Sureja Kafirun
Të respektuar miq, Allahu xh.sh. i thotë Pejgamberit s.a.v.s. në suren Kafirun : Thuaju atyre “O ju të cilët e mbuloni hakikatin”. Nuk ka të bëj vetëm me çështjen e mbulimit të hakikatit të postullateve të besimit (këtë duhet ta kuptojmë), për shkak se në islam hakikati nuk është i përqëndruar vetëm në postullatet e besimit, po hakikati është i përqëndruar në të tre elementet, në gjuhën e shkencës/akaidit këto konsiderohen si ilahijat, amelijat dhe vixhdanijat, domethënë në çështjet e besimit në Allahun xh.sh., në çështjet e praktikës fetare dhe në çështjet e ndërgjegjes, etikës fetare. Nuk mund të jetë besimtarë i vërtetë personi i cili thotë që është besimtarë dhe kur fal namaz tregon arrogancë, grindet me xhematin; ky nuk është besimtarë i vërtetë, ky ka problem me besimin. Nuk është besimtarë i vërtët personi i cili fal namaz, thotë që është besimtarë, ama në jetën e tij shoqërore është në konflikte të pandërprera me njerëzit tjerë (të shtëpisë së vete nuk mund të presin të del prej shtëpisë, edhe në xhami kur shkon edhe aty është anues që të provokojë me ibadetin e vet). Teuhidi te ne muslimanët konsiderohet si një tërësi e cila nuk ka mundësi të ndahet, është si organizmi njerëzor. Mund ta konsideroni se diçka është shumë e vogël, për shembull nëse natën një dhëmb iu dhemb juve ,nga aspekti i shëndetit të njeriut, ju nuk vdisni prej dhëmbit, ama nuk u zë gjumi tërë natën, as zemra nuk iu fle. Në të njëjtën mënyrë është edhe çështja me fenë. Përderisa një element shoqerorë i yni nuk është në ujdi me besimin të cilin e kemi në Allahun xh.sh., atëherë kjo neve na sjell probleme të ndryshme gjatë jetës tonë. Nuk e di ndoshta e kam përmendur në ligjëratat e mëparshme por po ua thëm edhe një herë, a keni menduar ndonjëherë se pse Ebu Xhehli e kundërshtoi Pejgamberin a.s., Utbe Ibni Arabia pse e kundërshtoi Pejgamberin a.s.. Në të shumtën e rasteve në sqarimet fetare të cilat i bëjmë ne themi se për shkak se ata besonin në shumë zotra edhe erdhi Pejgamberi a.s. iu tha “Leni zotërat tuaj, besoni në një zot”, por ky është një sqarim shumë siprfaqësorë. Konflikti në mes Pejgamberit a.s. dhe Ebu Xhehlit nuk është vetëm konflikt ideologjik, për shkak se arabët politeist nuk e kishin shumë dert se do t’ia shtonin edhe një zot besimit të tyre. Domethënë arabët ideologjikisht nuk e kishin për dert besimin, ama Ebu Xhehlit e dini çka i pengonte? I pengonte se Pejgamberi a.s. thoshte “Bilalli edhe ti do të rini në të njejtin saf”, ndërsa ai nuk pranonte sepse Bilalli ishte rob i Etiopisë, ndërsa ai ishte aristokrat i Mekes. A keni menduar ndonjëherë se pse Kabili e ka vrarë Habilin? Të dy musliman janë, të dy janë djemtë e Ademit a.s.. Çfarë dallimi ideologjik ka patur ndërmjet tyre? Është për shkak të idolizimit të interesit . Pyetjet e këtilla mund të rradhiten edhe më dhe të vazhdojnë deri në ditët e sodit. Por, problemi është në atë se çdokush nuk ka mundësi që duke u çliruar prej paragjykimeve të gjejë një përgjigje reale për to. Vërtetë, cili prej nesh ka mundësi që në mënyrë të realtë të pohojë se motivi I përleshjeve dhe mosmarrëveshjeve mes njerëzve gjatë historisë si edhe sot ka këtë ose atë esencë?
