhe ai që dëgjon thotë: “Këto më lypin krejt pasurinë, unë më mirë mos t’ia filloj kësaj pune”. Po Ebu Bekri e ka dhënë krej pasurinë, por halif ka qenë, kryetar shteti, ai ka qenë aty, pasuria e Ebu Bekrit dhe shteti kanë qenë një. Domethënë nuk mund ta krahasosh një person që është qytetarë i rëndomtë me Ebu Bekrin, nga aspekti i pozitës shoqërore. Ebu Bekri kur e ka dhënë krejt pasurinë? E ka dhënë pasi ka ndenjur 12 vjet me Pejgamberin a.s. dhe të rrish pranë Pejgamberit a.s. një minutë, vlen sa me jetuar 1000 vjet pa të, e jo të rrish 12 vjet më Pejgamberin a.s. ose 23 vjet sa ka qenë Ebu Bekri; 23 vite të rrish me Pejgambeirn a.s., nuk ke nevojë më për xhennet. Për atë, është me rëndësi që njerëzve me mënyrën e Pejgamberit a.s. t’u bartet ndihma e Allahut xh.sh., në atë mënyrë si që fetarët dhe ata të cilët mundohen të tjerëve t’ua bartin fenë, por edhe të tjerët familjeve të veta, të tjerët duhet ti konsiderojnë si foshnje; foshnjës së vogël ashtu si i jepet kafshata pak nga pak deri sa të rritet, edhe feja duhet të jepet pak nga pak deri sa të rritet (nuk mundet fëmijës që ka 6 muaj ti jepni një copë të madhe mishi se e mbytni krejt, por dalë ngadalë duhet). Personat të cilët i diskutojnë çështjet divergjente të fesë, ihtilafet/polemikat, ato nuk janë njerëz të mirë, dhe mos hapni ashtu biseda. Njerëzit të cilët nuk e njohin fenë, nuk ka nevojë t’iu flitni për medh’hebe, tarikate e të ngjashme. Domethënë personave të cilët nuk kanë njohuri për gjërat elementarë të fesë, nuk u flitet për gjëra të polemikave fetarë dhe ta dini që krejt ato që flasin për polemikat, krejt ato njerëz që e kanë qendrën e bisedës në polemikat, divergjencat, ato nuk janë njerëz të mirë. Asnjë medh’heb, asnjë tarikat, asnjë grup fetarë nuk iu ndal juve që të bëheni fetarë të mirë, që ti afroheni Allahut xh.sh.. Rruga për te Allahu xh.sh. nuk është punë e këtyre gjërave, është punë e sinqeritetit. Për atë, nëse në një mjedis ngjallen polemika, atëherë mos bisedoni. Në përgjithësi polemikat dhe divergjencat nuk janë elemente që neve na çojnë deri diku, por duhet bisedohet për çështjet elementare të fesë. Faleminderit.
