Surja ZILZAL
Të respektuar miq, sonte do të fillojmë me një sure të re të Kur’anit të Lartëmadhëruar, prej sureve të cilat janë në pjesën e fundit, në xhuzin e fundit të Kur’anit, është sureja Zilzal. Një sure që sipas shumë transmetimeve i ka zbritur Pejgamberit s.a.v.s. përderisa ai ka qenë në Medinë. Ka dy, tre transmetues që thonë që ka zbritur në Mekë. Arsyeja se pse disa herë e përmendi rastin e Mekës dhe Medinës është se suret të cilat i kanë zbritur Pejgamberit a.s. në Mekë pak më tepër janë të përqëndruara në çështjen e besimit, në njëshmërinë e Allahut xh.sh. dhe në çështjen e ditës së ahiretit, kijametit dhe gjërave që do të ndodhin pas kijametit, për shkak se këto dy elemente janë dy elemente parimore që e bëjnë një fe. Ta dini, feja është besim, nuk është dituri.
Kohëve të fundit ne kryesisht e kemi bartur elementin e fesë në çështjen e diturisë, për shkak se këtë na e imponon bashkëkohësia. Neve periudha e post revulucionit francez na e imponon se feja duhet të jetë dituri, mirëpo feja nuk është dituri por edhe pafesia, ateizmi nuk është dituri, edhe ajo është besim. Sikurse është besim kur them unë se ka Zot, dhe këtë nuk mund të argumentoj nëpërmjet të eksperimenteve të diturisë dhe të shkencës, edhe ai që thot se nuk ka Zot, nuk ka mundësi ta argumentojë premisën e tij nëpërmjet të argumenteve shkencore. Unë kur them se ka Zot, referencën e kam te zbulesa, shpallja Hyjnore, referencën e kam te Pejgamberi s.a.v.s., referencën e kam te ndjenjat e mia se si i përjetojë disa gjëra, ndërsa ia referencën e tij e ka në pamundësinë e tij, ai thotë që unë nëpërmejt të shqisave është e pamundur ta shoh Zotin dhe për këtë besoj që nuk ka Zot, nuk thotë se unë e di që nuk ka Zot. Askush nuk ka mundësi të thotë se e di që nuk ka por ka mundësi të thotë se besoj që nuk ka, për shkak se unë nuk mund ta shoh, dhe kjo është një premisë e cila është shumë e ulët edhe nga aspekti shkencor.
Sa i përket sureve që i kanë zbritur Pejgamberit a.s. në Medinë, janë më tepër sure të cilat e diskutojnë çështjen shoqërore të besimtarëve, rregullimin shtetëror, rregullimin shoqëror e kështu me radhë. Edhe sureja Zilzal është një sure e Medinës por e ka pak karakterin e sureve të Mekës, flet për ditën e e kijametit.
Shkaku i zbritjes së kësaj sureje janë disa pyetje të cilat i janë parashtruar Pejgamberit s.a.v.s. në Medinë edhe nga myslimanët por në të njejtën kohë edhe nga hebrenjtë. P.sh. një pyetje që hebrenjtë pandërprerë e kanë pasur në gjuhët e tyre ka qenë çështja e shpirtit, pandërprerë e kanë pyetur Pejgamberin a.s., çka është shpirti. Pejgamberi a.s. nuk iu është përgjigjur atyre në lidhje me shpirtin, dhe atëherë ka zbritur ajeti kur’anor ve jeseluneke ani’r -ruhi kuli’r- ruhu min emri rabbi ve ma utitum minel ilmi ila kalila, ty do të pyesin ata për shpirtin, thuaju që shpirti është punë e Zotit, dhe juve shumë pak dituri iu është dhënë për atë. Ose e kanë pyetur për caktimin, për kaderin.
Një herë një profesor turk i filozofisë, Nurettin Topçu, është pyetur nga një inxhinjer, çka është caktimi i Zotit. Nurettin Topçu i ka thënë, shko dhe pyete Atë. Ai i ka thënë, a do të më jep përgjigje Zoti. Profesori i ka thënë, Ai përgjigje jep, por a do të jap ty përgjigje, nuk e di.