Ky është një problem I cili kërkon qasje serioze së pari në brendinë e njeriut, në thellësitë e egos e më pas në problemet e shoqërisë njerëzore. Posaçërisht kjo është kështu kur kemi të bëjmë me nënqiellin në të cilin njerëzit aspak pa mos menduar dhe pa mos e ndjejtë në shpirtë, vetëm për hirë të disa nijansave sipërfaqësore kanë mundësi t’I ngjiten në fyt njeriut tjetër dhe pa asfarë brenge të nxinë jetën e të tjerëve.A menduat vallë çfarë motivi fetar ose ideologjik ka një sjellje e këtillë? Çfarë dallimi qenësor ka ky popull që ti bëjë hesapet e fundosjes në një gotë uj? Për çfarë shkaku njerëzit të cilët I takojnë historisë së njëjtë, orvaten për çështje identike, jetojnë në gjeografi të njëjtë, janë në mosmarrëveshje të pandërprerë? Cili libër I shenjtë brenda kornizave të veta mund të pranojë grindjet e këtilla dhe më pas të pohojë se shërben për ngritjen spiritualo-morale dhe mirëqenien sociale të njeriut? Ku është njeriu I ynë modern, I lindur dhe përkundur në djepin antik,I ledhatuar dhe rritur me principet e fesë së pastër që njëherë të gjigantizohet dhe t’I thotë mjaftë hulumtimit të gurrëve në mesin e margaritarëve. A aspak nuk ia ka hatrin fillimit ontologjik dhe zhvillimit të vet epistemologjik.
Edhe pse nuk mundemi që në mënyrë decide të prezentojmë shkakun themelor të mosmarrëveshjeve dhe përleshjeve njerëzoe, por sipas asaj që na informojnë librat e shenjta , shkaku I përleshjes së parë në fytyrë të tokës, rezultat I së cilës ishte vrasja e Habilit nga ana e Kabilit, nuk ishte as e natyrës ideologjike e as fetare por ishte e natyrës së interesit personal.
Është për tu habitur që njeriu I krijuar në formën më të bukur , I obliguar me punët më të larta, t’I le krejtë këto anash dhe tërë mundin e tij ta harxhojë vetëm për interesin e vet personal!!! Kjo është një mënyrë e sjelljes e cila aspak nuk I ka hije njeriut, gjegjësiosht është një gjest që e huton mendjen e shëndoshë.
Kundërshtarët e Nuhit, Hudit, Shuajbit, Zekerijjës dhe Jahjait (a.m.s.) e refuzuan idenë e lartë edhepse përballë tyre qëndronin pejgamberë që pa kërkuar asfarë shpërblimi u prezentonin arka të plota me gurrë të çmueshëm. Këta popuj ishin adhurues të idhujve, por kundërshtimi I tyre nuk ishte rezultat I religjiozitetit të tyre. Nemrudi kur e hodhi në zjarr Ibrahimin a.s. ishte gati që të marrë mbi supe mallkimin e tërë njerëzimit deri në ditën e kijametit. Cili botëkuptim fetar do t’I prezentonte lumturi Nemrudit duke kaluar në rrugën e mallkimit gjithënjerëzor. Cili botëkuptim religjioz kërkoi prej Faraonit që të harojë se është njeri dhe të ngritet në piedestalin e zotrave. Ebu Xhehli, Lehebi dhe të ngjashmit me to pa asfarë frike u orvatën që të shlyjnë prej historisë një personalitet I cili popullin ku ishte I dërguar dhe tërë njerëzimin do ta shpëtonte prej errësirës dhe do t’ia servonte dritën.
Emrat të cilat u përmendën janë “tipe” të njerëzve të përmendura në literaturën Hyjnore dhe për fat të keq janë prezentë në të gjitha epokat e jetës në rruzullin tokësor .
Nëse flasim me gjuhën e Kur’anit “Fe te Zoti është Islami”, është nënshtrimi absolut I krijesës pranë Krijuesit të vet. Është rrënia e kokës së bashku me atë që ka brenda në sexhde para Planifikuesit të gjithësisë. Të gjithë pejgamberët duke filluar prej Ademit a.s. e deri te pejgamberi I fundit Muhammedi a.s. njerëzimit I sollën realitetin Hyjnor, të gatuar në kuzhinën e Allahutxh.sh. I cili në esencë kishte “kelime-I tevhidin” ( moton e njësimit ).
Obligimi I pejgamberëve ka qenë që në kornizat e relitetit të tevhidit të sistematizojnë jetën e popujve dhe shoqërive ku ishin të dërguar. Ata nu kishin për obligim që njerëzit me dhunë t’I fusën në fenë e vërtetë, por vetëm t’I përgëzojnë dhe t’ua tërhjekin vëmendjen.
Edhepse praktika pejgamberiane ishte vetëm përgëzim, udhëzim dhe vërejtje, ata prapseprapë në të shumtën e rasteve u torturuan, madje disa edhe u vranë.Atëherë, ku ndeshej interesi I këtyre popujve me atë që transmetonte pejgamberi? Kelime-I tevhidi cilat interesa të këtyre njerëzve I pengonte sa që nuk dëshironin as ta dëgjojnë këtë të vërtetë, pasi ata askush nuk I dhunonte që të largohen prej besimeve të veta dhe të përqafojnë Islamin.
Tash e tutje më mos pritni më që të ketë mushrik klasik, të shkojnë të marrin idhuj t’i vendosin para vetes dhe t’iu bëjnë ibadet, ama një prej putave kryesorë është uni, në çdo element personi e vendos unin e vet dhe atij fillon t’i bëj ibadet. Të gjitha sjelljet tona të cilat i kemi brenda jetës, për muslimanin janë të lidhura ngushtë me besimin tonë në Allahun xh.sh.. Në moment kur i bëjmë padrejtësi njërit, kur ia hamë hakun njërit, kjo është ngushtë e lidhur me forcën e besimit të cilin e kemi ne në zemër. Te ne çdo element i veprimtarisë tonë shoqërore është ngushtë i lidhur me besimin tonë, për atë Pejgamberi s.a.v.s. dhe Allahu xh.sh. në 13 vitet e para të shpalljes ka thirrur në forcimin e besimit dhe në shërimin e zemrave të besimtarëve dhe atyre të cilët i janë bashkangjitur thirrjes së Pejgamberit a.s.. Këtu në suren Kafirun shikoni si iu drejtohet pabesimtarëve Allahu xh.sh. me gjuhën e Pejgamberit a.s.. Edhe më përpara e kemi biseduar që Kur’ani është i freskët në çdo moment; në ço moment kur e lexojmë ne, ai rishpallet; në çdo moment kur e lexojmë ne Kur’anin, në atë moment në imagjinatën e sferave gjithësore Xhebraili a.s. i thotë Pejgamberit a.s. “Kul ja ejjuhel kafirun”. Pse? Për shkak se te Zoti, në dimensionin e hyjnitetit nuk ka kohë të kaluar, por, ka kohë të tashme të përhershme, te Zoti nuk ka as dje as nesër, në çdo moment përjetohet zbulesa hyjnore. Në vazhdim thotë “La a’budu ma ta’budun” / “Unë nuk i bëj ibadet asaj që ju i bëni ibadet”, i thotë Pejgamberit a.s. që t’iu thotë mushrikëve. Në të shumtën e rasteve e kemi kuptuar se ka të bëj vetëm me çështjen e mënyrës së praktikës fetare/namazit (unë do të fal namaz, do të shkoj në ruku, sexhde, kijam, do të lexoj Kur’an, ndërsa ju shkoni dhe i përkuleni idhujve tuaj). Një pjesë është kjo nuk ka dyshim, mirëpo nuk është vetëm kjo. Këtu i thotë në të njëjtën kohë Ebu Xhehlit “Të më falësh, ama unë për Bilallin nuk mendoj ashtu si mendon ti. Nëse Bilalli e ka zërin më të mirë se ti, pa marrë parasysh se është një skllev i Etiopisë, ai do të bëhet personi i dytë i xhamisë (muezin) edhe në këtë aspekt unë nuk i bëj ibadet asaj që i bën ti ibadet”. Ne e kemi biseduar ndoshta më përpara çështjen e abdit, gjuhët tjera nuk kanë fuqi ti përkthejnë në tërësi termet e gjuhës arabe. Për shembull fjalën abd ne e përkthejmë edhe