Do të thotë që çështja e shpirtit , çështja e caktimit dhe çështja e kijametit janë çështje të cilat ka mundësi të parashtrohen si pyetje nëpërmjet të shpirtit dhe të mirren përgjigje nëpërmjet të shpirtit, Allahu xh.sh. tu shfaqet njerëzve në shpirt. Kësaj ne në Islam, në tesavvuf i themi, texhelijati rabbani ose texhelijati ilahije, shfaqje hyjnore. Në të shumtën e rasteve ka njerëz që nëse i pyetni nuk mund t’ua sqarojnë juve caktimin e Zotit, mund të pyetni ju se çka është kaderi, ka mundësi që të mos ua sqarojë, ose mos ta dijë se çka është, por të jetë i qetë në atë pyteje, në atë çështje mos të ketë problem. Atëherë kur me atë çështje nuk ka problem, atëherë ta dish që shpirti e di përgjigjen e kësaj pyetje, e ka gjetur përgjigjen e kësaj pyetje. Arsyeja nuk e di por shpirti, në atë pyetje në të cilën është arritur në mutmain, është arritur qetësia shpirtërore, aty shpirti e ka përgjigjen.
Ibrahimi a.s. për këtë i ka thënë Allahut xh.sh., a më tregon se si i ngjallë të vdekurit, se bëhet fjalë për një arenë të botës tjetër. Allahu xh.sh. i ka thënë, merri katër zogj, këputju kokat, ndaj në katër kodra, dhe pastaj thirri e do të vijnë, dhe i thotë para kësaj a nuk më beson, evelem tu’min. Kale bela, po gjithsesi besoj, ve lakin li jetmeinne kalbi, por kam dëshirë që mua të më qetësohet zemra. Itmi’nani i kalbit, d.m.th. qetësia e shpirtit, e cila arrihet pasi që ti marrë përgjigjet, do të thotë edhe atëherë kur arsyeja nuk i ka përgjigjet, ndërsa shpirti i ka përgjigjet, atëherë nuk ka dilema, atëherë kuçedra e skepsës nuk e brenë brenda. Kjo është një prej problemeve kryesore që jemi duke e përjetuar sot. Ibrahimi a.s. thotë që, po të besoj Ty, li jetmeinne kalbi, kam dëshirë që të më qetësohet zemra. Këtë qetësim të zemrës në këtë skenë në të cilën zogjëve të cilët janë ndarë në katër pjesë dhe tubohen kur ti thërrasësh, këtë itmi’nanin, këtë qetësinë shpirtërore, thotë Allahu xh.sh., edhe ju ve nuk ju lë pa të, ela bi dhikrilahi tetmeinnel kulub, ta dini që me përmendjen e Allahut xh.sh. qetësohen zemrat. Me përmendjen e pandërprerë të Allahut xh.sh. njeriu në shpirtin e tij i merr përgjigjet prej Allahut xh.sh. Për ti marrur përgjigjet prej Allahut xh.sh. kemi shumë nevojë që ta përmendim Atë, atëherë Allahu xh.sh. i drejtohet shpirtit tonë.
Edhe kijameti është një prej atyre pyetjeve. Ndoshta ju kujtohet shumicës prej juve, ka një hadith goxha i gjatë nga hadithet e Pejgamberit s.a.v.s. kur Xhebrali a.s. vjen si njeri i panjohur dhe ulet para Pejgamberit a.s. dhe ia parashtron disa pyetje, për besimin, për praktikën islame, për mirësinë, ihsanin dhe në fund e parashtron pyetjen për “Saah”, çka është kijameti, çka është çasti i fundit i kësaj bote, çka është apokalipsa? Përgjigja e Pejgamberit s.a.v.s. është, ai i cili pyetet në këtë rast, ai të cilit i parashtrohet petja nuk e di më mirë se ai që e parashtron pyetjen. Do të thotë, as ti nuk e di e as unë nuk e di. Pas asaj Xhibrili a.s. ia parashtron një pyetje tjetër, e cila ka mundësi të na çojë që shpirti ynë të jetë gati për ta pranuar kijametin. Thotë, kur do të ndodhë kjo, dhe Pejgamberi a.s. nuk e cakton një kohë. Sikur do të kishte dashur Pejgamberi a.s. ta dijë kohën e kijametit, Allahu xh.sh. kishte për t’ia treguar, të jeni të sigurtë, pasi që ia ka treguar, xhennetin, xhehenemin, botën metafizike në përgjithësi, ia kishte treguar edhe kijametin. Mirëpo Pejgamberi a.s. thotë që atëherë kur nana do ta lindë zotëriun e vet dhe kur njerëzit këmbëzbathur do të ju udhëheqin juve. Do të thotë flet për dy fenomene të cilat janë prej dy fenomenve shumë të rrezikshme të shkatërrimit të shoqërisë, njëra idiotët të udhëheqin, dhe elementi i dytë është shkatërrimi i familjes. , d.m.th. nëna mos ta ketë vendin e vet të merituar në familje. Këto dy elemente juve do të ju çojnë deri në shkatërrimin e botës. Kjo është e njejtë si ata zogjët Ibrahimit a.s., në këtë mënyrë ne kemi mundësi ta ndiejmë kënaqësinë dhe qetësinë shpirtërore në lidhje me kijametin. Për atë kijameti dhe besimi në Allahun xh.sh., ahireti dhe besimi në njëshmërinë e Allahut xh.sh. janë dy elemente “to be or not to be” për fenë, d.m.th. nëse janë feja është, nëse nuk janë feja nuk është. Që të dyja këto elemente në periudhën e fundit janë bartur në shoqëri, posaçërisht në shoqërinë perendimore si dy elemente të cilat e kanë përfituar dimensionin njerëzorë. Çfarë dimensioni? Dimensionin se edhe njeriu të njejtat gjëra ka mundësi ti përjetojë. Vendosja e njeriut me Zotin në të njejtën peshore është një fenomen që jemi duke e përjetuar kohëve të fundit, dhe ky koncept i qytetërimit perendimor është i vlefshëm për njeriun vetëm në ato raste kur i konvenon atij. Se nese e vendosni njeriun në pozitën e Zotit dhe e keni një shoqëri me botkuptimin shoqëror antropocentik, atëherë ta dini që çdo gjë që juve nuk do të ju konvenojë, nuk do ti konvenojë edhe Zotit, për shkak se ju jeni duke e udhëhequr Zotin!!!!
Tash për shembull po bëj vetëm një digresion në lidhje me ngjarjet e fundit. Karikaturat e Pejgamberit s.a.v.s. diskutohen nga aspekti i lirisë së shprehjes. Mirë, a jemi ne të lirë në shprehje momentalisht në botë. Paramendoni të dalë një person dhe të flet diçka kundër hebernjve, antisemit, sa është i lirë ky të flet për këtë çështje. Mirëpo kjo bën problem të madh, kjo u pengon disa njerëzve. Edhe karikatura e Pejgamberit a.s. i pengon disa njerëzve. Për atë liria e shprehjes, si fenomen që diskutohet me të madhe kohëve të fundit, është me vend vetëm atëherë kur njeriut-zot të perendimit i konvenon, aty ku nuk i konvenon aty nuk ka liri të shprehjes. Edhe mënyra ndëshkuese se si veprojnë muslimanët nuk mund të pranohet, edhe këtë duhet ta hjekim ne muslimanët. Ne edhe në mesin tonë duhet ta largojmë mentalitetin e ndëshkimit të të tjerëve të cilët nuk mendojnë si ne. Të tjerët që nuk mendojnë si ne, nuk do të thotë që duhet ti vrasim, ti presim, ti rrahim, ti shajmë, ti dëbojmë, asesi, asnjëherë s’kemi qenë kështu, asnjëherë, kjo nuk është mentaliteti, nuk është mendësia jonë. Po mirë çka mendoni, sikur ne të ishim të tillë, a do të kishin mbetur qindra fraksione të fesë që janë në Iran, mendoni do të kishte ngelur ndonjë. A do të kishin ngelur jeziditë, sikur ne të kishim qenë të tillë në Perandorinë Osmane. Alevitë a do të kishin ngelur sikur të kishim qenë të tillë. Për atë kjo mënyrë e veprimit nuk është mënyrë e jona e veprimit, besimtari duhet të veshet me ahlakun e Allahut xh.sh., edhe ata të cilët e shajnë Zotin, Ai edhe atyre iu jep rëzk. Pra duhet të kemi mënyrën e veprimit të tillë që ne te Zoti të çojmë njerëz me vullnetin e tyre, si e kërkon feja, që ata me vullnetin e tyre të jenë të përkushtuar në Allahun xh.sh., jo nëpërmjet të imponimeve të ndryshme. Se për shembull nëse tash dilni jashta dhe thoni profesor Metini e tha këtë e këtë, me siguri 100 vetë që falin namaz do të thonë se ai nuk di asgjë, d.m.th. nuk mendon si unë dhe ai nuk di. Këtu është problemi, se problemi nuk është pse e thonë të tjerët, por problemi është brenda nesh dhe ne duhet gjithsesi të jemi shpirtgjerë dhe të kemi zemër ashtu si e ka Islami, që të mund ti dëgjojmë edhe të tjerët, mund ta pranojmë edhe mendimin e tjetrit. Por gjithsesi duhet ta kemi parasysh se liria e shprehjes nuk është një element që duhet të ndikojë që ne ti ofendojmë ndjenjat e njerëzve.