si skllev edhe si ibadet, pasi prej të njëjtës rrënjë rrjedh fjala abd. Atëherë, skllevëria dhe ibadeti çka kanë të përbashkët? Ibadeti është çështje e lirisë, nuk është çështje e skllevërisë (nëse do bën ibadet, nëse nuk do nuk bën ibadet, askush nuk të çon me dhunë), për atë, poetët tonë shqipëtarë bejtexhinj e kanë përdorur termin kull i Zotit që është pak më i përafërt me termin abd. Përkushtimi ndaj Zotit është dimension që ne e kuptojmë si “rob” i Zotit, për shkak se ne me dëshirën tonë i robërphemi Atij, dëshirën tonë ia dorëzojmë Allahut xh.sh.. Tek ne në tasavvuf ka një term që quhet ‘terki ihtijar’, që do të thotë t’ia dorëzosh zgjedhjen tënde Allahut xh.sh. (Zoti ty të ka lënë të zgjedhësh, ti i thua ‘ja unë e dorëzoj zgjedhjen time, e zgjodha përkushtimin ndaj teje’). Edhe në këtë rast këtu i thotë Ebu Xhehlit dhe Ebu Xhehlave pandërprerë, unë dhe ata që më ndjekin mua nuk do të robërohemi ndaj gjërave që je robëruar ti.
Secili prej jush është në një funksion shoqërorë, pa marrë parasysh çfarë (arsimtarë, profesorë, nëpunës, tregtarë, hoxhë), secili edhe sot ballafaqohet me Ebu Xhehlin, Ebu Sufjanin, Bilallin, Hz.Aliun, Utbe Ibni Rebian, Sumejen, Jasirin, të gjithë personat të cilët janë as’habë të Pejgamberit a.s. janë arketipe, të cilët ne jemi duke i përjetuar për çdo ditë në jetën tonë. Për shembull shpeshherë dëgjojmë nëna të cilat i edukojnë fëmijët e tyre në trajtë, “shikoni djali i filanit është bërë i pasur, pse ti nuk bëhesh si ai”, pa i shikuar mjetet se si është arritur deri te ajo pasuri; sot për shembull një pjesë e madhe e botës udhëhiqet nga sistemi filozofik makiavelist, ku qëllimi i arsyeton mjetet, domethënë nëse ke dëshirë të arrish një qëllim të caktuar, atëherë shkel çka të duash para vetes, kur do të arrish te qëllimi atëherë do ta rregullosh punën. Nuk lejon teksti i Kur’anit, nuk lejon sjellja e Pejgamberit a.s. që besimtari mos ti zgjedh mjetet nëpërmjet të cilave do të arrijë deri te një qëllim i caktuar i jetës së kësaj bote.. Për atë edhe këtu Allahu xh.sh. e urdhëron Pejgamberin a.s. që t’iu thotë mushrikëve të Mekes “Unë nuk bëj ibadet, ashtu si bëni ju ibadet”, po jo vetëm nga aspekti i besimit, jo vetëm nga aspekti i ortopraktikës fetare, por edhe nga aspekti i sjelljes shoqërore të njeriut. Një dijetarë thotë që muslimantë do ta përjetojnë katarzën e vërtët fetare ( katarzë në art do të thotë që kur ta shohësh një pikturë, të kënaqesh, të kalosh në dalldi),ne katarzën duhet ta përjetojmë në ibadet. Shpeshherë disa persona na parashtrojnë një pyetje shumë kurioze “Pse nuk mund ta përjetojmë namazin? Pse shpeshherë në namaz nuk mund të koncentrohemi si duhet?”