Më kujtohet një prej njerëzve të urtë që e kam njoftuar në Turqi, kur fliste për thirrjen në rrugë të Allahut, el-emri bi maruf ve nehj anil-munker, thoshte që nuk është punë e secilit të thërras në fe, për shkak se prej hajrit mund të bëjë sher, se duke e thirrë ka mundësi të ia thejë zemrën dikujt, e pastaj të mblidhen të gjithë urtarët e botës dhe të mos kenë mundësi që ta meremetojnë atë zemër. Bile thoshte që unë nxënësve të mi, dervishëve të mi kur e shoh që e bëjnë ndonjë gabim nuk u them që e keni këtë gabim, se kam frikë mos ua thej zemrën, por i lutem Allahut xh.sh. që ti largojë ata prej atij gabimi, nëse e shoh se ai vazhdon me atë gabim, i lutem edhe një herë Zotit, nëse e shoh që vazhdon prap, prap i lutem Allahut xh.sh. dhe së fundi kur e shoh që është e domosdoshme që ti them, e gjej një moment adekuat ku nuk do t’ia thej zemrën, kur të jem vetëm me te edhe atëherë ia tërhjek kujdesin. Ndërsa si veprohet sot? Shumica nuk ka guxim të flet vetë me njeriun, por e bën atë në mesin e sa më shumë njerëzve që ta turpërojë njeriun. Kjo është e palejueshme nga aspekti i fesë. Kjo është mënyra e sjelljes së Pejgamberit s.a.v.s. që është shembull për ne. Shumica e njerëzve mendojnë se çka ka lidhje, edhe ai është njeri, po është njeri por nuk është si të tjerët. D.m.th. Pejgamberin s.a.v.s. nuk është me rëndësi si e kupton ti që nuk beson, por është me rëndësi si unë e kuptoj, unë si e ndjej, d.m.th. unë nuk e ndjej si një trup biologjik Pejgamberin s.a.v.s. por e ndjej në dimensionin e virtytit, etikës, që mua ma afron Krijuesin e gjithësisë.
Kjo sure i ka zbritur Pejgamberit a.s. në Medinë edhe pse ka pak karakteristika të Mekës. Pse? Allahu a’lem, Zoti e di më së miri, mirëpo edhe në renditjen e sureve, edhe në rregullin e zbritjes, edhe në renditjen të cilën e kanë në Kur’an suret, ka një hikmet/urtësi, nuk janë të rastësishme. Edhe kjo e ka një hikmet/urtësi të vetin. Kryesisht hikmeti është në atë se muslimanët në Medine kanë filluar që të bëjnë një shoqëri, kanë filluar të forcohen, të krijojnë shtetin. Ebu Said el Hudri, është një prej ashabëve të Pejgamberit a.s. që kur ka zbritur kjo sure, ka shkuar te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i ka thënë, ja Resulallah unë e bëra këtë punë, a e kam bërë mirë, i thotë po mirë e ke bërë, por e kam bërë edhe këtë të keqe, se në fund të kësaj sureje Allahu xh.sh. thotë, kush e bën një të mirë sa një grimcë, Allahu xh.sh. do tia jap kundërvlerën e saj, kush e bën një të keqe sa një grimcë, edhe për ate Allahu xh.sh. do tia jap kundërvlerën e saj. Dhe ky ia tregon Pejgamberit a.s. të mirat që i ka bërë por edhe të ligat që i ka bërë, dhe në fund kur e sheh që përfundojnë të mirat më, atëherë thotë, ah unë keq e paskam, mjerë për mua dhe për nënën time, ashtu e mallkojnë veten arabët, keq e paskam unë punën, se më shkuan të gjitha të mirat që i kam, atëherë Pejgamberi a.s. i jep myzhde që mos harro, një të keqe Allahu xh.sh. ta konsideron si një gjynah, se ka një ajet tjetër për këtë, mirëpo një të mirë që e bën Zoti ty do ta jep shpërblimin me dhjetë, dhe atëherë Saidi gëzohet. Kjo është periudha e Medinës, periudha kur muslimanët kanë filluar pak të kenë pushtet, kanë filluar pak të relaksohen, dhe atëherë Allahu xh.sh. atyre ua përkujton çështjen e kijametit. Por nëse ju kujtohet, ne kur e diskutuam suren Karia, fakiri pata thënë që kijameti jo gjthëherë ka të bëjë vetëm me kijametin e madh. Po, ai kijamet është kijamet, mirëpo ka të bëjë edhe me kijametet, shkatërrimet të cilat ne i përjetojmë si person, si familje, si shtëpi, si lagje, si shoqëri, të gjitha këto janë një lloj i kijametit. Edhe kjo sure në të njëjtën mënyrë i drejtohet periudhës poskataklistike, d.m.th. poskataklizmës, postkjametit, pas kjametit, dhe thotë që pas atij kjametit duhet të mendoni.
Idha zulzileti’l- erdu zilzaleha, ve ahrexhti’l erdu ethkaleha, ve kale’l insanu ma leha. Edhe vetë leximi i kësaj surje është përplot me dridhje si ajo e kijametit. Shikoni shkronjat të cilat janë të përdorura, është shkronja “Z”, z-ja del si me të dridhur prej gojës, dhe tërmeti/zelzele kryesisht e ka elementin e dridhjes. Thotë Idha zulzileti’l- erdu zilzaleha, atëherë kur toka do të dridhet me një dridhje të fortë , të ashpër, ve ahrexhti’l erdu ethkaleha, dhe toka prej brendisë së vet do ti nxjerrë peshat, gjërat të cilat janë me vlerë brenda vetes, ve kale’l insanu ma leha, atëherë njeriu do të thotë, kah më dolën këto tash. Këto ajete do ti diskutojmë veç e veç, por kam dëshirë pak në përgjithësi të flas për suren. Ta shohim tash nga aspekti i kijametit të madh këtë çështje. Në momentin e fundit kur do të bëhet kijameti, këto gjëra të cilat janë nën tokë kanë qenë gjërat të cilat njeriu më së tepërmi i ka pasur lakmi në këtë botë, të ketë pasuri, të ketë ari, të ketë margaritarë, të ketë dijamant, dhe në atë ditë kur do të bëhet kijameti të gjitha këto janë pa vlerë, sikur të keni thasë me para asgjë nuk vlejnë. Dhe kjo pasuri për atë dimension të ri, për atë koncept të ri të qytetërimit të ahiretit është pa vlerë, të gjitha ato pasuri që në këtë botë ne i kemi konsideruar si të rëndësishme për ne, aty nuk kanë asnjëfarë vlere. Për atë njeriu do të thotë, unë këto ku ti çoj tash, për këto nuk kam nevojë.