. Muhammed Ikballi thotë që katarza e ibadetit përjetohet atëherë kur jo vetëm namazi është namaz, po kur jeta është namaz; atëherë kur edhe brenda jetës tonë të përgjithshme nuk i bëjmë ato të liga të cilat nuk i bëjmë në namaz. Brenda namazit nëse dikush neve na pyet ndonjë pyetje a i përgjigjemi? Jo. Nëse arrijmë ta edukojmë unin tonë që mos ti përgjigjemi çdokujt edhe atëherë kur jemi në të drejtë, atëherë kjo neve na mundëson që pastaj në ibadet ta përjetojmë katarzën e vërtetë, ta përjetojmë afektin dhe spastrimin shpirtërorë të vërtetë në relacion me Allahun xh.sh. .Allahu xh.sh. prej Pejgamberit a.s. (në të njëjtën kohë edhe prej neve) kërkon që t’iu thotë mushrikëve të atëhershëm po edhe ne sot, të gjithë atyre që nuk pajtohen me ne në të gjitha sferat e jetës t’iu themi që ‘unë nuk e ndërtoj personalitetin tim në kuadër të atyre rregullave të cilat e keni ndërtuar ju’. Çka do të thotë kjo? Do të thotë që nëse dikush është arsimtar dhe nxënësve të vet nuk iu jep notë të mirë, përderisa nuk shkojnë në kurs tek ai (një mentalitet të tillë kemi ndërtuar kohëve të fundit), ne themi që unë jam besimtar dhe nuk e bëj këtë; nëse jemi profesor, atëherë nuk udhëhiqem nga fakti se filani është djali i filanit dhe në bazë të saj ta ndërtoj relacionin tim me studentin. Por , përgjigja është,” Po ama krejt kështu e bëjnë”, ndërsa ne i përgjigjemi: “Ve la entum abidune ma eabud” , as ju e keni ndërtuar personalitetin si unë as unë si ju, ju mund ta bëni ama unë këtë nuk e bëj si ju. Përsëri e përsërit “Ve la ene abidun ma abedtum” / “Edhe unë nuk jam abid/adhurues ashtu siç jeni ju”, “Ve la entum abidune ma eabud” / “E as që ju që nuk e keni bartur elementin e fesë në jetën tuaj, keni mundësi që të adhuroni si unë”, “Lekum dinukum velije din”/ “Juve feja juaj, ndërsa mua më mjafton fjea ime”. Pjesa e fundit e sures, ajeti i fundit i sures është pak më i gjërë se sa që e kemi sqaruar në të shumtën e rasteve, e kemi kuptuar ne si musliman në të shumtën e rasteve. Njëherë elementi i parë tregon që Islami nuk ua mbështet ideologjinë e vet të tjerëve, po ua prezanton. Pejgamberit a.s. Allahu xh.sh. i ka thënë “Ja ejjuher-resulu bel-lig ma unzile ilejke” / “O pejgamber, ti njerëzve do t’ua kumtosh/bartësh fjalën time. Nëse nuk ua bart, atëherë ta dish që nuk e ke kryer punën tënde”. Mbështetja është kundër produktive, edhe fëmijëve tanë nuk duhet t’ua mbështetim fenë. Autoritarizmi diktatorial aspak nuk pajtohet me fenë islame. Çka nevojitet? Në përfaqësimin e fesë nevojitet që atë ta prezantojmë me dizajnin më të shkëlqyeshëm. Feja është si perlë/xhevahir, por nëse nuk e dizajnojmë mirë, në shikim të parë, njerëzit nuk do ta shohin; është një lloj si një shitore e perlave e cila nuk është e dizajnuar si duhet (e keni parë që kryesisht më mirë të dizajnuara janë ato shitore të cilat e shesin mallin më të shtrenjtë). Nëse Islami është malli më i shtrenjtë, atëherë nuk mund atë ta paraqesin njerëzit e ulët, por duhet ta paraqesin dhe prezantojnë personat të cilët janë të stolisur si duhet, janë të dizajnuar si duhet dhe të cilët do të kenë pedigre që ta paraqesin Islamin. Domethënë elementi i parë që duhet të kemi parasysh është që mos ta mbështesim, ama ta prezantojmë në formën më të mirë. Pejgamberit a.s. Allahu xh.sh. i thotë: “Ti nuk ke punë me ato, ti e ke për obligim që me fjalët tua, me punët tua (më tepër), këtë t’ua prezantosh të tjerëve. A do ta pranojnë ato, ajo nuk është puna