Po paramendoni të na prishet familja, a na duhen këto pasuri, tash për kijametin e vogël jam duke folur, të na bëhet narkoman fëmija, a na duhet kjo pasuri që e kemi, e humbëm dinjitetin si njeri, u turpëruam në mesin e njerëzve, ana duhet kjo pasuri, ka mundësi që ti kemi por neve nuk na vlejnë asgjë. Ky është elementi për të cilin ia tërhjek kujdesin Allahu xh.sh. shoqërisë muslimane të Medinës dhe i thotë, po, tash ke pushtet në dorë, tash ke filluar të forcohesh, por duhet ta dini që të gjitha këto nëse nuk e keni elementin e të njërzishmes, nëse nuk je njeri, nëse nuk je i përkushtuar si duhet, nuk kanë vlerë. Vlera e tyre është vetëm atëherë kur do ti shërbejë të njerëzishmes brenda një njeriu.
Para disa ditëve e nxora edhe në një status në facebook një titull të një libri, ne për atë jemi duke i përjetuar të gjitha këto kërcënime ndaj shpirtit tonë, e dini pse. Për shkak se jemi bërë njerëz pa standarde, ndërsa kështu është titulli “Referenca konstante e njerëzve pa standarde është interesi. Koncepti i qytetërimit të ri modern, na bëri edhe një problem që nuk na lë ta mendojmë kijametin. Kjo është se të gjitha dëshirat na i shnëdrrojë në nevoja. Ne nevoja kemi, por shumica e atyre që sot ne i konceptojmë si nevoja janë dëshirat tona. P.sh. unë kam nevojë të shkojë me veturë në Shkup, po, mirëpo unë mund ta blejë një Golf 2 dhe të shkoj në Shkup edhe të vij, mirë ama dëshira ime është të kem Mercedes XL, dhe automatikisht këtë dëshirë timen e e fus në nevojë. Kam një telefon të themi që kushton 100 euro, por dëshira ime është që ta kem Iphone 6, edhe këtë dëshirë e shndërroj në nevojë. Pra atëherë kur e shndërroj në nevojë, atëherë i humbi të gjitha standardet, ngel vetëm një standard i cili do ti shërbejë këtyre kuazi nevojave të mia, dhe ky është interesi.
Për atë kjo sure në fillim neve na e tërhjek kujdesin për këtë, d.m.th. në dimensionin shpirtërorë, në platformën përtej kësaj bote, ju do ta keni parasysh se aty të gjitha gjërat që i takojnë interesit, të gjitha gjërat që i takojnë kësaj bote, nuk janë valide, nuk janë të vlefshme, por aty ka një valutë tjetër të cilën duhet ta keni parasysh që Allahu xh.sh. e tregon në pjesën të dytë të sures. Edhe një ajet pas saj është se jeumeidhin tuhadithu ahbareha, dhe atë ditë do të përballeni edhe me një element tjetër, d.m.th. këto që i keni menduar si të vlefshme do të ju ikin prej dore, por do të përballeni edhe me një element tjetër, të gjitha ato gjëra të cilat i keni fshehur, atë ditë do të dalin në shesh. Atë ditë do të ju dalin përpara lajmet në përgjithësi, dhe kjo arenë e përballjes me të vërtetën është një arenë që njeriun do ta përballë me të bëmat e tij, atë që vërtetë e konsideron vetveten si njeri. Është shumë e ndjeshme kur do të dalin të gjitha të mirat dhe të ligat të cilat i keni pasur në këtë botë në praninë e tërë njerëzimit. Ky është një dimension shumë i vështirë për njeriu. Prandaj në këtë pjesë të sures Zilzal Allahu xh.sh. sikur i drejtohet kësaj periudhe në të cilën jemi duke jetuar. Atëherë kur do ti largojmë dëshirat që të na shndërrohen në nevoja, atëherë dalë nga dalë do ta përfitojmë qetësinë, por kjo ka mundësi të bëhet vetëm nese e kemi qëllimin final si duhet. Qëllimi final, disa herë e kemi biseduar, i secilit njeri në botë duhet të jetë që ti shërbejë Zotit, posaçërisht për muslimanët është kështu. Atëherë kur do të jetë qëllimi ky dhe këtë do ta vendosim si bindje të plotë te ne që ti shërbejmë Allahut xh.sh., atëherë një pjesë e madhe e problemeve të cilat i kemi në këtë botë do të na largohen dhe dinamika e jetës dë të shndërrohet në një qetësi, një harmoni si në personin tonë ashtu edhe në familje dhe në mjedisin ku jemi duke jetuar.
Faleminderit!