jote, por është puna ime”. Të gjithë librat e dijetarëve tonë klasik të arsyeshëm (përveç këtyre të rinjëve tash që janë prej shekullit XIX e këndej), në fund thonë që suksesi është prej Zotit (kështu mbarojnë). Do të thotë që ne nuk mund ti bëjmë muslimanë njerëzit, hidajetin/përudhjen e jep Zoti dhe krejt ato që mendojnë se dikë e kanë bërë musliman ose mund ta bëjnë, vetëm e mashtrojnë vetveten. Ne duhet në trajtën më të mirë t’ua prezantojmë atyre, edhe Allahu xh.sh. i thotë Pejgamberit a.s. t’iu thotë atyre “Ju mbajeni fenë tuaj. Edhe nëse ne jemi të fortë, sërish nuk do t’ua prekim fenë tuaj”. Ne asnjëherë nuk e kemi prekur fenë e askujt, ta dini, edhe në periudhat më të dobëta të shtetit islam, muslimnët nuk e kanë prekur fenë e të tjerëve. Ne më të vjetërit e mbajmë mend mirë (ju të rinjtë ndoshta jo aq shumë), neve prindërit kur na kanë edukuar na kanë thënë ‘ruaju prej hakut të jomuslimanit”, pandërprerë këtë edukatë na e kanë dhënë. Ne në histori asnjëherë nuk kemi prishur faltore të të tjerëve, ndërsa të tjerët e kanë bërë; ani se e kanë bërë, por ne përsëri nuk do e bëjmë. Ne nuk udhëhiqemi prej inercionit, ne udhëhiqemi prej vlerës. Ne nuk kemi ardhur në botë për ti vrarë njerëzit, ne kemi ardhur në botë për ti kthyer njerëzit në rrugë të Zotit. E dini kur në Taif e gjuajtën me gurë Pejgamberin a.s., Xhebraili a.s. thotë: Në atë moment e kam përjetuar sikletin më të madh të jetës. Atëherë e gjuajtën me gurë Pejgamberin a.s. në Taif dhe pika e gjakut prej trupit mubarek të tij do të binte në tokë. Allahu xh.sh. tha që “Nëse pika e gjakut e të dashurit tim bie në tokë, ta dish që që do ta shkatërroj tërë gjithësinë”. Me shpejtësinë më të madhe që e kam, kam shkuar, e kam shtrirë krahun që mos të bjer në tokë pika e gjakut të Pejgamberit a.s.. Ai ( Xhibrili) erdhi dhe i tha: O i dërguar i Zotit, urdhëro që ti bashkoj këto dy kodra (Taifi ishte një qytet i vogël në mes të dy kodrave) dhe ta shkatërroj këtë popull. Përgjigjeja e Pejgamberit a.s. ishte: Unë nuk jam i dërguar si mallkues; Por unë jam i dërguar si mëshirë për njerëzimin. Ky është sunneti i vërtetë i Pejgamberit a.s.. Ky është elementi bazik: “Ne nuk e pengojmë fenë tuaj, ama nuk lejojmë që të pengohet edhe feja jonë” dhe ndoshta prej teksteve të para në histori, nga aspekti i mirëkuptimit fetarë (ju e dini që unë nuk e përdor termin tolerancë, nuk e pranoj si term se nuk më pëlqen) është ky ajet i Kur’anit famëlartë, paramendojeni kjo është thënë para 1400 vjetëve, ndërsa ne tash në shekullin XXI jemi duke i përjetuar gjenocidet e ndryshme, pa marrë parasysh kush dhe ndaj kujt i bën. Do të thotë që tash në shekullin XXI ky mirëkuptim në të shumtën e rasteve nuk është prezent, për fat të keq edhe te muslimantë nuk është prezent tash. Këtë botëkuptim të mosmirëkuptimit nga aspekti teologjik, ne nuk e kemi patur asnjëherë, ndërsa, para 1400 vjetëve Allahu xh.sh. në Kur’an prezanton një moto e cila është ndoshta ndër motot e para të shkurtëra, por më kuptimplote të mirëkuptimit ndërfetarë në mesin e njerëzve. Faleminderit.